Το πράγμα μοιάζει με την ιστορία του λουλουδιού...

"Το πράγμα μοιάζει με την ιστορία του λουλουδιού που κάθε άνοιξη, ενώ φαίνεται ότι επαναλαμβάνει αδιάφορα μια τυπική ομοιομορφία, στην πραγματικότητα ξαναφανερώνει τον παρθενικό λόγο της αιώνιας τάξης μέσα στη φύση.

Το νόμο αυτό τον περιγράφει καίρια ο Μάρκος Αυρήλιος.

«Ώσπερ τον άπειρον αιώνα η του χρόνου αδιάλειπτος φορά

νέον αεί παρέχεται.»

(Η ακατάπαυτη ροή του καιρού δίνει πάντα

καινούργια την έννοια του άπειρου χρόνου.)

Το παιχνίδι της αόρατης σωτηρίας του αιώνιου μέσω της ορατής φθοράς του παροδικού πηδάει μ' έναν ανεπαίσθητο σάλτο από την ιστορία της φύσης στην περιπέτεια της τέχνης. Οι λέξεις μοιάζουν με το φύλλωμα του δάσους στην εικόνα του Οράτιου. Ο μαρασμός των παλιών και το άνοιγμα των καινούργιων φύλλων καθρεφτίζει την αιωνιότητα της ζωής των δέντρων.

Ita verborum vetus interit aetas.

(Όμοια περνά η παλιά γενεά των λέξεων)

Οι ποιητές είναι οι συνεισηγητές του χρόνου, που στη μορφή του φευγαλέου τυπώνουν την ιδέα του μόνιμου.

Και αυτό, γιατί στην ιστορία της ζωής των λέξεων οι ποιητές δε βλέπουν τον κύκλο των φύλλων του δέντρου, αλλά το κύρος του νόμου της φύσης που γνωρίζει και μπορεί να μεταμορφώνει την επανάληψη σε πρωτοτυπία.

Όχι, δηλαδή, το τριαντάφυλλο του Μάη, αλλά τη δύναμη που γεννάει καινούργιο κάθε φορά το τριαντάφυλλο του Μάη. Το εφετεινό τριαντάφυλλο και βέβαια είναι όμοιο με το περυσινό. Δεν είναι όμως το αυτό.

Αυτή τη δρομολόγηση του ποιητή που ανανεώνει τις λέξεις στο νόμο της φύσης που ανανεώνει τα φύλλα, ο Σεφέρης την περιγράφει:

Έζησα τη ζωή μου ακούγοντας ονόματα πρωτάκουστα:

καινούργιους τόπους, καινούργιες τρέλες των ανθρώπων.

(Π239)

Με μια κουβέντα, δεν είναι το μαστόρεμα των μέσων έκφρασης, που απεργάζεται την αλλαγή της μορφής στην ποίηση. Αλλά η ενδοβολή του ποιητή στο μυχό των πραγμάτων και ο γνωστικός συντονισμός του με το πνεύμα της φύσης, που αγωνίζεται να το ιστορήσει η τέχνη.

Και αυτό είναι το ελάχιστο μέγιστο plus, αυτό το μοναδικό «επί πλέον», που κάνει τον ποιητή σε σύγκριση με όλους τους άλλους που γράφουν. Το πρόβλημα ο Σεφέρης το περιγράφει και ερμηνευτικά. «Χρειάζεται μάλιστα, για να προχωρήσει η τέχνη, μια πρωτότυπη κάθε φορά άποψη της φύσης.» (Δ1, 67)

ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΦΟΜΑΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ (σελ. 54 - 55)

Μέσα από την εικόνα αυτή του λουλουδιού... ο Λιαντίνης βρίσκει την αφορμή να εξηγήσει μια θέση που έχει αναπτύξει και στο Χάσμα Σεισμού (16):

"Ο Heidegger σημειώνοντας τον άμεσο δεσμό της γλώσσας με την αλήθεια ονομάζει τη γλώσσα κατοικία του Είναι και τους ποιητές φύλακες της αλήθειας.

Ο Holderlin, ο αγαπημένος ποιητής της θεάς Παραφροσύνης, που κατέβηκε ως την άτρεμη διαύγεια του βάθους, είδε στη γλώσσα τη χαρισματική πρωτοδύναμη, που της έχει ταχθεί ν' ανασέρνει το ον από τη χαοτική άβυσσο της αοριστίας στη φωτερή μονιμότητα της μορφής. Οι ποιητές, ιερατικοί καθιδρυτές και πρωτεργάτες της γλώσσας, είναι οι σωτήρες του όντος. Οι ποιητές είναι salvatores dei και μονίμου χριστοί:

και το Μόνιμο οι ποιητές το ιδρύουν."

Και πιο παλιά, στο ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ (226) είχε αναφερθεί και πάλι στις ίδιες έννοιες:

Η διαλεκτική της γέννησης και του θανάτου επιβάλλει είτε την βέβαιη κατοχή του μισού της ζωής, είτε την αβέβαιη διεκδίκηση του όλου. Ο άνθρωπος οδηγείται στην συμπερασματική διαπίστωση ότι ο έσχατος νόμος, που εφορεύει τη ζωή του, είναι η απροσδιοριστία. Φαίνεται ότι υπάρχει μία αυστηρή συστοιχία στους μυχούς του πνεύματος και στους μυχούς της φύσης. Ο μεγάλος φυσικός Pauli εξήγησε με την ακόλουθη απλότητα την θεωρία της απροσδιοριστίας του Heisenberg:

Ημπορεί κανείς να θεωρεί τον κόσμο με τον οφθαλμό p και ημπορεί να τον θεωρεί με τον οφθαλμό q, εάν όμως ανοίξει ταυτόχρονα και τους δύο οφθαλμούς, τότε θα πλανηθεί.

Με την ίδια απλότητα είναι δυνατόν να εξηγηθούν και οι θανατικοί στίχοι της πρώτης ελεγείας του Duino:

"Ημπορεί ο άνθρωπος να βλέπει τον κόσμο από τη σκοπιά των ζώντων και ημπορεί να τον βλέπει από τη σκοπιά των νεκρών. Η μοίρα του όμως είναι να φέρεται ασίγαστα προς το πρότυπο του αγγέλου, που ζει στο αιώνιο ρεύμα της εναλλαγής των νεκρών και των ζώντων."

Αυτός ο φυσικός νόμος, που αναφέρεται στην αρχή της μονιμότητας του μεταβλητού και της μεταβολής του μόνιμου, αποτελεί το αξίωμα πάνω στο οποίο στηρίζεται η θεωρία θανάτου του Rilke.

Πόσα μπορεί να σου πει ένα λουλούδι... Αρκεί να σταθείς σεβαστικά μπροστά του και να ακούσεις την ιστορία του...

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος θα χαράξει τα ακόλουθα στη ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ:

Ο ΛΟΓΟΣ

Δεν χρειάστηκε να σταθώ κάτω

από τον Άμβωνα για να ακούσω

τον Ιωάννη. Είδα το διάφανο

πορτοκαλάνθι, το άνθος της κουμαριάς

που γυρμένο έσταζε φως ή το άγριο

λουλούδι, στη ραγάδα της πέτρας,

που δεν θα μπορούσε να το φτιάξει

ποτέ κανείς Οππενχάιμερ.

Κι είδα όλα τα μάτια, απ' αυτά

του παιδιού ως αυτά της μικρότερης

λιμπελούλας του κήπου μου,

γιομάτα ουρανό: Είδα το Λόγο

Σκέφτομαι, μπορεί να κάνω και λάθος... πως ο Δημήτρης Λιαντίνης δεν περίμενε κανένα αστέρι να μεσουρανήσει στον Ταΰγετο... Έζησε απλώς την άνοιξη όλη. Ως την τελευταία μέρα της. Κι έφυγε την πρώτη μέρα που άρχιζε το καλοκαίρι. Πλήρης από σοφία που η φύση στην καλύτερη ώρα της του δίδαξε. Τρύγησε τη ζωή... όλο τον ανθό της... Κι έπειτα αφέθηκε στο αιώνιο ρεύμα της εναλλαγής. Ιδρύοντας το Μόνιμο...

ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΜΥΡΤΑΛΗΣ ΣΤΟ ΦΟΡΟΥΜ HOMA EDUCANDUS

Το θέμα αυτό αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου που μιλούσε για κυπαρίσσια και αγριάδες και για το φάρμακο για το φόβο του θανάτου. Ας προσθέσουμε και τούτο:

"Αυτοί υπήρξαν στη βάση τους οι έλληνες.

Θυσίαζαν στην εμορφιά, όπως

θυσιάζουν τα λουλούδια στον ήλιο.

Θέλω να ειπώ πως ζαλίζουν τον αγέρα

με τα χρώματα και τις μυρωδιές,

και την άλλη μέρα μαραίνουνται."

Δημήτρης Λιαντίνης

ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟ, 15