Η Λου του Σεφέρη και ο ερωτόληπτος ποιητής

Με τη Λου έχουμε πολλές φορές ασχοληθεί. Τη Λου του Λιαντίνη, δηλαδή τη σύζυγό του, τη Λου του Ρίλκε και του Νίτσε, δηλαδή τη Λου Σαλομέ, τη Λου και του  Σεφέρη. Που όμως δεν ξέραμε τίποτε για την αληθινή της ταυτότητα. 

http://educandus.forumotion.com/t568-topic

Να όμως που ένα τυχαίο σερφάρισμα σήμερα στον παγκόσμιο ιστό μας αποκάλυψε τη λεπτομέρεια για τη Λου του Σεφέρη που αγνοούσαμε. Και όμοια μάθαμε μία άγνωστη πλευρά του αγαπημένου ποιητή:

http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=157271


Ο ερωτόληπτος άντρας
βιογραφία

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  22/02/2004 

"Ποιος θα φανταζόταν ποτέ πως γύρω από τον Σεφέρη, που θεωρούσαμε ότι γνωρίζουμε, θα πλεκόταν μια τόσο συναρπαστική βιογραφία, που θα αποκάλυπτε το φοβερό ερωτικό ταμπεραμέντο του ποιητή και τις άγνωστες πτυχές του διπλωμάτη, ερμηνεύοντας, βιογραφικώς και φροϋδικώς, ένα έργο κρυπτικό και δυσπρόσιτο. Λες και το άβατο του εργαστηρίου του Σεφέρη περίμενε, νοικοκυρεμένο εδώ και χρόνια, τον άνθρωπο που θα το πατούσε καταυγάζοντας τα σκότη του. Ως φαίνεται, δια βίου βασάνισαν τον Σεφέρη «οι λαχτάρες του σώματος». Μόλις έβδομη στο ερωτικό γαϊτανάκι έρχεται η Μαρώ και μάλιστα δεν είναι η τελευταία, χωρίς να μετρούμε τις «πεταλούδες» που δυστυχώς δεν άφησαν ίχνη.

Οι λαχτάρες του σώματος

Τον Σεφέρη τον συγκινούσε «ο τύπος της μεγαλύτερης γυναίκας, της καλλονής, της γυναίκας με ισχυρό χαρακτήρα». Ας όψεται «το οιδιπόδειο σύμπλεγμα απέναντι στον πατέρα του». Εξόχως σημαντική η παρατήρηση για «τον εκ φύσεως αριστερόχειρα Γιώργο που αναγκάστηκε να μάθει να κρατά την πένα στο δεξί». Πρώτος έρως, μια φίλη της αδελφής του της Ιωάννας, η «Μέλπα», που «τον ξαπόστειλε». Δεύτερος, η κόρη της πρώτης σπιτονοικοκυράς του στο Παρίσι, η Σουζόν, που «τον εξευτέλισε». Τρίτος και «βραχύβιος», η Νορβηγίδα Κίρστεν, με την οποία κατ' εξαίρεση «φάνηκε σκληρόκαρδος». Ακολουθεί «ο πρώτος μεγάλος έρωτας της ζωής του» η Γαλλίς Ζακλίν, που όμως «ήθελε γάμο» και «ο δεσμός τους θα γίνει απείρως οδυνηρός». Θα τον αγαπά μέχρι τέλους και θα ταξιδέψει στην Ελλάδα, το καλοκαίρι του 1971, για έναν τελευταίο αποχαιρετισμό που δεν στάθηκε δυνατός.

Δυστυχώς, η αλληλογραφία τους λανθάνει. Ο έρωτας για τη Ζακλίν θα επικαλυφθεί από το πάθος για την επόμενη μοιραία γυναίκα της ζωής του, τη Λουκία Φωτοπούλου, χαϊδευτικά Λου. Ενα ρομάντζο, λιγότερο συναισθηματικό, εντόνως αισθησιακό, καθώς η Λου, παντρεμένη και χωρισμένη, «έχει σχέσεις με γυναίκες όπως και με άντρες και προστατεύει με σθένος την ερωτική ελευθερία της». Πυκνή η αλληλογραφία τους, παραμένει αδημοσίευτη. Καιρός να την διαβάσουμε, αφού η Λου ενέπνευσε το «ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «Εξι νύχτες στην Ακρόπολη», το οποίο και ερμηνεύει ο βιογράφος, ταυτίζοντας τη Λου με τη μυθιστορηματική ηρωίδα Σαλώμη ή και Μπίλιω.

Οργασμός γραφής

Έπεται και ως ανάπαυλα επώδυνων αμφιταλαντεύσεων και χωρισμών, μια χαριτωμένη Ρωσίδα στις Σπέτσες, πριν από τη γνωριμία με τη Μαρίκα Ζάννου, κατόπιν Λόντου και τέλος Μαρώ Σεφέρη. Αν και όταν τέθηκε θέμα γάμου και με τη Μαρώ, εμπλεκομένων και των παιδιών της, ο Σεφέρης ετράπη και πάλι σε φυγή, ζητώντας παρηγοριά στον έρωτα μιας Βολιώτισσας. Όπως και αν έχει, η συμβίωση με τη Μαρώ κατακάθισε «το βιολογικό ένστικτο για τη ζωή» του Σεφέρη, που θα ανανεωθεί χρόνια αργότερα στην Κύπρο, όπου όμως περιορίστηκε στη «θεά του έρωτα» και έφερε μόνο «οργασμό γραφής». «Σπάνιας οικειότητας και αντοχής» η σχέση του ζεύγους Σεφέρη, ωστόσο, καλοκαίρι του 1958, κατά την κορύφωση του Κυπριακού, την τάραξαν «οι χάρες μιας νεότερης γυναίκας», ενώ δυόμισι χρόνια αργότερα, κυριολεκτικώς την ταρακούνησε η γοητεία «νεαρής υπαλλήλου της πρεσβείας» στο Λονδίνο, οδηγώντας τη Μαρώ σε «απόπειρα αυτοκτονίας». Ανώνυμοι μένουν αυτοί οι δύο τελευταίοι πειρασμοί του Σεφέρη και νεφελώδεις οι σχετικές μαρτυρίες. Το σημαντικό είναι πως ο Σεφέρης ξέδωσε συνθέτοντας «πορνογραφικά δίστιχα», τα μεταθανάτια «Εντεψίζικα». Πάντως, τέλος στις ερωτικές δοσοληψίες του έδωσε μια κρίση προστάτη, που μάλλον τον προστάτεψε οριστικώς.[...]" (Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΒΗΜΑ)

____________________

Παραθέτουμε και το ακόλουθο κείμενο του ποιητή Γιώργου Σεφέρη που αναφέρεται στην πριγκίπισσα Λου:

Σάββατο 1 Οκτώβρη

Η ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΛΟΥ

Μας είχε πάρει ο ύπνος κάτω από ένα πεύκο. Όταν ανοίξαμε τα μάτια, ο ήλιος κρύβουνταν στο αντικρινό βουνό. Οι βελόνες των πεύκων έμοιαζαν αναμμένες στην άκρη, σα να τις είχαν ετοιμάσει με σούρφανο και φώσφορο, όπως τα σπίρτα. Αναρωτήθηκα πού βρισκόμασταν. Η πριγκίπσσα Λου μου έδειξε ένα κωνικό λοφάκι τυλιγμένο από την πάχνη του κάμπου. Είπε: "Κακό σημάδι, φόρεσε το άσπρο του πένθος." Έπειτα άπλωσε τις δυο παλάμες απάνω στις ξερές βελόνες που είχανε στρώσει το χώμα, χαμήλωσε το κεφάλι ανάμεσα στους αγκώνες της και αφουγκράστηκε τη γη. "Δεν είναι για μας το κακό σημάδι" ψιθύρισε γελώντας.

Το μυαλό μου ήταν βαρύ από τους καπνούς του ύπνου κι ένιωθα ακόμη στη γλώσσα μου την πίκρα από το ρετσίνι που είχαμε δαγκάσει πριν κοιμηθούμε, για να ξεδιψάσουμε τάχα. Ένα σκυλί γάβγισε. ένα αστεράκι μας έφερε το ζεστό ανάδοσμα μιας γειτονικής φωτιάς. Πέρασε μια γύφτισσα. η πριγκίπισσα Λου της έτεινε το χέρι:"Εσύ, κερά μου, δούλα σε σπίτι είσαι, στρατιώτη αγαπάς... καρδιά σου του κρύβεις, φαΐ του κρύβεις να του δώσεις, στρατιώτη κακό σκοπό έχει, παρθενιά σου μονάχα γυρεύει. στεφάνια δε βλέπω..." Έδωσα ένα τάλιρο στη γύφτισσα κι έφυγε. Η πριγκίπσσα Λου με κοίταξε πάλι, με το ίδιο χαμόγελο. "Δεν είναι η δική μου τύχη αυτή." Είπε και μου 'δειξε τις παλάμες της αυλακωμένες από τις πευκοβελόνες.

Σκοτείνιαζε. Πήραμε το μονοπάτι γλιστρώντας και βγήκαμε στο μεγάλο δρόμο. Περπατούσαμε σιωπηλοί. Κουδούνια κοπαδιού. Μια νυχτερίδα έγραψε δυο τρία τρίγωνα κι εχάθη. Κοίταξα λοξά. Είδα τα μικρά της πόδια σκονισμένα στις άκρες. ένιωθα πως αν έλεγε μια μόνο λέξη, θα μ' έπαιρναν τα δάκρυα. Γύρισα τα μάτια στ' άλλο πλευρό του δρόμου. μια σειρά κυπαρίσσια, το τελευταίο, το μεγάλο και δυνατό, και το πρώτο, φιντανάκι ακόμα. Μοιάζαν έτσι κατά σειρά, σαν τους αυλούς της σύριγγας του Πάνα. Στάθηκα και τα πρόσεχα. 

Η πριγκίπισσα Λου ήρθε κοντά μου και κοίταζε κι εκείνη ρίχνοντας πού και πού ένα κλεφτό βλέμμα προς εμένα, σα να 'θελε να καταλάβει. Ξαφνικά, μ' ένα μικρό απότομο πήδημα, άρπαξε την κορυφή του μικρότερου κυπαρισσιού, ζυγιάστηκε, πήρε ορμή και τινάχτηκε στην κορυφή του πλαϊνού μεγαλύτερο δέντρου. Έτσι συνέχισε από το πιο μικρό στο πιο μεγάλο. Την έβλεπα να υψώνεται, από κορυφή σε κορυφή, ανεβαίνοντας τούτη την αέρινη σκάλα. Όταν έφτασε στο τελευταίο κυπαρίσσι, το πιο αψηλό, αδιαφορώντας πως αυτό ήταν πραγματικά το τελευταίο, ξανάρχισε την ίδια γυμναστική. Την παρακολουθούσα λαχανιασμένος. Είδα με αγωνία το μικρό κορμί της να γράφει μια σκοτεινή καμπύλη και να πέφτει δυο μέτρα μακρύτερα. Δεν άκουσα γδούπο ή θόρυβο. Σκέφτηκα για μια στιγμή πως είχε φύγει, πως αυτός ήταν ο τρόπος της να φύγει, κι έκαμα να γυρίσω πίσω στο σταθμό. Ύστερα υπάκουσα στη δεύτερη σκέψη, τη λογική, που μου έλεγε πως πρέπει να πάω να ιδώ. Υπάκουσα. εδώ και χρόνια, το συναισθάνομαι, μ' έχει χαλάσει η λογική της ευθύνης. Έψαξα, έψαξα στον τόπο που λογάριαζα πως είχε πέσει. Τίποτα. Ήμουνα πια εξαντλημένος, όταν η τελευταία ματιά μου προς το χώμα πήρε, κοντά σ' ένα μεγάλο λιθάρι, το κορμάκι ενός σπουργίτη που θα 'χε ψοφήσει ίσως από το πρωί. Αυτό δεν είχε βέβαια σχέση με την υπόθεσή μου. Καμιά σχέση, απολύτως. Το βράδυ σπίτι μου κοίταξα παλιές φωτογραφίες.

_______________

Σεφέρης. Μέρες Α'. Σελ. 91 - 93 (και ημερομηνία 1 Οκτώβρη 1927)

Κι αν για το Σεφέρη οι βιογράφοι του θέλησαν να ξεσκαλίσουν επίμονα την ερωτική του ζωή, φτάνοντας να τον αποκαλούν και ερωτόληπτο!!! δεν πάνε πίσω και όλοι οι άλλοι βιογράφοι κάθε επιφανούς ποιητή. Δε γλίτωσε ούτε η ζωή του Λιαντίνη από τέτοιες έρευνες. Φυσικά το ειδικό βάρος δόθηκε στη σχέση του Λιαντίνη με τη Λου του, τη γυναίκα του. Τη Νικολίτσα Γεωργοπούλου Λιαντίνη. Και ήταν πραγματικά ανεκδιήγητος ένας εξ αυτών των βιογράφων που σκαλώνοντας στο όνομα "Λου" δεν ήξερε πώς από το Νικολίτσα ο Λιαντίνης έφτασε στο Λου! Τυχαία και από το ίντερνετ κατά πως λένε οι πληροφορίες μας είχε ο αθεόφοβος κάτι μάθει για τη Λου Σαλομέ. Και το παρέθεσε και στο βιβλίο...  καμία όμως αναφορά σε όσα ο Λιαντίνης αναφέρει για τη Λου Σαλομέ στο Έξυπνο Ενύπνιο (προφανώς δεν το είχε διαβάσει ο κύριος ... βιογράφος):

"Τη σχέση του Nietzsche και του Rilke - το γεγονός επηρέασε μόνο το δεύτερο, αν και δεν φαίνεται πουθενά - , που τους χωρίζει ακριβώς μια γενιά, διόρισε ιδιότροπη σύμπτωση στις συναισθηματικές περιπέτειες μιας γυναίκας με γαλλική αγωγή και σλαβική καταγωγή, της Lou Salome. Η γυναίκα αυτή πρέπει να χαρακτηριστεί εκλεκτής μοίρας, εξ αιτίας ακριβώς αυτών των δύο συναντήσεων. Η επίδραση που άσκησε στο Rilke, όχι όμως και στο Nietzsche, είναι μεγάλη." 

Δημήτρης Λιαντίνης, ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, σελ. 333

και βεβαίως ιδέα για τη Λου του Σεφέρη, την αληθινή και την πριγκίπισσα. Και όμως. Ο Λιαντίνης έγραψε κι αυτός για την πριγκίπισσα Λου. Και μάλιστα στο βιβλίο του που αναφέρεται στο Σεφέρη (αδιάβαστο και αυτό από τον αυτοαποκαλούμενο βιογράφο):

[...] Θα σε πάω στο Μυστρά, και στη Μονεμβασιά. Θα σε ανεβάσω στους λόφους. Θα κοιτάξεις τις λευκές πέτρες, χαραγμένες με τις γραμμές της παλάμης. Και στη μέση το κεφαλαίο Μ. Θα ιδείς τη Νάξο και την Κρήτη. Την πριγκίπισσα, το αρχοντόπουλο, το σφαγμένο θηρίο. Ύστερα θα σε βάλω σε καράβι, "να σε στείλω σχολείο στην Ιωνία, να μάθεις μανταρίνι και άψινθο", και τα άλλα μαθήματα.

- Αχ, τ' αγαπώ τ' αστέρια, έλεγε το κορίτσι.

-Τα λουλούδια, θέλεις να ειπείς.

- Μα ο Άψινθος είναι αστέρι. Το αστέρι της Αποκάλυψης.

- Ναι. Είναι όμως κι ένα βοτάνι. Ο χυμός του είναι μέλι στο στόμα και στην κοιλιά φαρμάκι.

Εκείνο το λάγιο κορίτσι, κάθε απόγιομα, την ώρα που σήμαινε λήξη η μέρα σηκωνόταν να φύγει. Έμαθε σιγά σιγά να με χαιρετάει σε τρόπο δωρικό. Στις "δωριστί αρμονίες" του Πλάτωνα:

Μαδώντας ίσκιους από κυπαρίσσια

έφυγες το άλλο καλοκαίρι.

Έτσι μου 'λεγε. Και διάβαινε το κατώφλι της νύχτας.

Τώρα δε θυμάμαι πια άλλο, εξόν από τα μάτια του. Δυο μεθυσμένα σπουργίτια, που φτερούγιζαν και φουρτούνιαζε η σκοτεινή φυλλωσιά.

Και το λιγνό κορμάκι του. Ήταν το πιο μικρό κυπαρίσσι στους αυλούς της σύριγγας του Πάνα. Την ώρα που έπαιρνε να την παίζει με χορευτά πηδήματα η Λου, η πριγκίπισσα της Κίνας. Μέρες του Οχτώβρη του '27."  

Νηφομανής του Δ. Λιαντίνη, σελ. 166 - 167 (Χορικά) 

Αξίζει αυτό το θέμα, την αδαημοσύνη του βιογράφου του Λιαντίνη, να την αντιπαραθέσουμε με όσα αναφέρει το άρθρο του Βήματος για τον άλλο βιογράφο, του Σεφέρη. Και στο σχόλιο που του απονέμει:

[...] μια τόσο συναρπαστική βιογραφία, που θα αποκάλυπτε το φοβερό ερωτικό ταμπεραμέντο του ποιητή και τις άγνωστες πτυχές του διπλωμάτη, ερμηνεύοντας, βιογραφικώς και φροϋδικώς, ένα έργο κρυπτικό και δυσπρόσιτο.[...]

Για να καταλάβουμε πόσο άτυχος έχει σταθεί ο Λιαντίνης μέχρι σήμερα. Να βιογραφηθεί από ανθρώπους που δεν είχαν καν διαβάσει ολόκληρο το έργο του... Και δικαιολογημένα το έργο το δικό του παραμένει και κρυπτικό και δυσπρόσιτο... Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον κάποιος άλλος βιογράφος θα δώσει στο κοινό τη βιογραφία που αξίζει στο Δημήτρη Λιαντίνη... Ξένος ίσως και αυτός, όπως και ο Ρ. Μπήτον που μας αποκάλυψε τον ερωτόληπτο Σεφέρη. Ίνα δικαιωθεί και το σχόλιο του Βήματος:

"Μεμψιμοιρίες, ας μην χρονοτριβούσαν επί δεκαετίες οι έλληνες μελετητές πάνω από τα κληροδοτημένα σε αυτούς χειρόγραφα Σεφέρη."

Θα υπογραμμίσουμε από το άρθρο του Βήματος και τούτο:

[...] κατά το επετειακό έτος Σεφέρη, έτυχε να πεθάνουν με διαφορά μηνών και οι δύο φρουροί της μνήμης του ποιητή, η σύζυγός του Μαρώ Σεφέρη και η αδελφή του Ιωάννα Τσάτσου. Θα ανοίξει και το αρχείο Τσάτσου, θα δημοσιευθούν και οι υπόλοιπες αλληλογραφίες. Κάποιος, κάπου, κάποτε θα λύσει και το αίνιγμα της ποίησης του Σεφέρη, που επιμένει να ανθίσταται και να μας κατατρύχει. [...]

Κάποτε θα γίνουν, ελπίζουμε, τα όμοια και για το Λιαντίνη. Και θα έρθουν στο φως λεπτομέρειες που οι πολλοί σήμερα αγνοούν και οι λίγοι που τις ξέρουν (κάποιες τις ξέρουμε και εμείς) για τους δικούς τους λόγους ο καθένας τις κρατά στο σκοτάδι. Ως τότε κανείς εκτός από τους λίγους ας μην απατάται πως ξέρει τον αληθινό Λιαντίνη. Όπως ο Ρ. Μπήτον μας απέδειξε ότι δεν ξέραμε και τον αληθινό Σεφέρη. Τον ερωτόληπτο. Και που τολμούσε όμως να φέρνει σε δύσκολη θέση τον Καββαδία παριστάνοντας κάτι άλλο:

Σχετική ανάρτηση με τη διαμάχη αυτή, Σεφέρη -  Καββαδία, και το ακόλουθο άρθρο:

http://kapetanisses.blogspot.gr/2008/01/blog-post_4826.html

Να γιατί ο Λιαντίνης εύστοχα έγραψε πως είναι ασύλληπτη υπόθεση η βιογραφία του αληθινού ποιητή! Και μου λέτε μετά να γράψω βιβλίο για το Λιαντίνη! Χα! Έχουν γνώση οι φύλακες...  Κι αφήστε μερικούς και μερικές ακόμη να αυτοξεφτιλίζονται παριστάνοντας τους βιογράφους...