ΧΑΣΜΑ ΣΕΙΣΜΟΥ

Δημήτρης Λιαντίνης:

"Χάσμα σεισμού. Ο φιλοσοφικός Σολωμός" (1977)

Ο πολύς κόσμος γνωρίζει τον ποιητή Σολωμό, ο Λιαντίνης ανακαλύπτει και τη φιλοσοφική του διάσταση. Δεν παραγνωρίζει την ποιητική του αξία, Αγία Δυάδα του λαού μας ονομάζει το Σολωμό και τον Όμηρο. Και στο ερώτημα «εάν ο Σολωμός είναι φιλόσοφος, απαντά ανεπιφύλακτα όχι.» (σελ. 20). Όμως το διεισδυτικό του βλέμμα διακρίνει στο Σολωμό «μια άσφαλτη αίσθηση σοφίας, που της είναι άχρηστα τα δώρα της φιλοσοφίας.» Και υπογραμμίζει «Έτσι παρότι ο Σολωμός δεν είναι ο φιλόσοφος της ξενοματισμένης κλάσης, εν τούτοις φιλοσοφεί με κλασσική σοβαρότητα.» (σελ 21)

«Ο Σολωμός είναι μεγάλος ποιητής, ακριβώς γιατί θυσίασε τη χαρά της φαντασίας στη λύπη της πραγματικότητας.» (σελ. 124) Όμως «Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς, αν αυτός ο άνθρωπος έζησε ή έγραψε.» (σελ 157) Γι’ αυτό και ο Λιαντίνης υποκλίνεται και στον ποιητή και στον άνθρωπο, αφού:

«το αληθινώτερο ποίημα στο γνήσιο ποιητή

είναι η ίδια η ζωή του.» (σελ. 24)

Το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί και για το Λιαντίνη; Δεν ανήκει κι αυτός στην ελάχιστη χορεία των συγγραφέων που ταύτισαν τη ζωή τους με το πνευματικό τους έργο; Αληθινός και δίκαιος σε όλα του, γι’ αυτό και τα βιβλία του «ευαγγέλια» στην αναζήτηση της αλήθειας. Μικρή απόδειξη και το πρώτο βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών που κέρδισε με το βιβλίο του για το Σολωμό. Αν και το βραβείο επιμελώς αποσιωπήθηκε από τον ίδιο αφού είναι προφανές πως ο στόχος αυτής της μελέτης ήταν πολύ ανώτερος των τιμητικών διακρίσεων, έστω και της Ακαδημίας…

Στο Σολωμό ο Λιαντίνης εντοπίζει το δεύτερο από τους δύο μεγαλύτερους μελετητές του θανάτου στο χώρο των Γραμμάτων μας. (Ο άλλος είναι φυσικά ο Πλάτων, βλέπε «Ελληνικά», σελ. 95) Γι’ αυτό και « ποιητή του θανάτου» τον αποκαλεί στο Χάσμα Σεισμού. (σελ. 63)

«Στην ποίηση του Σολωμού την τριπλή φάση – προέλαση, επίθεση και έφοδο – την συνάρματη πομπή προς το θάνατο, τόσο ο θεματογραφικός χαρακτήρας όσο και η καλλιτεχνική ανάβαση την εμφανίζουν σε τρία αντίστοιχα επίπεδα. Ημπορεί να τα ονομάσει κανείς το πρώτο πείρα, το δεύτερο μελέτη και το τρίτο υπέρβαση θανάτου.» (σελ 66)

Πείρα, μελέτη, υπέρβαση! Τι ομοιότητα με την πορεία του ίδιου του Λιαντίνη!

Ταυτόχρονα ο αγώνας του Σολωμού για τη γλώσσα κεντρίζει την άλλη μεγάλη αγάπη του Λιαντίνη. Ποια γλώσσα όμως;

Όχι το «μήνιν άειδε που δεν λαλιέται, αλλά τα συνήθια της Ιλιάδας, που εξακολουθούν να ζουν, αποτελώντας και τα κεφαλάρια της γλωσσικής καθαρότητας»! (σελ 17).

Έτσι ακριβώς αντικρίζει και ο Λιαντίνης τη γλώσσα στο βιβλίο του «Τα ελληνικά». «Η γλώσσα δε μαθαίνεται με τη σπουδή των λέξεων αλλά με τη μελέτη των ανθρώπων.» (σελ 11) Γι’ αυτό στην ερώτηση «γνωρίζεις τα ελληνικά, κύριε;» ο Λιαντίνης απαντά μαζί με το Σολωμό: «γνωρίζεις τους Έλληνας, κύριε;» απάντηση που αναλύει διεξοδικά στη Γκέμμα με το κεφάλαιο «Ελληνοέλληνες» και με το «Νεοαρχαίο» στο «Νηφομανή». Γιατί ο Λιαντίνης, όπως και αγαπημένος του Ρίλκε, θέτει ως «πρωταρχική σκοπιμότητα τη μελέτη και την ερμηνεία του ανθρώπου». (Έξυπνον Ενύπνιον, σελ. 197). Κυρίως αυτό, να αγαπάς τον άνθρωπο, μας λέει στον πρόλογο των Ελληνικών του. Πώς αλλιώς!

Ο Λιαντίνης στη Ζάκυνθο μπροστά στην προτομή του Διονυσίου Σολωμού. Κρατά στα χέρια του το τελευταίο βιβλίο του, τη Γκέμμα. Το στεφάνι... Το έφερε ως εδώ ο ίδιος για το Σολωμό. Στο τελευταίο γράμμα του ζήτησε τη μέρα που θα "πέσει" να κατατεθεί και πραγματικό στεφάνι στη μορφή του Σολωμού. Και κατατέθηκε. Από τον Παναγιώτη Αβούρη. Μαθητή του Λιαντίνη. Είναι ο ίδιος που τράβηξε και τη φωτογραφία. Δίπλα στο Δάσκαλο, η γνωστή του τσάντα...

Σχετικά Άρθρα:

1. Τα βιβλία του Λιαντίνη


2. Βίντεο με ομιλία του Λιαντίνη σχετικό με το τελευταίο κεφάλαιο από το ΧΑΣΜΑ ΣΕΙΣΜΟΥ. (Ρομαντισμός - Κλασικισμός, η Αισθητική του Σολωμού)


3. Το κείμενο του βίντεο


4. Ομιλία του Λιαντίνη στη Ζάκυνθο για το Σολωμό.



5. ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΑΣΜΑ ΣΕΙΣΜΟΥ