Υπό μετάφραση τα ποιήματα του Λιαντίνη, στα αγγλικά και στα ισπανικά!

Πάει καιρός, έξι χρόνια συγκεκριμένα, που στο φόρουμ Homa Educandus ανέβηκε ένα αφιέρωμα στην Τελευταία Άνοιξη:

Η τελευταία άνοιξη... βαστάζοντας Επιτάφιο και Ανθεστηριώνα

Εκείνο λοιπόν το παλιό αφιέρωμα, εστιασμένο στο Λιαντίνη που τότε κόντευαν δέκα χρόνια από την εξαφάνισή του, ξεκινούσε ως εξής:

Δέκα χρόνια σήμερα από κείνο το τελευταίο πρωινό της πρώτης μέρας της Άνοιξης... 1η Μαρτίου 2008 - επιστροφή - 1η Μαρτίου 1998...

Αναστροφή της μνήμης και ημέρωση αναμνήσεων.

Van Gogh "Ανθισμένη Αμυγδαλιά"

"Εθήτευε ο βοριάς

όταν μισέψαμε για τις ακτές του σύμπαντος

βαστάζοντας στα χέρια τον Επιτάφιο

και τον Ανθεστηριώνα."

Δημήτρης Λιαντίνης, "ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ", σ. 22

"Αργώ" που λάμνει αντίστροφα και ανεπίστροφα στο χρόνο... ακροβατώντας στο "αίνιγμα του τρόπου σου", κείνη την τελευταία άνοιξη που μας άφησες... Την άνοιξη του '98.

"υψώνω την καρτερία σου στον ουρανό κατάκορφα

απρίλη μήνα και φωνάζω

ecce homo"

Δ. Λιαντίνης, "ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΑΣΤΡΩΝ", σ. 25

Ζάκυνθος, 8 Απριλίου 1998 (Αρχείο Δ. & Ν. Λιαντίνη)

"Έστησ' ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη."

Διονύσιος Σολωμός  

_________________________

Μου θύμισαν εκείνο το αφιέρωμα δυο αναρτήσεις που έγιναν πρόσφατα στην ομάδα που έχουμε στο face book για τους φίλους του έργου και της φιλοσοφίας του Λιαντίνη. Από τη γυναίκα του και μέλος του γκρουπ, κ. Νικολίτσα Λιαντίνη.

Η πρώτη ανακοίνωση μας ενημέρωνε για τη μετάφραση ποιημάτων στα αγγλικά που ξεκίνησε ο κ. Μανόλης Αλυγιζάκης. Και παρέθετε μεταφρασμένο και το ένα από τα δύο ποιήματα που αναφέρθηκαν παραπάνω:

ΒΟΡΕΙΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ

Ἐμπροστά στό αἴνιγμα τοῦ τρόπου σου

διορθώνω τόν πορφυρό χιτῶνα

καί τό διάδημα τῶν ἀγκαθιῶν στήν κόμη σου

ὑψώνω τήν καρτερία σου στον οὐρανό κατάκορφα

ἀπρίλη μῆνα καί φωνάζω

ecce homo.

NORTHERN HALO

Before your enigmatic manner

I adjust the red chiton

and the thorn crown on your hair

I raise your fortitude straight to the sky 

this April and I salute 

ecce homo

Δημήτρη Λιαντίνη-"Οι Ώρες των Άστρων"/Μετάφραση Μανώλη Αλυγιζάκη

Dimitris Liantinis-"Hours of the Stars"/Translated by Manolis Aligizakis

Και η άλλη ανάρτηση, τι σύμπτωση, αφορούσε τη μετάφραση στα ισπανικά του άλλου ποιήματος. Από τον κύριο Mario Domínguez Parra.  Παραπέμποντας στην ακόλουθη ιστοσελίδα  http://logotejnikimetafrasi.wordpress.com  από την οποία και παραθέτουμε κι εμείς το ποίημα:

ΑΡΓΩ

Καράβι πού ἔπλεξες

πάνω στήν ἄβυσσο τῶν χεριῶν μας.

Καράβι χαμένο,

μέσα στό ἀγγελόκρουσμα δυό βιαστικῶν χεριῶν.

Ἐθήτευε ὁ βοριάς

ὅταν μισέψαμε γιά τίς ἀκτές τοῦ σύμπαντος

βαστάζοντας στά χέρια τόν Ἐπιτάφιο

καί τόν Ἀνθεστηριώνα.

Ποιός μᾶς ἔδειξε μέ τό δάκτυλο

τό βασιλικό τρόπο τοῦ ὁρίζοντα;

ARGOS

Barco que navegaste

sobre el abismo de nuestras manos.

Barco perdido,

en el estertor de moribundia de dos manos raudas.

Estaba de aprendiz el aquilón

cuando emigramos hacia las orillas del universo

sosteniendo en las manos el Epitafio

y el Antesterio.

¿Quién nos mostró con el dedo

el modo regio del horizonte?

Πέρα από την καθαρή σύμπτωση, αυτό που μας χαροποιεί ιδιαίτερα είναι που πλέον οι μεταφράσεις Λιαντίνη σε ξένες γλώσσες έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας. Και όλο και νέες προσφορές δέχεται η κ. Λιαντίνη για να δώσει άδεια μετάφρασης και σε καινούργιους μεταφραστές, που σημειωτέον ότι το ενδιαφέρον τους πηγάζει από τη μαγεία που οι ίδιοι ένιωσαν διαβάζοντας Λιαντίνη.

Βεβαίως αυτός ο ενθουσιασμός δεν αρκεί. Κι εκεί αρχίζει το δύσκολο έργο της κ. Λιαντίνη. Να κρίνει και ποιος είναι ικανός να φέρει σε πέρας ένα τόσο δύσκολο έργο όσο η μεταφορά του λόγου του Λιαντίνη σε κάποια ξένη γλώσσα. Ρόλος βαρύς όσο και οι εντολές που της άφησε ο άντρας της όταν της εμπιστεύθηκε τα πνευματικά δικαιώματα του έργου του.

Το ζήτημα ξεπερνά κάθε όριο δυσκολίας όταν πρόκειται για τα ποιήματα του Λιαντίνη. Κάτι που την ανησυχεί και την ίδια και για τούτο βρίσκεται σε διαρκή και στενή συνεργασία με τους δύο μεταφραστές της ποίησης του Λιαντίνη. Και όποιος έχει μελετήσει το Λιαντίνη σε βάθος, το αντιλαμβάνεται. Τι κίνδυνοι ελλοχεύουν και τι τιτάνια προσπάθεια απαιτείται. Χαρακτηριστικά παραθέτουμε από το έργο του τα ακόλουθα:

"Οφείλουμε όχι μόνο να διαβάζουμε τα κείμενα, αλλά να τα διαβάζουμε και σωστά. Δεν κατανοείται ένα λογοτέχνημα ποιότητας με μία μόνο ανάγνωση. Και αν κατανοείται δεν βιώνεται. Δεν αποκαλύπτεται, δηλαδή, η δύναμη και η φεγγοβολή του. Ο ευεργετικός λόγος που κρύβει, και που φυλάει του αναγνώστη. 

[...] Το ποίημα είτε μας μιλάει, είτε δε μας μιλάει, λέει ο Σεφέρης. Μπορεί να το διαβάσεις είκοσι φορές μέσα σε είκοσι μήνες ή σε πέντε χρόνια, και να μην σου ειπεί τίποτα. Και ξαφνικά εκεί που περπατάς στο ακροθαλάσσι για να πάρεις τον αέρα σου, ένας στίχος του χτυπάει ανεπάντεχα την ύπαρξή σου, όπως το ατλάζι του πελάγου σου χτυπάει τα μάτια, και σε φωτίζει ολόκληρο. Την ίδια ακριβώς στιγμή που φωτίζεται και το ποίημα μέσα σου. 

Τότε σε πλημμυρίζει η κατάφαση. Αυτό που διαφορετικά το λέμε αισθητική συγκίνηση. Πίσω από το ποίημα νιώθεις την εμορφιά και τη μαγεία. Όπως ακριβώς πίσω από το πέσιμο του μήλου ο Νεύτων ένιωσε τη γήινη έλξη, και από την έκσταση που δοκίμασε υψώθηκε απότομα στην ουράνια μηχανική.

Ο Ελύτης στα νιάτα του έδωκε ένα σουρεαλιστικό ορισμό στην ποίηση. Η ποίηση, είπε, είναι συνουσία επ' άπειρον. Εάν αυτός ο ορισμός για το γνήσιο ποιητή έχει ισχύ καταλυτικά ακατάλυτη, ο ευαίσθητος αναγνώστης συμμετέχει σ' αυτή τη σφαγή από δεύτερο χέρι. [....] 

Το συμπέρασμα, με μια πρόταση, είναι πως για να αποκτήσεις οργανικό δεσμό με τη λογοτεχνία μας, χρειάζεται συνεχής αναστροφή που δε γίνεται υπό τύπον αγγαρείας, αλλά πάντα σαν αναψυχή και χαρούμενος κόπος."

Δ. Λιαντίνης, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, σελ. 51

Αν αυτά απαιτούνται για να αποκτήσεις οργανικό δεσμό με την ποίηση, τι απαιτείται για να τη μεταφράσεις; Μόνο οι σώφρονες κατέχουν την απάντηση. Οι άλλοι, που επί παντός επιστητού έχουν τη γνώμη στην κωλότσεπη, φυσικώ τω λόγω απομένουν εκτός νυμφώνος.

Εμείς πάντως από τη μεριά μας ευχόμεθα τα καλύτερα. Στους άξιους και τους τολμηρούς. Που αποφάσισαν να βουτήξουν στο βαθυδίνη ωκεανό της ποίησης του Λιαντίνη...

"Η ποίηση είναι πολιτική. Όπως το δέντρο φυτρώνει στο χώμα και όπως το ψάρι μεγαλώνει στο νερό, έτσι και της αληθινής ποίησης το αίμα είναι η ζωή. Η άμεση, η ρέουσα, η πυρωμένη ζωή των ανθρώπων. Που κυλάει από τη γέννηση στο θάνατο καθώς ο βαθυδίνης ωκεανός. Με όλα τα μάγια, και όλα τα πλούτια, και όλα τα κακά. Ετούτος ο φερέγγυος αλλά και ο αχώρητος όρος είναι ο κανόνας και ο νόμος και το κοινό της ποίησης. Καθώς όμως η ποίηση γίνεται έκπτυξη και καταδήλωση ζωής, αναγκαία γίνεται λειτουργία καθαρά πολιτική. Γιατί ο ορίζοντας της ζωής του ανθρώπου είναι η πολιτεία με τις πόλεις, και οι πόλεις με τους πολίτες της. Και οι πολίτες με την πολιτική τους."

Δ. Λιαντίνης, ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, σελ. 57

Για τους πλέον πεζούς θα παρομοιάσω το εγχείρημα με τη γιγαντιαία επιχείρηση αναζήτησης του μπόινγκ της Μαλαισίας. Και την αγωνία των ειδικών να αφουγκραστούν το σήμα του "μαύρου" κουτιού. Το ένα σκέλος είναι αυτό. Και μετά αρχίζει η ανέλκυση. Από τις αβυσσικές πεδιάδες ή ακόμη χειρότερα τις ωκεάνιες τάφρους.  Στο φως. Και στα βλέμματα ανθρώπων που ούτε το Λιαντίνη γνωρίζουν ούτε και τα ελληνικά.