Στις προηγούμενες τρεις αναρτήσεις μας δημοσιεύσαμε την απομαγνητοφώνηση ενός μεγάλου μέρους της ομιλίας του Δημήτρη Λιαντίνη προς τους στρατιωτικούς γιατρούς. Ομιλία που εδώ και καιρό κυκλοφορεί στο διαδίκτυο με τη μορφή βίντεο και είναι γνωστή ως Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου.
Σε παλιότερες εποχές είχαμε ασχοληθεί με το ποιος ανέβασε στο ίντερνετ αυτό το βίντεο. Κι άλλοτε πάλι είχαμε αναφερθεί στο σε ποιον ανήκει η ταινία... Αστεία πράγματα μπρος σε μια άλλη ανακάλυψη!
Ακολουθεί η περιγραφή της όπως πρωτογράφτηκε στο blog ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, στις 16/11/2008:
Σήμερα λοιπόν το πρωί, όπως συνήθως κάνω τα πρωινά της Κυριακής, πήρα τις σημειώσεις μου και τα βιβλία του και στρώθηκα σε μια ακόμη μελέτη του έργου του. Ανάμεσα στα άλλα στράφηκα και σε κάποιες δακτυλογραφημένες σελίδες που τις τελευταίες μέρες μου είχε αποστείλει η κ. Λιαντίνη θέλοντας να βοηθήσει στο "σκληρό" έργο της απομαγνητοφώνησης της Φιλοσοφικής Θεώρησης του Θανάτου.
Κι άλλες φορές μου είχε αναφέρει την ύπαρξη αυτών των σελίδων και μου είχε προτείνει να μου τις στείλει για να ολοκληρώσω την παρουσίαση της ομιλίας. Έγιναν όμως στο μεταξύ διάφορα, ξεχάστηκε το θέμα, κι έτσι σαν ήρθε η ώρα να προχωρήσω στην απομαγνητοφώνηση του υπόλοιπου μέρους της ομιλίας ακολούθησα την κλασική μέθοδο. Άνοιγα λίγο τον ήχο, έγραφα πέντε λέξεις, ξανά ήχος, άλλες πέντε λέξεις. Και έπειτα ξανά πίσω να το ακούσω πάλι μήπως κάτι παρέλειψα. Και ξανά ήχος, γράψιμο, ήχος, γράψιμο... πάλι πίσω... ώρες ατελείωτες για να ολοκληρωθεί η ομιλία. Όχι όμως και οι ερωτήσεις που δέχτηκε μετά από τους ακροατές του. Ως εκεί μπόρεσα και πρόλαβα, μέχρι το 72ο λεπτό του βίντεο.
Θα μου πεις γιατί δεν έπαιρνες ένα τηλέφωνο να ζητήσεις τις έτοιμες σελίδες, αυτές που απομαγνητοφώνησε τότε μια υπάλληλος του ΓΕΣ και που ο Λιαντίνης στη συνέχεια διόρθωσε και συμπλήρωσε με παρατηρήσεις ώστε να ετοιμαστεί το βίντεο... Και θα σου απαντήσω πολύ απλά: Γιατί δε μου είναι καθόλου εύκολο να ζητώ το παραμικρό. Καλό ή κακό, δεν ξέρω, αλλά έτσι είμαι. Χούι προσωπικό και ολίγον κληρονομικό. Δε ζητάω ποτέ κάτι που μπορώ να το κάνω και μόνη μου ή που καταλαβαίνω πως δεν έχει καμιά υποχρέωση ο άλλος να μου το προσφέρει. Πέστε το ακόμη και ηλίθια τακτική και ειδικά όταν κάτι στο έχουν ήδη προτείνει, αλλά εγώ το λέω απλά αξιοπρέπεια.
Να όμως που η κ. Λιαντίνη είδε την ανάρτηση και φρόντισε οικειοθελώς να μας διευκολύνει. Σκανάρισε όλες τις υπόλοιπες σελίδες και μας τις έστειλε. "Για να μας απαλλάξει" από τον κόπο, όπως ευγενικά σημείωνε.
Τι άνθρωπος! Τι ευαισθησία! Και να σκεφτεί κανείς πως κάποτε πίστευα τις ηλιθιότητες που πλάσαραν οι διάφοροι σε βάρος της πως δήθεν και καλά κάνει ό,τι μπορεί για να μη μιλάει κανείς για το Λιαντίνη. Πως αδιαφορεί για το έργο του, δε φροντίζει να τυπώσει τα βιβλία του που εξαντλούνται και άλλα φαιδρά.
Σε λίγο καιρό συμπληρώνεται ένας χρόνος από τότε που γνώρισα από κοντά αυτόν τον υπέροχο άνθρωπο. Τη γυναίκα που έζησε σχεδόν τρεις δεκαετίες στο πλευρό του Δημήτρη Λιαντίνη. Ένας χρόνος που μου έμαθε τόσα για το Δάσκαλο που δεν κατάφεραν να μου μάθουν τα δεκαπέντε προηγούμενα χρόνια. Δεν το λέω για να "κοκορευτώ". Αλίμονο. Μόνο χρέος βαρύ αισθάνομαι μπρος σε τούτη την παραξενιά της μοίρας. Βαρύ και ασήκωτο για τις μικρές μου πλάτες, γιατί αναμετρώ τις δυνάμεις μου και τις βρίσκω ελάχιστες για να μπορέσω να γράψω κάποτε ένα βιβλίο για εκείνον.
Ένα βιβλίο που θα βάλει επιτέλους τα πράγματα στην αληθινή τους διάσταση. Και θα αποκαλύψει όλα τα ψέματα που έχουν ειπωθεί. Αλλά και το ρόλο τόσων και τόσων στην παραπληροφόρηση γύρω από το Λιαντίνη. Και πέρα και πάνω από αυτά (τα ανόητα και μικρά που όμως πρέπει κάποτε να απαντηθούν) είναι και τα άλλα, τα πιο σοβαρά, οι λεπτομέρειες που φωτίζουν σκοτεινά σημεία του έργου του.
Ένα μικρό παράδειγμα θα δώσω. Από τη σημερινή μέρα... Θυμάστε που στα Ελληνικά του αναφέρει τη φράση: "οι αγνοί αναρχικοί των Εξαρχείων"; Ε, σήμερα ακριβώς έμαθα ποια συγκεκριμένα πρόσωπα ήταν αυτά. Υπαρκτά πρόσωπα. Που ο Λιαντίνης έκανε παρέα μαζί τους. Τους επισκεπτόταν τακτικά, κουβέντιαζε, τους κουβάλαγε ακόμη και στο σπίτι του. Λέω αυτό, και χωρίς άλλα στοιχεία που δε θα ήθελα να αποκαλύψω, σαν παράδειγμα και μόνο. Και σαν υπενθύμιση του χιλιοειπωμένου εκ μέρους μας πως πίσω από κάθε του λέξη κρύβονται χιλιάδες άλλα - γεγονότα και συμβολισμοί.
Και τώρα στο προκείμενο. Στις σελίδες από τη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου. Άνοιξα τα έγγραφα και παράλληλα άνοιξα και το βίντεο. Άκουγα και διάβαζα... Κατανοητό πως υπήρχαν αρκετά λάθη στο κείμενο. Λιαντίνης είναι αυτός. Ποταμός και άνεμος. Πού να καταφέρεις να τον απομαγνητοφωνήσεις χωρίς λάθη;
Αρκετά από αυτά τα είχε από εκείνον τον καιρό (Μάρτιο του 1997) διορθώσει ο ίδιος. Άλλα όχι... Και για του λόγου το αληθές, δημοσιεύω την παρακάτω σελίδα:
Είναι η τελευταία της ομιλίας και η πρώτη των ερωτήσεων από τους ακροατές. Ακριβώς δηλαδή το σημείο που σταμάτησε η δική μας απομαγνητοφώνηση. Οι χειρόγραφες σημειώσεις είναι δια χειρός Λιαντίνη και αφορούν όχι μόνο διορθώσεις της απομαγνητοφώνησης αλλά και σημειώσεις για το μοντάζ (πχ η παρατήρηση Γ΄ γέφυρα)
Έτσι λοιπόν, διαβάζοντας το δακτυλογραφημένο κείμενο και ακούγοντας το βίντεο, έφτασα κάποια στιγμή και στο σημείο που το βίντεο σταματά. Το σημείο που αρχίζει μουσική και εμφανίζονται οι τίτλοι του τέλους. Εκεί δηλαδή που ακούμε το Λιαντίνη να λέει:
"Η απόδειξη λείπει. Ας περιμένουμε να 'ρθει η απόδειξη."
Και τότε με έκπληξη διαπίστωσα πως το κείμενο στις δακτυλογραφημές σελίδες δε σταματούσε εκεί. Συνεχιζόταν... Και για αρκετές μάλιστα σελίδες. Έλα, Παναγία μου!!! (κλεμμένη η προσφώνηση,όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω... ) Τι είναι πάλι τούτο;
Το έψαξα από δω, το κοίταξα από κει... Πήρα και τηλέφωνο και ρώτησα. Δεν είναι να βγάζεις αυθαίρετα συμπεράσματα για τόσο σοβαρά πράγματα. Εδώ οφείλεις να κάνεις ερωτήσεις και διασταυρώσεις πριν προχωρήσεις σε δημοσίευση. Και πριν βγεις και πεις ότι δε λείπει μόνο η απόδειξη από το βίντεο της Φιλοσοφικής Θεώρησης του Θανάτου.
Φτάνει η φιλολογία και η παραφιλολογία για τα κεφάλαια της Γκέμμας που μερικοί περιμένουν να εμφανιστούν... Και κάθονται και μετράνε τα αστέρια και μετράνε και τα κεφάλαια του βιβλίου και τα βρίσκουν αταίριαστα σε αριθμό.
Όμως στη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου δεν υπάρχει καμιά παραφιλολογία. Είναι απλά η αλήθεια. Δεν σταμάτησε η διάλεξη στο "Ας περιμένουμε να 'ρθει η απόδειξη." Συνέχισε και παρακάτω και είπε και άλλα και μάλιστα σημαντικά.
Τι; Κρίνω πως δεν είναι δική μου δουλειά να τα αποκαλύψω... Κάποιο σημαντικό λόγο θα είχε που θέλησε στο μοντάζ να αφαιρεθεί αυτό το τελευταίο κομμάτι. Και μόνο για του λόγου το αληθές θα παραθέσω μία από τις σελίδες που κόπηκαν. Δεν τη διάλεξα στην τύχη... Αλλά με γνώμονα μια απορία που μας είχε ταλανίσει στο παρελθόν:
Την απορία για το πείραμα! Το πείραμα που είχε υποσχεθεί από την αρχή να κάνει και όμως πουθενά δεν είχαμε δει στο υπόλοιπο βίντεο.
Το απόσπασμα της ομιλίας στο οποίο υπόσχεται πως θα κάνει πείραμα
Και όμως το πείραμα έγινε. Έστω και αν στο τσακ το θυμήθηκε και ο ίδιος ο Λιαντίνης και η δακτυλογράφος κατέγραψε τη φωνή της αγωνίας του επακριβώς:
- Το πείραμα, Παναγία μου.
Κι εκτός από το πείραμα, διαβάζω και ξαναδιαβάζω αυτό το "αδημοσίευτο" απόσπασμα και έχω μείνει με το στόμα ανοιχτό... Γιατί να το κόψει; Αφού εδώ υπάρχουν απαντήσεις που δίνουν άλλη διάσταση σε όλη την προηγούμενη ομιλία; Και ειδικά στο θέμα της αυτοκτονίας και του φόβου του θανάτου. Γιατί δε θέλησε αυτά να ακουστούν από τους μελλοντικούς ακροατές της ομιλίας του;
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω πως από τις σελίδες που μου δόθηκαν, διαπίστωσα και σε άλλο σημείο απαλοιφή τμήματος της ομιλίας. Πιθανότατα το ίδιο να έγινε και στο απόσπασμα που δεν έχω στα χέρια μου τις αντίστοιχες σελίδες του απομαγνηφωνημένου λόγου του. Και όταν ρώτησα σχετικά, μου ξαναθύμισαν ότι για να γίνει αυτό το βίντεο ο Λιαντίνης πέρασε πολλές ώρες στο ειδικό εργαστήριο του στρατού, κάπου στο Ρουφ... Επιβλέποντας ο ίδιος το μοντάζ και δίνοντας οδηγίες πού ακριβώς θα μπουν φωτογραφίες, μουσική, σποτάκια...
Αλλά και παράλειψη να μην τονίσω κλείνοντας, πως επίτηδες και με επιλογή συνειδητή παραλείπονται δεδομένα που ναι μεν τέθηκαν υπόψη μου αλλά ο σεβασμός στο Δάσκαλο ανάγκασε στην απόφαση να μη δημοσιοποιηθούν. Το λέω αυτό γιατί θέλω να είμαι ειλικρινής προς τους αναγνώστες μας αλλά και προς εμένα την ίδια. Και είναι σε συνδυασμό με το ό,τι υπάρχουν πολλά ακόμη σημεία σκοτεινά στην υπόθεση Λιαντίνη. Να καθίσω και να πω ετούτο αλλά αν υπάρχει κάτι άλλο που το δικαιολογεί ή το ανατρέπει; Και εγώ το αγνοώ; Να δημιουργήσω δηλαδή μια λάθος αντίληψη; Καλύτερα στην περίπτωση αυτή κανείς να σιωπά τελείως αλλά χωρίς να προσποιείται πως είπε όλα όσα γνωρίζει.
Ποιό ήταν τελικά το πείραμα; Θα το μάθουμε ποτέ;
ΑπάντησηΔιαγραφήΝομίζω πως μπορούμε να ψυχανεμιστούμε το λόγο που ο Δάσκαλος επέλεξε να κλείσει σε αυτό το σημείο το βίντεο. Θυμήσου μόνο το ρίγος στην ραχοκοκκαλιά που ένιωσες κάθε φορά, τώρα που η απόδειξη πια έχει έρθει.. Αν λες πως "Συνέχισε και παρακάτω και είπε και άλλα και μάλιστα σημαντικά." ποιος ο λόγος να μην γίνουν γνωστά; Κάπου αλλού πάλι λες πως πρέπει να τιμήσουμε όλο το έργο του Λιαντίνη για να τον κατανοήσουμε, και λοιπόν, πιο ένθερμο υποστηρικτή στην θέση σου αυτή δεν θα'βρεις. Κατανοώ τις αναστολές σου και, όπως και να'χει, σε ευχαριστώ για την σπουδαία, πράγματι, δουλειά που προσφέρεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣπύρος Γ.
Υ.Γ. Αν δεν απατώμαι πλάνην οικτράν το πείραμα αφορά στην γάτα του Σρεντιγκερ.
http://en.wikipedia.org/wiki/Schr%C3%B6dinger's_cat
Νομίζω πως μπορούμε να ψυχανεμιστούμε το λόγο που ο Δάσκαλος επέλεξε να κλείσει σε αυτό το σημείο το βίντεο. Θυμήσου μόνο το ρίγος στην ραχοκοκκαλιά που ένιωσες κάθε φορά, τώρα που η απόδειξη πια έχει έρθει.. Αν λες πως "Συνέχισε και παρακάτω και είπε και άλλα και μάλιστα σημαντικά." ποιος ο λόγος να μην γίνουν γνωστά; Κάπου αλλού πάλι λες πως πρέπει να τιμήσουμε όλο το έργο του Λιαντίνη για να τον κατανοήσουμε, και λοιπόν, πιο ένθερμο υποστηρικτή στην θέση σου αυτή δεν θα'βρεις. Κατανοώ τις αναστολές σου και, όπως και να'χει, σε ευχαριστώ για την σπουδαία, πράγματι, δουλειά που προσφέρεις.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣπύρος Γ.
Υ.Γ. Αν δεν απατώμαι πλάνην οικτράν το πείραμα αφορά στην γάτα του Σρεντιγκερ.
http://en.wikipedia.org/wiki/Schr%C3%B6dinger's_cat
Τελικά το σχόλιό μου εις μάτην;
ΑπάντησηΔιαγραφήΛείπει και η απόδειξη όμως για μένα. Κανείς δεν ξέρει αν φοβήθηκε ο Λιαντίνης την ώρα του θανάτου του.
ΑπάντησηΔιαγραφήΛείπει και η απόδειξη όμως. Κανείς δεν ξέρει τη στιγμή της εξόδου του τι αισθήματα τον κυρίευαν, κι αν μέσα σ αυτά συμπεριλαμβανόταν και ο φόβος. Ανεξάρτητα απ αυτό, δεν έχει περάσει πολύς καιρός που έχω γοητευτεί απ' την προσωπικότητα αυτού του ανθρώπου και έχω πέσει με τα μούτρα στη μελέτη. Απ' το πολύ λίγο (που για άλλους -πλην Λιαντίνη- θα ήταν αρκετό ως πολύ) που έχω εμβαθύνει έχω καταλήξει σε δύο καίρια πράγματα: 1)Ότι δεν γίνεται να μάθει κανείς πολλά για τον Λιαντίνη, αν δεν τον έχει ζήσει σε όλο το εύρος της προσωπικότητάς του 2)Η αυτοκτονία του (αν έγινε), παρόλο το ισχυρό θεωρητικό της υπόβαθρο της πραγμάτωσης της, γεννά σε μένα πολλά ερωτηματικά, τα οποία με βασανίζουν.
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια αυτό που δεν υπάρχει αμφιβολία είναι πως ο Λιαντίνης είναι μια τεράστια προσωπικότητα και ένας μεγάλος στοχαστής, που δυστυχώς στο ευρύ κοινό θα περάσει στην ιστορία, νομίζω, ως «αμφιλέγομενη περίπτωση» -και γι΄αυτό έχουν ευθύνη πολλά πράγματα.