ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΟ OFFICIAL SITE ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ ΤΟ liantinis.gr




Αύριο 29/12/2012, Σάββατο, ώρα 12 το μεσημέρι, η συνάντηση προς τιμή των 35 χρόνων από την έκδοση του πρώτου βιβλίου του Δημήτρη Λιαντίνη.


Αύριο 29/12/2012, Σάββατο, ώρα 12 το μεσημέρι, η συνάντηση του γκρουπ προς τιμή των 35 χρόνων από την έκδοση του πρώτου βιβλίου του Δημήτρη Λιαντίνη. Στο σταθμό του μετρό, στο Μοναστηράκι. Μπροστά από το γκισέ έκδοσης εισιτηρίων. Θα περιμένουμε εκεί γύρω στα 10 λεπτά και κατόπιν θα κατευθυνθούμε σε κάποιο μαγαζάκι της περιοχής.

Αν ο καιρός επιτρέπει μπορεί να γίνει και κάποιος περίπατος στο χώρο της αρχαίας Αγοράς.

Παρακαλώ να έχετε μαζί σας ένα από τα βιβλία του Λιαντίνη για να διαβάσουμε αποσπάσματα που μας αρέσουν ξεχωριστά ή αποσπάσματα που θα θέλαμε να συζητήσουμε.


Λιαντίνης: Η πηγή της μεγάλης τέχνης και της αληθινής δημιουργίας

Το ντοκουμέντο που ακολουθεί αποτελεί αυθεντικό απόσπασμα επιστολής του Δημήτρη Λιαντίνη, επιστολή που δεν είναι γραμμένη ούτε προς τον αδερφό ούτε προς τον φίλο των νεανικών χρόνων.

Αλλά και ο Λιαντίνης δεν είναι πια στα πρώτα του νιάτα. Έχει πια περάσει το μεσοστράτι της ζωής, διδάσκει πλέον στο πανεπιστήμιο και οι φίλοι του, οι λίγοι και καλοί, είναι του δικού του πνευματικού διαμετρήματος. Ένας τέτοιος φίλος ήταν και εκείνος που έλαβε το παρακάτω απόσπασμα της επιστολής του Λιαντίνη. Δε θα αποκαλύψουμε το όνομα, καθώς το ντοκουμέντο μας προέρχεται από το αρχείο αντιγράφων που διατηρούσε πάντα ο Λιαντίνης από όλες τις επιστολές που έστελνε και ένας λόγος παραπάνω επειδή ο φίλος του είναι επώνυμος άνθρωπος της πνευματικής ζωής του τόπου.

Παρά την εισαγωγή που κάναμε, όταν θα διαβάσετε την επιστολή θα ξαφνιαστείτε. Ούτε η ηλικία του ούτε και το ότι απευθύνεται σε συνάδελφό του καθηγητή πανεπιστημίου, στέκονται εμπόδια για να απελευθερώσει τον χείμαρρο των αισθημάτων του για τη σύζυγό του, τη Λου του, όπως την αποκαλούσε εκείνος.

Το κείμενο βέβαια δεν επιλέχτηκε για να αποκαλύψει απλά και μόνο τα τρυφερά αισθήματα προς τη σύντροφο της ζωής του. Αν και στην περίπτωση του Λιαντίνη έχει και αυτό τεράστια σημασία με όσες διαστρεβλώσεις μέχρι τώρα έχουν ακουστεί. Στο συγκεκριμένο μάλιστα απόσπασμα υπάρχει μια φράση μικρή του Λιαντίνη που αποστομώνει κυριολεκτικά όλους τους κακόβουλους που είτε επώνυμα είτε ακόμη χειρότερα με τη μάσκα του ανώνυμου υποδύονται τους αυτόκλητους ψυχολόγους των σχέσεων του Δημήτρη Λιαντίνη με τη σύζυγό του. Ποια είναι αυτή;

"Της χρωστώ τα πάντα."

Τόσο απλά και τόσο καταλυτικά. Και δεν το γράφει στην ίδια. Ούτε από νεανικό ενθουσιασμό. Το γράφει σε άνθρωπο που δύναται να αποτιμήσει το πνευματικό του φορτίο και το γράφει κυριολεκτικά καθώς έχει πλέον δρομολογήσει τα μεγάλα του σχέδια, την "καταραμένη του στράτα", όπως την αποκαλεί, και έχει κάνει την εμφάνισή του στα γράμματα.

Εντυπωσιάζει επίσης η ομολογία του για την πίστη που εκείνη τρέφει για τη στράτα που διάλεξε. Κι άλλο τόσο υπάρχει επίγνωση για τον ηρωισμό και την καρτερία που προϋποθέτει μια τέτοια απόφαση. Ξέρει ο Λιαντίνης ότι έχει εμπλέξει αυτή τη γυναίκα σε μεγάλο Γολγοθά, σε μονοπάτι στρωμένο αγκάθια και όχι ανθόσπαρτο...

Ξέρει και γνωρίζει όμως και ποια τεράστια δύναμη μπορεί να αντλήσει από μια τέτοια σχέση και από μια τέτοια γυναίκα. Και είναι νομίζω αυτός ο λόγος που κάνει τις εκμυστηρεύσεις στον πανεπιστημιακό φίλο του. Δεν έχουμε δηλαδή εδώ το σύνηθες μεταξύ αντρών κουβεντολόι για τις γυναικούλες τους... Αλλά αποκάλυψη ενός ιδιαίτερα σημαντικού στοιχείου που κάθε πνευματικό άνθρωπο ενδιαφέρει, άντρα ή γυναίκα. Το μυστικό νάμα που ιδρώνει φλόγες στις ρίζες της μεγάλης τέχνης και της αληθινής δημιουργίας.

Φιλήδονες μαϊμούδες οι περισσότεροι άνθρωποι της εποχής μας ή λιμοκοντόροι που βάζουν στην κολότσεπη άκοπα τα ευτελισμένα χαρτιά του σήμερα, της άθλιας εποχής μας που πουλιούνται με το κιλό ακόμη και τα διδακτορικά, εύλογα αποφαίνονται βαρύγδουπα πως η προσωπική ζωή του Λιαντίνη ή του κάθε Λιαντίνη μας αφήνει παγερά αδιάφορους... Είναι εκείνοι που ποτέ δε θα φτάσουν ούτε στο μικρό δαχτυλάκι του Λιαντίνη. Εκείνοι που μονόπλευρα θα μελετούν σε στιλ Αγκάθα Κρίστι το πώς πέθανε και θα απολησμονούν τον δίδυμο αδερφό του θανάτου, την άλλη όψη του νομίσματος, τον έρωτα που είναι η πηγή της ζωής.

Μα ο θάνατος για να τον μελετάς, πρέπει να έχει το εύρος της ζωής που τη ζεις. Που τη ρουφάς και δεν αφήνεις ούτε στάλα. Και ο Λιαντίνης αυτή τη ζείδωρη πηγή μας αποκαλύπτει στην τόσο σημαντική επιστολή του που ακολουθεί. Χαρακτηριστικός ο επίλογος. Χωρίς αυτή τη διαδικασία θα πει ο Λιαντίνης δε θα είχαμε τον ανθρώπινο τύπο "του Φραγκίσκου της Ασσίζης και πολύ περισσότερο του μεγάλου Nietzsche".

Και μόνο αυτά τα λόγια να υπογραμμίσει κανείς, αρκεί για να σκύψει με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην επιστολή. Όσοι τουλάχιστον τέτοιους τύπους συναναστρέφονται και με τέτοιους τύπους συνομιλούν. Για τους άλλους; Υπάρχει και η τυμβωρύχια ανασκόπηση του πότε πέθανε ο Λιαντίνης... Εμείς προτιμούμε να μάθουμε για το πώς έζησε. Γιατί είμαστε ζωντανοί. Και πρώτα, έτσι είναι η λογική σειρά των πραγμάτων, θα μάθουμε να ζούμε και έπειτα να πεθαίνουμε. Για να μπορέσουμε μια μέρα να πούμε κι εμείς πως ζήσαμε την αλήθεια... Αυτό είναι το ολυμπιακό αγώνισμα. Το να πεθάνουμε είναι ούτως ή άλλως δεδομένο και αναπόφευκτο...






Για να διευκολύνουμε την ανάγνωση δημοσιεύουμε και το δακτυλογραφημένο κείμενο:

«... Αργά τα βράδια παίρνω τη Lou στο τηλέφωνο και μιλάμε πολύ. Την καημένη, πόση καρτερία, πόσος ηρωισμός. Πόση πίστη που τρέφει για την καταραμένη μου στράτα. Της χρωστώ τα πάντα. Χωρίς να το καταλαβαίνω θα πρέπει να της μιλώ πολύ τρυφερά. Νομίζω πως ποτέ κατά πρόσωπο δεν της μίλησα με τόση αβρότητα. Ίσως η απόσταση, ίσως η απουσία, ίσως η κοσμική μου μετάσταση, ίσως…

Οπωσδήποτε όπως πρέπει να σπηρουνίζει αυτή την ευλογία και η ερωτική μου αναστολή. Η συμπύκνωση του αρσενικού ρίγους, τα αποθέματα της ανδρικής λειτουργίας, ο μεταβολισμός της ηδονικής ύλης σε πνευματικό σφρίγος και έκσταση δημιουργίας. Αφού καμιά φορά όταν μιλάμε αισθάνομαι ξαφνικά να μεταβάλω το σύρμα σε μαστίγιο.

Εν πάση περιπτώσει όλη αυτή η ευφροσύνη της οδυνηρής εμπειρίας με βοήθησε – κι όχι τώρα για πρώτη φορά – να κατανοήσω, πόσο αναγκαία στέκεται για τη μεγάλη τέχνη και την αληθινή δημιουργία αυτή η κυριαρχία της βιταλιστικής ορμής, το δάμασμα του ερωτικού θηρίου. Που δεν ημπορεί παρά τα ρουθούνια του να φυσάνε θειάφι και τα μάτια του να ξερνούν φλόγες, καταπώς έχουμε ανάλογες περιστάσεις από την ελληνική μυθολογία.

Η αγνότητα του λογισμού και η σωματική καθαροσύνη, της «Ασκητείας μου η κιβωτός», όπως θάλεγε ο Ελύτης, πρέπει νάναι μια από τις πρωταρχικές πηγές και τις πρωταρχικές ανάγκες της έμπνευσης. Δεν αμφιβάλλω ότι χωρίς αυτή τη δύναμη και την υγεία, την οδύνη, τη βούληση και τη φαιδρότητα – μια ρωμαλέα πορεία ψηλά σε παγωμένους, κοφτερούς και καθάριους βράχους – δεν θάχαμε τον ανθρώπινο τύπο του Φραγκίσκου της Ασσίζης και πολύ περισσότερο του μεγάλου Nietzsche.»



  • Κάντε κλικ στα χειρόγραφα για να τα διαβάσετε σε μεγαλύτερη προβολή.
______________________________

Αναδημοσίευση από το παλιό μας ιστολόγιο, το Μεσολόγγι. Που πλέον είναι κλειστό. Γιατί έκανε τον κύκλο ζωής του... 

Αρχική ημερομηνία δημοσίευσης 23/1/2008

Είναι ένα από τα πρώτα άρθρα που αρχίσαμε να δημοσιεύουμε μετά τη γνωριμία μας με την κ. Νικολίτσα Λιαντίνη, το Δεκέμβρη του 2007, και την ευγενική εκ μέρους της παραχώρησης ντοκουμέντων από το αρχείο του Λιαντίνη. Τότε ακόμη δεν μπορούσαμε να ξέρουμε και το τίμημα που θα πληρώναμε. Φέρνοντας την αλήθεια για τη ζωή του Λιαντίνη στο φως και μάλιστα με αποδείξεις. Δεν μπορούσαμε να φανταστούμε την εκδικητική μανία που θα αντιμετωπίζαμε από όσους προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν τη μνήμη και το όνομα του Δημήτρη Λιαντίνη και για να το πετύχουν είχαν επιλέξει να διασύρουν τη σύζυγό του. Κι αφού πρώτα είχαν προσπαθήσει με χίλιους τρόπους να αποκτήσουν την εύνοιά της και να βάλουν στο χέρι το αρχείο του Λιαντίνη. Ο διασυρμός λοιπόν αποτελούσε και εκδίκηση που τους είχε κλείσει την πόρτα της. 

Να τα λέμε αυτά. Και να μένουν. Για τους μελλοντικούς βιογράφους του Λιαντίνη. Τι γολγοθά πέρασε το σπίτι του μετά τη δική του αναχώρηση. Δεν τους έφτανε δηλαδή που έχασαν το στήριγμα της οικογένειάς τους, έπρεπε να αποτελέσουν και στόχο κάθε τυχάρπαστου που θεωρούσε ότι ο Λιαντίνης του ανήκει. Και μπορεί αντ' αυτού να ελέγχει την οικογένειά του ακόμη και για άκρως προσωπικά θέματα. Πχ για το χώρο εργασίας τους. Πόσες και πόσες φορές δε διαβάσαμε στα χρόνια αυτά κατηγορητήρια σε βάρος της κ. Νικολίτσας Γεωργοπούλου - Λιαντίνη γιατί εργαζόταν στη Θεολογική Σχολή Αθηνών. Λες και δεν εργαζόταν εκεί ακριβώς από την πρώτη μέρα που γνώρισε το Λιαντίνη. Με αυτή την ιδιότητα τη γνώρισε ο Δημήτρης Λιαντίνης, με αυτή την ιδιότητα την ερωτεύτηκε, την παντρεύτηκε και έζησε δίπλα της σχεδόν τρεις δεκαετίες. Για ποιο πράγμα λοιπόν και με ποιο δικαίωμα την εγκαλούσαν οι διάφοροι του διαδικτύου; Να απολογηθεί για ποιο και τι; 

Εκείνη όμως ήξερε την αλήθεια. Ήξερε πως ο Λιαντίνης αναγνώριζε ότι της χρωστά τα πάντα. Ήξερε πως της έλαχε μοίρα βαριά, να υπάρξει γυναίκα ενός Λιαντίνη. Και πως αφού δεν μπορούσαν πια να χτυπήσουν τον ίδιο, θα χτυπάνε εκείνη. Απορώ με τη δύναμή της! Και τη θαυμάζω απεριόριστα. 

Και για ένα μόνο λυπάμαι. Που από το 2005 και μέχρι σχεδόν την εποχή που τη γνώρισα, το 2007, βρέθηκα επηρεασμένη από τη σφηκοφωλιά εκείνων των αδίστακτων ανθρώπων. Και δυστυχώς για ένα διάστημα κατάφεραν να με επηρεάσουν. Να πιστέψω σε σημαντικό βαθμό τα ψέματά τους. Το ψέμα όμως έχει κοντά ποδάρια και η αλήθεια την τάση να έρχεται στην επιφάνεια όσο και να την πολεμούν και να προσπαθούν να τη θάψουν. 

Αυτό λοιπόν πλήρωσα κι εγώ από το 2007 και εντεύθεν. Στην αρχή γιατί τόλμησα να τους αμφισβητήσω, κατόπιν γιατί αναχώρησα από το δικό τους διαδικτυακό χώρο και άνοιξα δικό μου ιστολόγιο, και αποκορύφωμα των εγκλημάτων μου ήταν που γνωρίστηκα με τη Νικολίτσα Λιαντίνη. Και που άρχισε εκείνη να μου παραχωρεί ντοκουμέντα από το αρχείο του άντρα της. Σε μένα που κάποτε αρθρογραφούσα στο διαδίκτυο εναντίον της. Τόσο αδιανόητο τους ήταν που άνοιξαν τα μάτια μου και κατάλαβα την απάτη τους που ξεκίνησαν λυσσαλέο αγώνα εναντίον μου έχοντας τη φαιδρή ελπίδα ότι θα με τρομάξουν και θα το βάλω στα πόδια. Φυσικά και δεν τους έκανα το χατίρι. Και κάθε καινούργια τους επίθεση αντί να πετυχαίνει το σκοπό της, πετύχαινε το αντίθετο. Να νιώσω στο ίδιο μου το πετσί τι τραβούσε τόσα χρόνια η Νικολίτσα Λιαντίνη. Και πόσο αδίστακτοι ήταν εκείνοι που την πολεμούσαν. Πόσο ελάχιστη δηλαδή σχέση είχαν με τη φιλοσοφία του Δημήτρη Λιαντίνη που υποτίθεται υπερασπίζονταν. 

Το άκρον άωτον της συμπεριφοράς τους συνέβη όμως μόλις λίγες μέρες πριν. Κι αυτό στάθηκε και ερέθισμα να θυμηθώ αυτό το παλιό άρθρο και να το ανεβάσω και στο νέο ιστολόγιο για το Λιαντίνη. Ξέρεις τι είναι αυτός που τρελή σε ανέβαζε στο διαδίκτυο και μισότρελη σε κατέβαζε, που σου απένειμε πτυχίο ανοησίας, που άφηνε να γράφονται στο διαδικτυακό του χώρο ό,τι πιο αισχρό σε βάρος σου, να σου στέλνει στα καλά καθούμενα προσωπικό μήνυμα και να παριστάνει την αθώα περιστερά; Πως αυτός ΟΥΔΕΠΟΤΕ (sic)  προέβη σε απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς προς το πρόσωπό σου; 

Πού να το ήξερε ότι με αυτό του το μήνυμα επιβεβαίωσε άθελά του ακόμη μία φορά όσα κατά καιρούς μου έχει αποκαλύψει για τη συμπεριφορά του η κ. Λιαντίνη. Πως την ίδια συμπεριφορά έχει επιδείξει και απέναντί της. Από τη μια να τη βρίζει και να τη συκοφαντεί  δημόσια και από την άλλη να προσπαθεί να την προσεγγίσει. Και άλλα και άλλα. Που δε μου επιτρέπεται να αποκαλύψω. 

Ένιωσα λοιπόν την ανάγκη για μια ακόμη φορά να ζητήσω δημόσια συγνώμη από την κ. Νικολίτσα Λιαντίνη. Για εκείνο το διάστημα των δύο περίπου ετών που έπεσα θύμα της πλεκτάνης αυτού του ανθρώπου. Και δίχως να γνωρίζω την ίδια να πιστέψω τα ψέματα που λέγονταν σε βάρος της. Μια ζωή δε φτάνει, έτσι αισθάνομαι, να ξεπληρώσω την αδικία που της έκανα. Αδικία σε βάρος της γυναίκας που ο Δάσκαλός μου της χρωστούσε τα πάντα. Ντρέπομαι. Και αν για κάτι πικραίνομαι είναι ακριβώς γι' αυτό, που πίστεψα τα ψέματα αυτού του ανθρώπου. Που με ξεγέλασε. 

Όσο λοιπόν ζω και αναπνέω άλλο δε θα κάνω παρά να πολεμάω την ψευτιά και την υποκρισία του. Αυτή την υποκρισία που έφτασε ακόμη και σε μένα την ίδια που ξέρω πολύ καλά τι έχει κάνει σε βάρος μου, να το παίζει αγγελούδι... 


Τιμούμε τα 35 χρόνια από την έκδοση του πρώτου βιβλίου του Λιαντίνη με συνάντηση στην Αθήνα στις 29 Δεκέμβρη






Αύγουστος 1974. Η Ελλάδα πανηγυρίζει την επιστροφή της Δημοκρατίας και η Κύπρος βιώνει την απίστευτη εθνική τραγωδία της τουρκικής εισβολής.

Ο Δημήτρης Λιαντίνης, ετών 32 τότε, παντρεμένος  πλέον με τη Νικολίτσα Γεωργοπούλου αλλά και πατέρας ενός μικρού κοριτσιού, της Διοτίμας, βρίσκεται στη Γερμανία και συγγράφει τη διατριβή του για το Ρίλκε. Στη φωτογραφία τον βλέπουμε να εορτάζει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο την ολοκλήρωση του κεφαλαίου "Ιμερος". Του έρωτα δηλαδή. Με επόμενο κεφάλαιο το θάνατο, τι άλλο;

Δε σας θυμίζει η φωτογραφία αυτή το εξώφυλλο των Ελληνικών; Του βιβλίου που μαζί με τη Γκέμμα άφησε για τους αιώνες που δε θα υπάρχει;


Και για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Ο Δημήτριος Θ. Νικολακάκος βρίσκεται στη Γερμανία. Ο Λιαντίνης δεν έχει ακόμη "γεννηθεί" επίσημα.

Ο Δημήτριος Θ. Νικολακάκος, λοιπόν, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, και από πηγή αξιόπιστη, μόλις πληροφορήθηκε τα συμβαίνοντα στην Κύπρο, έσπευσε στο προξενείο του τόπου που βρισκόταν και δήλωσε "παρών".  Να τον καλέσει η πατρίδα αν κι εφόσον το κρίνει σκόπιμο. Δεν τον εκάλεσαν. Εκείνος όμως είχε κιόλας υπογράψει με την πράξη του το πρώτα εν Μαραθώνι που χρόνια αργότερα θα γράψει στο κύκνειο άσμα του, τη Γκέμμα. (242) Είναι η εποχή που κυοφορεί όχι μόνο το πρώτο του βιβλίο αλλά και το όνομα με το οποίο θα γίνει γνωστός ως συγγραφέας, το Λιαντίνης.

Επίσημα το επώνυμο Λιαντίνης θα προστεθεί στο αρχικό του με πράξη πρωτοδικείου και  ημερομηνία 31 Ιουλίου 1979, με αριθμ, πρωτ. της Νομαρχίας Λακωνίας, Δ/νση Εσωτερικών, 11489. Ανεπίσημα όμως το χρησιμοποιούσε χρόνια νωρίτερα. Έχει μάλιστα δημοσιευτεί επιστολή του από τις 31 Γενάρη του 73 με υπογραφή Λιαντίνας και που παραπέμπει ευθέως στο όνομα του χωριού του, τη Λιαντίνα Λακωνίας. Εκεί και το πατρικό του. Λίγα χιλιόμετρα μετά τη Σπάρτη και πηγαίνοντας προς Γύθειο. Στρίβεις δεξιά, προς Ταΰγετο, και λίγο μετά συναντάς το μικρό χωριουδάκι.

Η βαθύτερη όμως καταγωγή της οικογένειας ήταν από το Σούλι. Αυτό τουλάχιστον μου αποκάλυψε ο αδερφός του, ο Γιώργος Νικολακάκος, σε μια από τις επισκέψεις μου στη Λιαντίνα.

Αλλά και στους τίτλους σπουδών του Δημητρίου Θ. Νικολακάκου (πχ απολυτήριο γυμνασίου) δεν αναφέρεται η Λιαντίνα. Η Πολοβίτσα αναφέρεται. Και την Πολοβίτσα αναφέρει και ο ίδιος ως τόπο γέννησης στο λιτό βιογραφικό του στο οπισθόφυλλο της Γκέμμας. Με αριθμό μητρώου αρρένων 3 του έτους 1942. Δηλαδή 70 χρόνους πριν.

Και δείτε τώρα την περίεργη σύμπτωση. Φέτος, το 2012, να κλείνουν 70 χρόνια από τη γέννηση του Λιαντίνη και ταυτόχρονα 35 χρόνια, τα μισά δηλαδή ακριβώς, από την έκδοση του πρώτου του βιβλίου και μάλιστα με το όνομα Λιαντίνης στο εξώφυλλο. Ένα ιδιότυπο μεσοστράτι. Και που αξίζει να το αντιπαραθέσουμε με το προλόγισμα στο πρώτο του βιβλίο, στο ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, και όσα γράφει εκεί για αριθμούς και ηλικίες:

"Εκείνο που ο Ρίλκε κατάστιξε στον ουρανό της τέχνης, ήταν ο αστερισμός του Ζυγού. Απάνου στη γλωσσίδα του Ζυγού όλα τα στοιχεία του κόσμου ξεφορτώθηκαν τη μονιστική αχρηστία της θέσης και της αντίθεσης και φανέρωσαν κρυμμένη τη σύνθεση. Από την άποψη αυτή και μέσα στα σύνορα της τάξης του χρόνου ο Ρίλκε γεννημένος στα 1875 και πεθαίνοντας στα 1926 εκάλυψε ένα ημικύκλιο ζωής 51 χρόνων. Σήμερα, στα 1977, καλύπτει το ίδιο ημικύκλιο θανάτου. Σύμφωνα με το νόημα της θεωρίας του, ότι η ζωή των νεκρών είναι η ανάποδη όψη του θανάτου των ζωντανών, δεν απαγορεύει τίποτα και τα πάντα υπαγορεύουν να θεωρήσουμε ότι το 1977 ο Ρίλκε γεννιέται σε ηλικία 51 χρόνων θανάτου, όπως το 1926 πέθαινε στην ίδια ηλικία ζωής. Τέτοια στοχάζοντας μιλώ για το γεωμετρικό πνεύμα, που οικονόμησε τη γέννηση του βιβλίου μου τούτου. Το γεωμετρικό πνεύμα καθρεφτίζοντας την ανάγκη, που κρύβεται στα πράγματα του κόσμου, εμψυχώνει την αλήθεια, που φανερώνεται στα προβλήματα του ανθρώπου. Φτάνει η απορία του ανθρώπου να δένεται αναγκαία με τη γεωμετρία του κόσμου."

Κλείνοντας ο Λιαντίνης αυτό το προλόγισμα (αφιέρωση το τιτλοφορεί ο ίδιος) παραθέτει τους εξής στίχους του Σεφέρη:

... ένα κάστρο
που να το πολεμάς 
σαράντα χρόνους και να πας
να γίνεις ήρωας κι άστρο. 

Κι από κάτω ακριβώς γράφει:

Αλαγονία
29 Δεκέμβρη 1977

Δεν ξέρω αν την ώρα που υπέγραφε αυτό το κείμενο έδειχνε το ημερολόγιο 29 Δεκέμβρη. Ξέρω όμως να πω ότι ο Ρίλκε πέθανε μια τέτοια μέρα. Στις 29 του Δεκέμβρη του 1926. Δεν αποκλείεται λοιπόν να πρόκειται για συμβολική ημερομηνία και όχι για αληθινή.

Και μεις όμως για το συμβολισμό και τη γεωμετρία των γεγονότων επιλέξαμε τη μέρα αυτή για να τιμήσουμε το Δημήτρη Λιαντίνη με τη συνάντηση που οργανώνουμε στην Αθήνα. Ώρα 12 το μεσημέρι. Στο σταθμό του μετρό στο Μοναστηράκι και μπροστά από τη θυρίδα έκδοσης εισιτηρίων.

Προσκεκλημένοι είναι τα μέλη του γκρουπ που διατηρούμε στο face book αλλά και όποιος άλλος ενδιαφέρεται για το έργο και τη φιλοσοφία του Δημήτρη Λιαντίνη.

Θα μας αναγνωρίσετε εύκολα. Όλοι οι άλλοι μπροστά στο γκισέ θα αγοράζουν εισιτήριο για το τρένο. Εμείς θα το έχουμε ήδη αγοράσει προ πολλού. Ένα εισιτήριο για να ζήσουμε τη ζωή μας με όσο πιο αληθινό τρόπο αναλογεί στον καθένα μας. Και χάρη σε όσα μας δίδαξε ο Δημήτρης Λιαντίνης. Αυτός ο κολοσσός της σκέψης που χρόνια τώρα μας ταξιδεύει σε λιμάνια πρωτόγνωρα με τη γραφίδα του και το στοχασμό του.

Η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί επίσης να γυρίσει οριστικά τη σελίδα των 14 ετών από τη μέρα που ο Λιαντίνης έφυγε. Των 7 πρώτων που ο καθένας έλεγε το μακρύ του και το κοντό του για το τι απέγινε. Και των άλλων 7 που ακολούθησαν από τον Ιούλιο του 2005 και  την ανεύρεση του σκελετού στον Ταΰγετο. Και που οργίασαν στο διαδίκτυο και όχι μόνο διάφοροι γραφικοί και λιαντινόπληκτοι. Παθιασμένοι με το Λιαντίνη αλλά ένα Λιαντίνη φτιαγμένο στα μέτρα τους. Κατ' εικόνα τους και ομοίωσή τους. Προτιμώντας να βλέπουν το Λιαντίνη σε βίντεο ιντερνετικά και όχι να διαβάζουν τα βιβλία του. Με το θράσος να εκφέρουν και κρίσεις για εκείνον χωρίς να έχουν μελετήσει τα "Άγια Πρωτότυπα" που εκείνος άφησε για τους αιώνες που δε θα υπάρχει...

Είδαμε και ζήσαμε πολλά στα χρόνια αυτά. Πράγματα που μας πίκραναν, μας θύμωσαν και μας εξόργισαν ακόμη. Ειδικά όταν διαπιστώναμε να σκυλεύουν ασύστολα κάποιοι την ιερή μνήμη του Δασκάλου μας. Να εκμεταλλεύονται το όνομά του για δικό τους όφελος.

Δώσαμε τον αγώνα μας όλο αυτό το διάστημα και δεν ήταν καθόλου εύκολος. Τιμή μας όμως και καμάρι μας. Να ανταποδώσουμε στο Δάσκαλο έστω και ένα μικρό αντίτιμο για όσα μεγάλα μας χάρισε. Να εξυβριστούμε, να συκοφαντηθούμε, να απειληθούμε γιατί τολμήσαμε να καταπολεμήσουμε τα ψέματα που λέγονταν και να αναζητήσουμε την αλήθεια χωρίς παρωπίδες.

Δεν μπορούμε παρά να ευχαριστήσουμε την κ. Νικολίτσα Λιαντίνη που εδώ και πέντε χρόνια συμπαραστέκεται ολόπλευρα στον αγώνα μας. Πλήθος ντοκουμέντων από το αρχείο του Δημήτρη Λιαντίνη μας έχουν δοθεί από τη σύντροφο της ζωής του και με σκοπό να λάμψει όλη η αλήθεια γύρω από τη ζωή του και να βοηθηθούμε στην καλύτερη κατανόηση του έργου του.

Ευχαριστούμε επίσης και την κ. Διοτίμα Λιαντίνη διότι και εκείνη υποστήριξε με την παρουσία της την ομάδα που δημιουργήσαμε στο face book, καταθέτοντας μάλιστα πρόσφατα και τη δική της θετική άποψη για όσα κάνουμε στο χώρο του διαδικτύου για τον πατέρα της.

Ανοιχτή επίσης αφήσαμε πάντα την πόρτα για όποιον άλλο γνώρισε το Λιαντίνη και ήθελε να μοιραστεί μαζί μας πληροφορίες για τη ζωή του. Όπως το έκανε πρόσφατα ο κ. Μίλτος Κηρυκόπουλος, χάρη στον οποίο και έχουμε πλέον μια πολλαπλά ωφέλιμη δημόσια δήλωση και που αποκαλύπτει ότι από τις μέχρι τώρα δημοσιεύσεις για τη ζωή του Λιαντίνη δε λείπουν δυστυχώς στοιχεία που ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματικότητα.

Αυτό βεβαίως το γνωρίζαμε ήδη από τη μελέτη των ντοκουμέντων που η κ. Λιαντίνη μας είχε προσφέρει. Και χάρη στα ντοκουμέντα αυτά είχαμε κιόλας επισημάνει μια σειρά από λάθη όχι μόνο σε δημοσιεύσεις στο διαδίκτυο αλλά δυστυχώς και σε βιβλία που έχουν κυκλοφορήσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η τυχαία προχτεσινή μας ανακάλυψη και με βάση ένα φύλλο από την προσωπική ατζέντα του Λιαντίνη, του 1964. Με τεράστια λοιπόν έκπληξη είδαμε στο βιβλίο του κ. Δημήτρη Αλικάκου: "Λιαντίνης: Έζησα έρημος και ισχυρός", Αθήνα, 2006, εκδόσεις Λιβάνη, το ίδιο απόσπασμα δημοσιευμένο με ένα σωρό λάθη. Θέρος της δημιουργίας και της ανδροποιήσεως γράφει ο Λιαντίνης, θέρος της δημιουργίας και της αδρανοποιήσεως!!! αναφέρει στη δημοσιογραφική του έρευνα ο κ. Αλικάκος. Ξετύλιγμα της ψυχής και της σκέψης ο Λιαντίνης, σκέτο ξετύλιγμα ψυχής ο κ. Αλικάκος. Η σκέψη πήγε ... περίπατο. Στην αρχή διατηρήσαμε την ελπίδα πως τα λάθη αυτά  θα είχαν διορθωθεί στην πρόσφατη επανέκδοση του βιβλίου. Δυστυχώς. Φίλοι που διαθέτουν και την επανέκδοση μας ενημέρωσαν πως τα λάθη παραμένουν. Τι να πεις; Τα σχόλια περιττεύουν.

Ειδικά όταν πρόκειται για το Λιαντίνη. Που έδινε τεράστια σημασία σε κάθε του λέξη. Ακόμη και πού θα βάλει κόμμα...

Και πλέον ειδικά για όσους γνωρίζουν τη φιλοσοφία του Λιαντίνη. Που καταλαβαίνουν ότι τα λάθη στο απόσπασμα αυτό πλήττουν καίρια την ίδια τη φιλοσοφία του Λιαντίνη:

Ποια η σχέση στη φιλοσοφία αυτή της δημιουργίας με την ανδροποίηση;   Το πρώτα στο Μαραθώνα που λέγαμε παραπάνω... Αλλά και τι έχει γράψει για την ψυχή και τη σκέψη. Διάβασε για παράδειγμα το κεφάλαιο Αυνάν και Κάιν στη Γκέμμα, για τους έλληνες και τους εβραίους. Για το εργαλείο των εβραίων που ήταν, γράφει ο Λιαντίνης, η ψυχή του ανθρώπου.  Και για την Αθηνά των ελλήνων, που ήταν ολόκληρη μυαλό...   Έτσι, για όσους ξαναλέω γνωρίζουν τη φιλοσοφία του Λιαντίνη,  το γεμάτο λάθη απόσπασμα ευνουχίζει τον ελληνοέλληνα Λιαντίνη όχι απλά σε ελληνοεβραίο αλλά σε καθαρόαιμο εβραίο. Να δημιουργεί μέσα στην αδράνεια και τη νιρβάνα του ανατολίτη και με τη σκέψη στην ... κολότσεπη.

Αυτό που μας ανησύχησε ιδιαίτερα, και μένα  και την κ. Λιαντίνη, είναι πως το συγκεκριμένο απόσπασμα από την ατζέντα είναι ιδιαιτέρως ευανάγνωστο. Ακόμη και τα φετινά μου μαθητούδια, τα Πρωτάκια μου, να έβαζα να το αντιγράψουν, θα τα κατάφερναν τα περισσότερα χωρίς κανένα λάθος. Όμως σε πολλά άλλα χειρόγραφα του Λιαντίνη ο γραφικός του χαρακτήρας μόνο από κάποιον που τον γνωρίζει πολύ καλά μπορεί να διαβαστεί. Κι επιπλέον δε λείπουν στα γραπτά του οι ξένες λέξεις ή και σπάνιες λέξεις της ελληνικής. Ποια άραγε να ήταν η τύχη τέτοιων χειρογράφων; Δόθηκαν σωστά; Καμία βεβαιότητα δεν έχουμε  μετά τις πρόσφατες ανακαλύψεις.

Εμένα δε με ενδιαφέρει να κρίνω και να χαρακτηρίσω τα όποια πρόσωπα ευθύνονται για τα παραπάνω.  Με ενδιαφέρει μόνο ο Λιαντίνης και το έργο του.  Και τώρα, περισσότερο από ποτέ θεωρώ ως αδήριτη αναγκαιότητα να επιστρέψουμε στη μελέτη των δικών του βιβλίων και μόνο αυτών. Και να μπει οριστική ταφόπλακα στις αθλιότητες των τελευταίων 14 ετών. Εκτιμώ ότι έχουμε πλέον αποδείξει περίτρανα την αναξιοπιστία όλων όσων τόσον καιρό βωμολοχούσαν στο διαδίκτυο. Και η όποια ενασχόληση μαζί τους μας αφαιρεί πολύτιμο χρόνο και ενέργεια από το χρέος μας απέναντι στο Δάσκαλο και τους εαυτούς μας. Γιατί αύριο η ψυχούλα μας κάνει πανιά, που έλεγε και ο Λιαντίνης. Κι έχουμε πολύ καλύτερα πράγματα να ασχοληθούμε. Ειδικά στους χαλεπούς καιρούς που βιώνει σήμερα η χώρα μας. Και έχοντας διαρκώς κατά νου το έγκλημα που σκότωσε το Λιαντίνη. Το έγκλημα σε βάρος της αθώας νέας γενιάς. Σ' αυτό το μετερίζι δίνουμε το δικό μας αγώνα. Και με την ακλόνητη πεποίθηση πως η μόνη έξοδος από το τούνελ είναι η φιλοσοφία του Δημήτρη Λιαντίνη.

Σ' αυτά τα πλαίσια και το ραντεβού της 29ης Δεκέμβρη. Τιμώντας τα 35 χρόνια από την έκδοση του πρώτου βιβλίου του Λιαντίνη. Αλλά και την εξίσωση των δύο ημικυκλίων της ζωής του, του πρώτου που το έζησε ως Νικολακάκος και το άλλο ως Λιαντίνης και ποιητής.




Αντίτυπο από την πρώτη έκδοση
Ακριβό δώρο από την κ. Νικολίτσα Λιαντίνη

Η ανδροποίηση του Λιαντίνη και η αδρανοποίηση...

Πάνε έξι χρόνια και παραπάνω που διάβασα σε βιβλίο τα ακόλουθα από ημερολόγιο του Λιαντίνη, όπως μας ενημέρωνε ο συγγραφέας, κ. Δημήτρης Αλικάκος:

1964: το θέρος της δημιουργίας και  αδρανοποιήσεως. Το ξετύλιγμα της ψυχής. Τα πρώτα αχνάρια μπροστά στον αχνόφωτο ορίζοντα της ζωής, που αντί για ήλιο έχει ένα μεγάλο ερωτηματικό. Δεν άρχισα ακόμη να διαβάζω τα ιερογλυφικά, τους ανθρώπους, τα φυτά, τ' άστρα και τις ιδέες. Ξεκίνησα και κάποτε θα φθάσω. Ω... το πιστεύω 

(σελίδα 59 του βιβλίου: ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ: "ΕΖΗΣΑ ΕΡΗΜΟΣ ΚΑΙ ΙΣΧΥΡΟΣ")

Σήμερα τυχαία ξαναδιάβασα αυτό το απόσπασμα. Μόνο που στο μεταξύ έχουν περιέλθει στην κατοχή μου και κάποια ντοκουμέντα από το αρχείο του Δημήτρη Λιαντίνη. Κι αυτό χάρη στην καλοσύνη της συζύγου του πάλαι ποτέ καθηγητή μου, της κ. Νικολίτσας Γεωργοπούλου - Λιαντίνη. Ανάμεσα σε αυτά και τούτο που ακολουθεί από ατζέντα του Δημήτρη Λιαντίνη:





Τα συμπεράσματα δικά σας. Και για την ανδροποίηση του Λιαντίνη που αδρανοποιήθηκε και για το  ξετύλιγμα της ψυχής που απέμεινε δίχως σκέψη. Και για την εξαφάνιση της τελείας και παύλας στο τέλος.  Αλλά και για  το "Μπροστά" που έγινε "μπροστά" αλλάζοντας τη συντακτική δομή του κειμένου.

Μου έχουν πει ότι ο κ. Αλικάκος έχει επανεκδώσει το βιβλίο. Δεν παίρνω και όρκο, εγώ δεν το έχω δει με τα μάτια μου. Ελπίζω πάντως και εύχομαι στην επανέκδοση, αν κι εφόσον έγινε, να διορθώθηκαν τα παραπάνω λάθη.






Η ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΛΙΑΝΤΙΝΗ ΝΑ ΜΙΛΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΟΥ ΖΩΗ

Μια πολύ ωραία ερώτηση δέχτηκα σήμερα. Αν έχω την έγκριση του ίδιου του Λιαντίνη να μιλώ για την προσωπική του ζωή. Και αν την έχουμε όλοι μας... 

Η απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα αφενός περιλαμβάνει πολλές πτυχές και αφετέρου δεν είναι καθόλου εύκολο να δοθεί. Και όχι μόνο γιατί ο Λιαντίνης δεν είναι πια εδώ, για να δίνει ή να μη δίνει τέτοιες εγκρίσεις, αλλά κυρίως γιατί θα μπορούσε μεν κάποιος να θωρακίσει το δικαίωμα της αναδίφησης των γεγονότων της προσωπικής ζωής ενός ποιητή και δη του Λιαντίνη πίσω από το επίσημο γραπτό ντοκουμέντο του ίδιου του Λιαντίνη:

Το αληθινώτερο ποίημα στο γνήσιο ποιητή είναι η ίδια η ζωή του.

Δ. Λιαντίνης, Χάσμα Σεισμού, σελ. 24

την ίδια ώρα όμως  θα τον έπιανε τρόμος από μια άλλη κουβέντα του:

Είναι ασύλληπτη υπόθεση η βιογραφία του αληθινού ποιητή. 

Δ. Λιαντίνης, Τα Ελληνικά, σελ. 84

Αυτές είναι οι δύο αληθινές συμπληγάδες που φυλακίζουν όποιον θελήσει να γράψει για το Λιαντίνη.  Από τη μια σε προειδοποιεί ότι δεν μπορείς να μιλήσεις για το έργο του αν δε μιλήσεις και για τη ζωή του. Κι από την άλλη σου κόβει τα ποδάρια εκείνο το "ασύλληπτη υπόθεση". 

Πες όμως ότι είσαι ή τόσο γενναίος ή τόσο τρελός και βάζεις μπρος να αποκρυσταλλώσεις τη ζωή του Λιαντίνη σε λέξεις. Και μάλιστα γραπτές. Νέο θηρίο ξεπροβάλλει ευθύς. Και πάλι με δύο κεφάλια. Το ένα λέγεται ΤΙ και το άλλο ΠΩΣ. Εδώ δεν είναι η παλικαριά μα η επιμονή, η υπομονή και η μαεστρία να διαπλεύσεις το βαθυδίνη ωκεανό που λέγεται "ζωή του Λιαντίνη" δίχως να βουλιάξεις και να σε καταπιεί... 

Η άμεση, η ρέουσα, η πυρωμένη ζωή του ανθρώπου Λιαντίνη. Που κύλησε από τη γέννηση στο θάνατο καθώς ο βαθυδίνης ωκεανός. Με όλα τα μάγια, και όλα τα πλούτια, και όλα τα κακά. (1)

Το ένα λοιπόν, το ΤΙ, θα τρέξεις και θα ιδρώσεις να το μάθεις. Δε θα σου δοθεί έτοιμο. Αλλά και ό,τι σου δοθεί θα πρέπει να το διασταυρώσεις, να βρεις ντοκουμέντα να το αποδεικνύουν. Αλλιώς λόγια του αέρα θα πεις και στον αέρα θα σκορπίσουν. 

Μα και όταν θεωρήσεις πως γέμισαν οι αποθήκες σου υλικό και καίγεσαι από την επιθυμία να το μοιραστείς και με άλλους, αρχίζει η βάσανος του ΠΩΣ. Και που την παραστέκει ακοίμητος φρουρός το ΓΙΑΤΙ; Γιατί να πεις στους ανθρώπους αυτά που ξέρεις για την προσωπική ζωή του Λιαντίνη; Σε τι θα φανούν χρήσιμα; Εκείνο το  αρχαίο ερώτημα δηλαδή που έθεσε ο σοφός Θαμούς στο θεό Θευθ... (2)

Στα πολλά που κάποιος άλλος θα διάλεγε για να αντιπαλέψει το ΓΙΑΤΙ και να πάρει την έγκριση από τον ένδον δαίμονα, (3) προσωπικά έχω το θάρρος να επιλέξω την εξής απάντηση: 

Γιατί ένα απομεσήμερο, σε μια παλιά αίθουσα διδασκαλίας, στο Μαράσλειο, ο Δημήτρης Λιαντίνης με κοίταξε κι εμένα στα μάτια (μαζί με τους άλλους συμμαθητές) και έκανε τη φοβερή ερώτηση: 

Πηδούσε ο Σωκράτης τους μαθητές του ή όχι; (4)

Είναι αυτός λοιπόν ο ίδιος, ο Λιαντίνης, ο διδάξας. Κι όχι γιατί το έγραψε αργότερα και στη Γκέμμα, στο κεφάλαιο Αρσενοκοίτης,  μα γιατί ακόμη και ενώπιον των μαθητών του και σε ώρα μαθήματος έκανε τέτοιες ερωτήσεις και φυσικά προχωρούσε και σε απαντήσεις. 

Ήταν επίσης αυτός που μας δίδαξε το "Εν αρχή ην η πράξις".  (5) Με όλες τις προεκτάσεις του. Τόσο στον έρωτα όσο και στο θάνατο. Ακόμη και στα απλά συνήθεια της καθημερινής ζωής. Αποδεικνύοντας έμπρακτα πως δεν το έγραψε μόνο αλλά και το εννοούσε πως το αληθινότερο ποίημα του γνήσιου ποιητή είναι η ίδια του η ζωή. Έτσι ξεκίνησε από το πρώτο του κιόλας βιβλίο να μιλά για το Ρίλκε και τις Ελεγείες του, κάνοντας ευρεία χρήση στοιχείων της προσωπικής ζωής του ποιητή. 

Τολμώ μάλιστα να ειπώ ότι όποιος έχει διαβάσει το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ, κι εννοώ να το έχει μελετήσει από το ένα εξώφυλλο ως το άλλο, δε θα έκανε ποτέ την ερώτηση για το αν έχουμε την έγκριση του Λιαντίνη να μιλούμε για την προσωπική του ζωή. Ας είναι όμως. Το έχω πάρει απόφαση πως οι περισσότεροι από εκείνους που λένε ότι ενδιαφέρονται για το Λιαντίνη, δεν έχουν διαβάσει Λιαντίνη ή έχουν διαβάσει ένα μικρό μόνο μέρος του έργου του. Εδώ τολμούν να κρίνουν και τον ίδιο το Λιαντίνη, χωρίς να τον έχουν διαβάσει ολόκληρο, και θα πειραχτώ εγώ από μια ερώτηση που μου έγινε και μάλιστα με καλή διάθεση; Απλά εξηγώ λοιπόν. Κι εγώ με απόλυτα καλή διάθεση. Και βρίσκω εδώ την αφορμή να παραθέσω και το ακόλουθο:

"Είναι στοιχειωδώς φρόνιμο προκειμένου να κρίνει κανείς κάποιον όχι μόνο να μελετήσει και να ξαναμελετήσει τα κείμενα,

το άγιο Πρωτότυπο,

όπως θα 'λεγε ο Γκαίτε, αλλά να τα μελετήσει ολόκληρα. Αρχή και τέλος. 

Όταν λοιπόν βγη αυτό το χειρόγραφον εις φως, διαβάζοντάς το οι τίμιοι αναγνώστες, αρχή και τέλος, τότες έχουν το δικαίωμα να κάμη ο καθείς των την κρίση του είτε υπέρ, είτε κατά, 
γράφει και ξαναγράφει ο αγράμματος Μακρυγιάννης."

Δ. Λιαντίνης, Homo Educandus, σελ. 105


Αντίστοιχα λέγω πως κι εγώ δεν έχω το δικαίωμα να πειραχτώ όταν ακούω ερωτήσεις, ακόμη και αν ήταν  και κακοπροαίρετες, όταν αποκαλύπτουν πως αυτός που τις κάνει δεν έχει διαβάσει Λιαντίνη. Και όμως θέλει να του απαντήσω αν έχω την έγκριση να μιλώ για την προσωπική ζωή του Λιαντίνη από τον ίδιο το Λιαντίνη. Τι περιμένει να του δείξω; Κάποιο χαρτί με την υπογραφή "Λιαντίνης"; 

Το μόνο που δικαιούμαι είναι να του υποδείξω να πάει πρώτα να διαβάσει το έργο του Λιαντίνη και μετά να έρθει να συνεχίσουμε την κουβέντα...  Κι αυτό κατά κάποιον τρόπο κάνω με τούτο το άρθρο. Υποδεικνύω τα σημεία του συγγραφικού  έργου του Λιαντίνη που μου παρέχουν αυτήν την ... έγκριση. Να μιλώ και για την προσωπική του ζωή. Και να ανεβάζω και σχετικά ντοκουμέντα. Παραθέτω προς τούτο την ακόλουθη έγκριση - απόσπασμα από το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ:

"Όσον αφορά στις συνθήκες μέσα στις οποίες εγεννήθη το έργο, τα γράμματα* του ποιητή, οι πληροφορίες και οι περιγραφές των φίλων του και η βιβλιογραφική επικουρία στο χώρο της βιογραφίας προσφέρουν την αδρή μαρτυρία, που επιτρέπει ισχυρά τον παραλληλισμό της πνευματικής αγωνίας του με την τραγική περιπέτεια του Οιδίποδα.

Δ. Λιαντίνης, Έξυπνον Ενύπνιον, σελ. 89

* (σχόλιο στο τέλος του βιβλίου για τη λέξη "γράμματα"):Τα γράμματα του Rilke είναι αναπόσπαστο μέρος της όλης λογοτεχνικής του παραγωγής. Η σημασία της αλληλογραφίας του δημιουργού (epistulae) από την άποψη της συμπλήρωσης ή του σχολιασμού του κυρίως έργου έχει επισημανθεί από την αρχαιότητα (Πλάτων, Κικέρων, Παύλος, Αυγουστίνος).

ό.π. σελ. 341

Από το ίδιο βιβλίο, που όπως είπα το θεωρώ κλειδί για να απαντηθεί το αρχικό ερώτημα του θέματος, παραθέτω και τα ακόλουθα:

"Το κριτήριο της αντοχής και της αξίας των σκέψεων ενός στοχαστή το προσδιορίζει όχι η μεγαλόνοια και η ακαδημαϊκή σοφία, αλλά το ποιόν και ο τρόπος της προσωπικής του ζωής *, που δεν αποκλείουν επιδόσεις πενίας και ταπεινοφροσύνης, κρινόμενα από τη σκοπιά της κατηγορίας της ποσότητας. Αντίστοιχα στο χώρο των θετικών επιστημών η κατάκτηση του μακρόκοσμου συναρτήθηκε αναγκαστικά με τη γνωριμία του μικρόκοσμου."

Δ. Λιαντίνης, Έξυπνον Ενύπνιον, σελ. 82

(σχόλιο στο τέλος του βιβλίου για τη λέξη "ζωή"):"Έλεγε ο Nietzsche: Για μένα το μέγεθος του φιλοσόφου μετριέται ανάλογα με τη δυνατότητά του ν' αποτελεί παράδειγμα. Ο τρόπος διατροφής, η χειρονομία, το ήθος του έλληνα φιλοσόφου ήταν περισσότερο διδαχτικά από τους λόγους ή τα γραφτά του." 

ό. π.  σελ. 339

Καταλαβαίνετε λοιπόν γιατί προείπα ότι όποιος έχει διαβάσει το ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ δεν κάνει ερωτήσεις σχετικά με το αν έχουμε έγκριση να μιλάμε για την προσωπική ζωή του Λιαντίνη από τον ίδιο το Λιαντίνη;  

Και γιατί θεωρώ πως οποιοσδήποτε που θέλει σοβαρά να ασχοληθεί με το συγγραφικό έργο του Λιαντίνη πρέπει αφού πρώτα το διαβάσει ολόκληρο να ανατρέξει και στα στοιχεία της προσωπικής του ζωής;  Δεν μπορείς αλλιώς να ερμηνεύσεις το έργο του! Τόσο απλά...  

Δεν τίθεται δηλαδή θέμα δικαιώματος και έγκρισης αλλά καθήκοντος και χρέους. 

Και να το πω και ανάποδα; Όπως δεν έχει δικαίωμα να εκφέρει κάποιος  κρίση για ένα δημιουργό που δεν τον έχει μελετήσει από την αρχή του ως το τέλος, έτσι και περισσότερο δεν έχει κάποιος το δικαίωμα και την έγκριση να κυκλοφορεί φυλλάδες για το Λιαντίνη χωρίς ο ίδιος να έχει μελετήσει σε βάθος το συγγραφικό έργο του και ταυτόχρονα μελετήσει και την προσωπική ζωή του δημιουργού. Σε όλο της το βάθος και το πλάτος. Με επιμονή και υπομονή. Με ντοκουμέντα και διασταυρώσεις  προφορικών μαρτυριών. Και κυρίως αμερόληπτα. Ως ερευνητής. Αλλιώς το βιβλίο που θα γράψει θα είναι αυτό που είπα, φυλλάδα. Κατάλληλη δηλαδή μόνο για προσάναμμα στο τζάκι... 

Άλλο δηλαδή θέμα η έγκριση, αυτή και υπάρχει και μάλιστα σε τύπο εντολής, και άλλο πώς θα τη διαχειριστείς. Κι εδώ ακριβώς το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στο αληθινότερο ποίημα του γνήσιου ποιητή και στην ασύλληπτη υπόθεση της βιογραφίας του. Και τυχαίο δεν είναι που ως χάσμα και μάλιστα σεισμού τιτλοφόρησε ο Λιαντίνης το έργο του για το Σολωμό. Ήταν βέβαια προετοιμασμένος, είχε ήδη γράψει το Έξυπνον Ενύπνιον. Και είχε εκεί περιγράψει το χάσμα σεισμού που βίωσε ο Ρίλκε για να γράψει τις ελεγείες. (σελίδα 89 - εποχή της κυοφορίας) Μιλά εκεί ο Λιαντίνης για θεία εξαρπαγή και πως οι ελεγείες βιάζουν τον Ρίλκε, τον αναγκάζουν, τον υποχρεώνουν, τον λεηλατούν. Εκεί και μας λέει για τον πατέρα του Ρίλκε που απογοητεύεται από το γιο του, πικραίνεται και πεθαίνει ανήσυχος. Εκεί και για τη μητέρα του που αντί να χαρεί τη δόξα του παιδιού της, γνώρισε τη φήμη του ξένου. Εκεί και για την  αγάπη του ποιητή στη γυναίκα του, την τρυφερή πληγή, που άνθιζε στη διαρκή ευκρασία της απουσίας! Εκεί και ο παραλληλισμός με τον Οιδίποδα. 

Τα ίδια όμως βιώνει στο δικό του μέτρο και ο Λιαντίνης γράφοντας για το Ρίλκε, γράφοντας για το Σολωμό, ελληνίζοντας Νίτσε, διοδεύοντας τους το ιδεώδες του εσθλού και γράφοντας το Homo Educandus κλπ. Κάθε βιβλίο και μια περιπέτεια. Γιατί κάθε βιβλίο είναι και ένα ποίημα. Και ισχύουν όλα όσα γράφει για τα ποιήματα και τους ποιητές  στα Ελληνικά. Ένα από αυτά που θα βασανίσουν τον ποιητή και το ΠΩΣ, που αναφέραμε αρκετά πιο πάνω. Και λέει ο Λιαντίνης:

"[...] το πώς: Είναι ο αγώνας του ποιητή να εκφραστεί. Το ζητούμενο στην ποίηση δεν είναι το τι έχει κάποιος να ειπεί, αλλά το πώς θα μπορέσει να το ειπεί." (6)

Ε, λοιπόν, μετά από αυτό το πώς ακολουθεί το περίφημο τίμημα που θα πληρώσει ο ποιητής κι εκεί υπάρχει και η φράση για την ασύλληπτη υπόθεση της βιογραφίας του. Εκεί συναντούμε και τους ανέστιους, ανυμέναιους, ολιγόκοσμους, άπαιδους και μοναχικούς. Το Σολωμό, τον Παπαδιαμάντη, τον Καβάφη και πιο πίσω τον Ηράκλειτο, τον Πλάτωνα, το Νίτσε... 

Και σε ρωτώ. Μπορείς να μιλήσεις για τέτοιο τίμημα ολοζωής χωρίς ο ίδιος να πληρώσεις ούτε σέντσι; Μπορείς να βιογραφήσεις τους ποιητές χωρίς να γίνεις ποιητής κι εσύ; Εκτός και συγχέουμε τη βιογραφία ενός ποιητή με το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ για το χι ή ψι πρόσωπο. Ή και με τις βιβλιογραφικές μελέτες που κάνουν τα σχολιαρούδια. Γιατί προσέξτε, ο Λιαντίνης δε χαρακτηρίζει ασύλληπτη υπόθεση την κάθε βιογραφία μα τη βιογραφία των ποιητών και μάλιστα των αληθινών. Εκεί σου λέει ότι το έργο είναι τιτάνιο και χρειάζονται πλάτες Άτλαντα να το σηκώσεις. Αλλιώς κάθισε στ' αυγά σου και μην παριστάνεις το βιογράφο. Ή πάνε βιογράφησε κανέναν εφοπλιστή. Κι άσε τους ποιητές στην ησυχία τους. 

Γιατί τα λέγω όλα αυτά; 

Για να εξηγήσω πως μπορεί να γράφω για την προσωπική ζωή του Λιαντίνη κατά καιρούς αλλά δε νιώθω και δεν είμαι βιογράφος του. Κάνω απλά την άχαρη δουλειά να φέρνω στο φως στοιχεία και ντοκουμέντα. Διασώζω αν θέλετε από τη λήθη στοιχεία που αλλιώς είναι προορισμένα να χαθούν. Ως μαθήτρια του Λιαντίνη και όχι ως βιογράφος του. Και όμοια με όσα διαβάζουμε στο Χάσμα Σεισμού για τους μαθητές του Σολωμού. (σελ. 157) Όπου μαθητής του Λιαντίνη μπορεί να είναι και όποιος απλά τον μελέτησε και ας μην τον γνώρισε ποτέ. Που του είναι δηλαδή δάσκαλος ο Λιαντίνης, όπως εκείνος θεωρούσε δάσκαλό του το Νίτσε και το Σεφέρη. Και από το Χάσμα Σεισμού παραθέτω την περιγραφή αυτού του έργου:

"Ευτυχώς που βρέθηκαν μερικοί άξιοι μαθητές και σώσανε ό,τι εμπόρεσαν από το διαμελισμένο του σώμα. Τέτοιες περιπτώσεις εκείνο που κυρίως αφήνουν είναι οι μαθητές. Η περίσωση των λειψάνων του είναι μια ιερή υπόθεση, που θυμίζει την ανεξήγητη μέριμνα των αιώνων, των μοναστηριών και των αγνώστων αντιγραφέων, η οποία διακόμισε ως εμάς, περνώντας το ποτάμι της Αλησμόνας, κάποια πτυχή της σκέψης του Ηρακλειτου και του Αισχύλου. Για να σωθούν τα λόγια του, όσα εσώθηκαν, έπρεπε να χρησιμοποιηθούν μέθοδοι που εφαρμόζουνται σε συγγραφείς, όσοι έζησαν στα παλιά χρόνια. Εκδοτική δράση στηριγμένη απάνου στην ανεκτίμητη αξία και τον άγιο φόβο, που συνοδεύουν όσες έρευνες έχουν σχέση με ανασκαφές, κριτική αποκατάσταση κειμένων και παλαιογραφία. Μόχθος πολύς που σχηματίζει μια τεθλασμένη ανηφοριά από τον Πολυλά και τους συνεργάτες του ως το Λίνο Πολίτη και το δικό του επιτελείο." 

Λίγες αράδες παρακάτω και στην προτελευταία σελίδα του βιβλίου, την 158, ο Λιαντίνης θα πει και τούτο:

"Στο ερώτημα, εάν ο άνθρωπος ζει, όταν ζει, και στο ερώτημα, εάν ο άνθρωπος έχει πεθάνει, όταν έχει πεθάνει, ημπορεί να απαντήσει κανείς μόνο σαν πάρει το δρόμο, που δείχνει ο ποιητής. Σαν τραβήξει δηλαδή ίσια στο χάσμα, που εν τούτοις ποτέ δεν του λείπουν οι ανθοί. Και σαν έχει στο ταξίδι αυτό κρεμασμένη στον ώμο τη δίκαιη λύρα: Το σκήπτρο που εχάρισαν στον Ησίοδο οι ασπροεντυμένες νεράιδες, για να περπατάει ανάμεσα στο ψέμα και την αλήθεια:

και μοι σκήπτρον έδον, δάφνης εριθηλέος όζον."

Μα αυτό αφορά κυρίως τους βιογράφους. Και λιγότερο εκείνους που απλά φροντίζουν να διασωθεί το υλικό. Αφορά δηλαδή εκείνους που όχι μόνο συγκέντρωσαν ντοκουμέντα και μαρτυρίες και στοιχεία πολύτιμα μα και κατάφεραν να τα συνθέσουν, να συναρμολογήσουν το παζλ. Να δώσουν μια πλήρη εικόνα στους ανθρώπους. Κι όχι πλίνθους και κέραμους ατάκτως ερριμμένους. Θέλω να πω ότι άλλο πράγμα να φέρνεις στο φως ένα μεμονωμένο ντοκουμέντο και άλλο να πιάνεις να γράφεις βιβλίο. Όπως άλλο πράγμα είναι να φέρνεις με την αξίνα σου στον ήλιο τον Κούρο Αριστόδικο και άλλο ο αρχαιολόγος που θα κάνει όλη την υπόλοιπη δουλειά μέχρι το άγαλμα να βρει τη θέση του στο Μουσείο. 

Παράδειγμα; Πραγματικό; Μου έδωσαν κάποτε μια φωτογραφία και μου είπαν: Να αυτή είναι η γιαγιά του Λιαντίνη. Κι αυτή η μάνα του παιδούλα. Και τα αδέρφια της, οι θείοι του Λιαντίνη. Υπήρχε και ένας παππούς. Μα  χάθηκε για δεκαετίες στην Αμερική.  Δίχως να ξέρουν οι δικοί του αν ζει ή πέθανε και πού βρίσκεται. Αργότερα μου έδωσαν και μια γραπτή μαρτυρία ενός συγγενικού προσώπου. Που μιλούσε για τον παππού και τη στιγμή που γύρισε. Και την υποδοχή της γιαγιάς. Αργότερα από κάποιο φίλο είχα μαρτυρίες για το συγγενικό πρόσωπο. Όπως και μια μαρτυρία για δηλώσεις της μάνας του Λιαντίνη όταν και εκείνος χάθηκε. "Τουλάχιστον αυτός δεν άφησε πίσω του μωρά παιδιά". Και ένα γράμμα του Λιαντίνη στη γυναίκα του που θύμιζε έντονα τη σκηνή επιστροφής του παππού του. Είχα ακόμη πληροφορίες για δυο ποιήματα του Λιαντίνη που μιλούν για την εξαφάνιση του παππού. Και στοιχεία από την προσωπική μου μελέτη του συγγραφικού του έργου που μόνο όλα αυτά τα στοιχεία της προσωπικής ζωής μπορούν να φωτίσουν. Αλλιώς τα προσπερνάς και δεν καταλαβαίνεις τι διάβασες... 

Ρωτώ λοιπόν. Όλα αυτά (και που είναι λίγα από τα πολλά που έχουν περιέλθει σε γνώση μου και στο αρχείο μου) να τα κρατήσω για μένα; Για προσωπική και μόνο κατανάλωση; Έχω τέτοιο δικαίωμα; 

Εντάξει, ξέρω πως ένας "έξυπνος" άνθρωπος αυτά τα φυλάει στο σεντούκι του ως κόρη οφθαλμού και μετά πιάνει και τα συρράπτει και τα πάει σε ένα εκδότη... Και ιδού ο νέος βιογράφος του Λιαντίνη! 

Ε, εγώ φαίνεται πως είμαι ένας βλάκας. Και τέτοιες εξυπνάδες τις αφήνω σε άλλους. Με την κοπτοραπτική ντοκουμέντων και μάλιστα τσάτρα πάτρα να το παίζουν συγγραφείς. Και λέω πως αν κάποτε γράψω βιβλίο θα είναι δικό μου βιβλίο και όχι συρραφές ντοκουμέντων και μαρτυριών. Γιατί εγώ δεν είμαι δημοσιογράφος. Και δε θέλω να κάνω ρεπορτάζ για το Λιαντίνη. Ούτε με γοητεύει του κισσού το πλάνο ψήλωμα σε ξένα αναστηλώματα δεμένο. 

Αν γράψω κάποτε ένα βιβλίο για το Λιαντίνη θα έχει πρώτα πληρωθεί το τίμημα της ασύλληπτης βιογραφίας ενός αληθινού ποιητή. Και θα σέβεται στο ακέραιο όσα μας δίδαξε. Τη φιλοσοφία του και του νόμους γραφής. Και κυρίως τούτο: Θα έχω στο νου τα μαθήματα ανατομίας του δόκτορα Tulp. Και την αντίστοιχη κουβέντα του Λιαντίνη πως:

"Το ποίημα δεν είναι πτώμα να το δουλέψουμε

στο ανατομικό τραπέζι με το ψαλίδι και τις τσιμπίδες."

Λιαντίνης, Τα Ελληνικά, σελ. 48


Κι αφού ποίημα είναι και η ζωή του αληθινού ποιητή μην περιμένετε από μένα εκθέσεις ιατροδικαστών και φωτογραφίες από το νεκροτομείο. Αντίθετα θα πρέπει να με περιμένετε να ολοκληρώσω τις βόλτες μου στα βουνά και τις παραλίες. (7) Και όταν και αν φωτιστεί εντός μου αυτό το ποίημα που λέγεται "ζωή του Λιαντίνη", τότε μόνο θα έχετε και βιβλίο από μένα. 

Γιατί ναι, έχω την έγκριση της συζύγου του Δημήτρη Λιαντίνη να γράψω βιβλίο για τον άνδρα της, όπως μου τόνιζε εκείνος που ρώτησε αν υπάρχει έγκριση του ίδιου του Λιαντίνη να γράφω για την προσωπική του ζωή. Αλλά τα βιβλία δεν είναι ταξίδια στην Αμερική να χρειάζονται βίζα. Ευχαριστώ θερμά την κ. Λιαντίνη και για τα καλά της λόγια και την εμπιστοσύνη που μου δείχνει αλλά και για την τεράστια βοήθεια στην έρευνα που κάνω, εξήγησα ότι και την έγκριση - εντολή του Λιαντίνη θεωρώ πως έχω για να μιλάω για θέματα της προσωπικής του ζωής (και κάτω από ποιους όρους) κι ακόμη έχω και την έγκριση ενός ακόμη δασκάλου μου, του Αντρέα Μήτσου, καταξιωμένου λογοτέχνη,  να ασχοληθώ με το γράψιμο. Τον οποίο επίσης ευχαριστώ και για όσα μου δίδαξε και για την ενθάρρυνση. Με ιδιαίτερη επίσης ευχαρίστηση διάβασα προχτές και τη θετική γνώμη της κ. Διοτίμας Λιαντίνη για το όποιο έργο έχω μέχρι στιγμής προσφέρει στο διαδίκτυο για τον πατέρα της. Ναι, ξέρω, το ξαναλέω. Άλλος στη θέση μου θα έτρεχε να βρει κιόλας εκδότη. Δε θα ήταν τόσο κορόιδο να κάθεται να το ψάχνει από δω και να το εξετάζει από κει. 

Μα εγώ ομολογώ πως ακόμη δεν είδα εκείνο το φως που ψάχνω. Βλέπω μόνο κάτι χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια τριγύρω να αναβοσβήνουν. Και πολύ σκοτάδι. Όταν και αν βρω το αστέρι μου, τότε σας υπόσχομαι να γράψω και βιβλίο για το Λιαντίνη... 



______________________________

1. Δες σχετικά στο βιβλίο του Δημήτρη Λιαντίνη, Τα Ελληνικά, σελ. 57

2. Δ. Λιαντίνης, Homo Educandus, σελ. 38

3. Δ. Λιαντίνης, Ο Νηφομανής, σελ. 36

4. Δ. Λιαντίνης, Γκέμμα, σελ. 63

5. Τα Ελληνικά, ό.π. σελ. 46

6. Τα Ελληνικά, ό.π. σελ. 83

7. Τα Ελληνικά, ό.π. σελ. 51





ΘΑ ΑΓΝΟΟΥΣΑΜΕ ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ...

Θέλει κάποιος να ακολουθήσει επιτέλους την εντολή του Νίτσε και του Λιαντίνη, να τραβήξει δηλαδή το δρόμο του και να βρει τον εαυτό του, αφήνει ακόμη και την Αθήνα και μετακομίζει 500 χλμ μακριά, να βρεθεί κοντά στα βουνά του και να ηρεμήσει και δεν τον αφήνουν. 

Ωραία λοιπόν! Και βλέποντας χιονισμένα στο βάθος τα βουνά και στον απογευματινό ήλιο το απάτητο ολόλευκο χιόνι τους  ν' αστράφτει σαν χρυσάφι,  κι από την άλλη τη θάλασσα, κι όντας σε θέση που η τοπική παράδοση την αναφέρει ως το σημείο που ήταν κάποτε η σπηλιά του Κύκλωπα,  θα αφήσω προσώρας τα έργα της αγάπης και θα πιάσω και πάλι το μίτο του Δημήτρη Λιαντίνη. Που κάποιοι θεώρησαν ότι ήταν τόσο εύκολη υπόθεση η ζωή του που να τολμήσουν και το μεγάλο βήμα να την εκδώσουν σε βιβλίο. Όρτσα τα πανιά, σύντροφοι στο ταξίδι. Ο Οδυσσέας μας καρτερεί. Και η Ιθάκη... 

Το προλόγισμα το αφήνω στον ίδιο τον ... Οδυσσέα:

"Ο Σεφέρης δε μίλησε άμεσα γι' αυτή τη γυναίκα. Και χωρίς τις πληροφορίες της αδερφής του θα αγνοούσαμε και το όνομά της." 
από το βιβλίο του Δημήτρη Λιαντίνη: Ο ΝΗΦΟΜΑΝΗΣ, σελ. 38

"και"!!! προσέξτε! Πόσα κρύβει αυτό το "και". Και μάλιστα σε ένα συγγραφέα που την κάθε του λέξη την ψιλοκοσκινίζει. Ένας λόγος παραπάνω που γράφει για το Σεφέρη. Γιατί πρέπει να σου πω ότι η γραφή οφείλει να προσυνιάζεται στο τι λέγει. Να δένει αρμονικά και πώς το λες. Να, αυτό το "προσυνιάζεται" το δικό μου. Που πάω στοίχημα ότι δεν το κατέχετε. Δε θα σας κάμω το καψόνι που μου έκαμε εμένα ο Λιαντίνης με το λέπας. Δε θα σας στείλω "αδιάβαστους" να βρείτε λεξικό και μαζί και το δρόμο σας. (Και από τότε πέρασαν 20 χρόνοι και λέω πως ναι, έμαθα πια να προσέχω ως και το και.) Εγώ δεν είμαι δάσκαλός σας...  Θα εξηγήσω λοιπόν πως η λέξη είναι σύνθετη από το προς και το υνί και την έλεγαν οι παλιοί χωρικοί του τόπου μου, οι ζευγολάτες. Κι εννοούσαν την προσαρμογή του ξύλου που συγκρατούσε το υνί κατά το όργωμα του χωραφιού. Να μην είναι ούτε πολύ σφιχτό και σπάσει ούτε και πολύ χαλαρό και ξεφύγει το υνί μέσα στα χώματα. Εργασία καθόλου εύκολη και μόνο λίγοι τεχνίτες τα κατάφερναν να προσυνιάζουν  απόλυτα το υνί στο ξύλινο αλέτρι. Όμοια και ο Δημήτρης Λιαντίνης, μάστορας και μάλιστα μεγάλος στο προσύνιασμα του λόγου και στην σε κλασικά επίπεδα απαράμιλλη υλομορφική ενότητα των κειμένων του, να ταιριάζει στην αντίστοιχη ενότητα των όντων.  (1)

Κι ερχόμαστε στο Σεφέρη. Που αποτελεί το προς εξέταση θέμα του βιβλίου του Λιαντίνη. Και συγκεκριμένα ο Σεφέρης και η ποιητική του. Που αφενός "κοπίαζε πολύ να γράψει μια λέξη". (2) Αφετέρου "η ποίηση του Σεφέρη είναι ποίηση ηθική. Ολόκληρη η μουσική του σκέψη είναι λόγος για την αρετή." (3) Κι αλλού πάλι ο Λιαντίνης θα ειπεί πως ένα είναι το κύριο γνώρισμα του ποιητή Σεφέρη, ο αγώνας του για την αυτοκάθαρση,  (4) αποδεχόμενος την κουβέντα του ίδιου του Σεφέρη πως "Όποιος είναι καθαρός, είναι ποιητής". (5)

Λίγο παρακάτω ο Λιαντίνης, μόλις πέντε σελίδες μετά, θα κάνει αναγκαία αναφορά στην ερωτική ζωή του Σεφέρη. Αναγκαία στο βαθμό που η μελέτη της ποιητικής του Σεφέρη τον οδηγεί στο συμπέρασμα πως στις βασικές κοιτασματικές προϋποθέσεις του ποιητή ανήκουν τα ισχυρά βιώματα του έρωτα και του θανάτου. Μόνο για τούτο ο Λιαντίνης θα αναγκαστεί να μιλήσει στους αναγνώστες του για τους έρωτες του Σεφέρη. Εκεί ακριβώς και το περίφημο "και" για το όνομα μιας γυναίκας που έπαιξε ρόλο σημαντικό στο έργο του Σεφέρη και σημάδεψε καθοριστικά το πνεύμα του. 

Πόσο βάθος τεράστιο πίσω από το "και" αυτό. Ο Λιαντίνης ενημερώνει έτσι τον αναγνώστη πως ξέρει και το όνομα αλλά και άλλα για τη γυναίκα αυτή, τη Μούσα θα λέγαμε του Γιώργου Σεφέρη ή τη dona velata στη γλώσσα του Σολωμού και στο κείμενο του Λιαντίνη. Τα ξέρει. Αλλά σημασία έχει τι λέγει. Δε λέει λοιπόν πουθενά αυτό το όνομα που ξέρει...  Αφήνει τον αναγνώστη με την ίδια απορία που άφησε κι εμένα όταν το νεανικό μου θράσος με ώθησε να του ζητήσω τι σημαίνει λέπας...  Και σε μένα τότε δεν είπε ένα απλό "όχι". Η επακριβής απάντησή του ήταν:

- Στο Liddel - Scott κοιτάξατε, δεσποινίς; 

Και στο κείμενο του Νηφομανή ο Λιαντίνης μας λέγει πού θα βρούμε το όνομα. Όσοι περίεργοι. Στην Ιωάννα Τσάτσου, στο βιβλίο που έγραψε για τον αδερφό της. Ο Λιαντίνης όμως (και προβληματιστείτε γι' αυτό) δεν μπαίνει στον κόπο να πει το όνομα... Γιατί άραγε; Δεν του περίσσεψε μελάνι; 

Λίγες αράδες παρακάτω θα καταγράψει όμως το όνομα της συζύγου του ποιητή, της Μαρώς. Για την ερωμένη θα επιλέξει τον γενικόλογο χαρακτηρισμό Παρισιάνα. 

Εδώ, θέλοντας και μη, μου έρχονται στο νου όσα ο Λιαντίνης μας δίδασκε για την Ελένη του Ομήρου. Την επιμονή του πως ο Όμηρος δεν καταθέτει περιγραφή της γυναίκας. Δεν ξέρουμε αν ήταν ψηλή ή κοντή, με γαλανά μάτια ή μαύρα. Τι ξέρουμε; Πως ήταν πανέμορφη και φυσικά τι προκάλεσε με την εμορφιά της... 

Αυτό το τι ο Λιαντίνης βρίσκει αφορμή την Ελένη του Σεφέρη να το αναλύσει. 

"Μήπως όλοι οι άνθρωποι μοιάζουμε με τους έλληνες, που πολέμησαν δέκα χρόνους στην Τροία για ένα σκοπό που δεν υπήρχε εκεί;" (6)

Άκου τώρα κουβέντα και σκανδαλίσου. Στο βρόντο κοτζάμ τρωικός πόλεμος... για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη... 

Στο ίδιο κείμενο, το κεφάλαιο De rerum natura του Νηφομανή, κι ο σπόρος που άνθισε αργότερα στις σελίδες της Γκέμμας. Από τις πρώτες πρώτες φράσεις, τα προλογίσματα:

Και ουδέν ό,τι ουκ απώλετο. (7)

Η γοητεία της απουσίας...  γνωστή όχι μόνο στους αναγνώστες των βιβλίων του Λιαντίνη αλλά και στους ακάλεστους καλεσμένους στους γάμους του με τη Νικολίτσα Γεωργοπούλου στο Μιστρά. Και πιο απλοϊκά θα το βρούμε σε επόμενες σελίδες της Γκέμμας με ένα τσιτάτο που το έχουν κάνει καραμέλα πολλοί μα δίχως ούτε να το εννοούν και βεβαίως ούτε να το εφαρμόζουν: 

Ο έρωτας είναι η τέχνη του να φεύγεις... 

Η ουσία όμως είναι αμέσως μετά. Στο "Πώς"! Πώς να φεύγεις. Μόνο που οι πολλοί την προσπερνούν  τη λέξη και σημασία δε δίνουν. Κρατούν το φευγιό και αυτό είναι όλο τους το βιος και η πολιτεία. Γιατί τα άλλα έχουν βάρος ατλαντικό και θα τους τσακίσουν την πλάτη. Τα προσπερνούν λοιπόν. 

Όμοια προσπέρασαν και το τι και πώς έγραψε ο Λιαντίνης για την ερωμένη του Σεφέρη. Την Παρισιάνα. Κι ούτε αναρωτήθηκαν γιατί. Και καλά οι πολλοί, οι αναγνώστες. Που είναι και αδιάφορο τι αποκομίζουν μελετώντας Λιαντίνη. Το καίριο και βασικό ερώτημα είναι για εκείνους που θέλησαν και να γράψουν για το Λιαντίνη. Και έβαλαν στις γραφές τους και τις ερωμένες του. 

Ακόμη ειδικότερα θα εστιάσω σε εκείνη την ερωμένη που μας παρουσιάστηκε ως Αμαλία. Και με το στόλισμα πως υπήρξε ο μεγάλος έρωτας του Λιαντίνη. Τι βαρύγδουπος χαρακτηρισμός. Και παντελώς αστήρικτος για όσους γνωρίζουν περισσότερα. Μα εδώ δε με απασχολεί αυτό. Μόνο το όνομα. Αμαλία... 

Το ότι το όνομα αυτό ήταν ψεύτικο πάει καιρός που το έχω καταθέσει. Προχτές όμως είχα και τη χαρά να το ακούσω να το παραδέχεται φίλος επιστήθιος του Λιαντίνη και μάλιστα εκείνος ακριβώς που με επιστολή που έδωσε προς δημοσίευση συνέτεινε στην εμφάνιση της Αμαλίας. Μιλώ για τον κ. Μίλτο Κηρυκόπουλο. Και μιλώ για την επιστολή που κάποτε έλαβε από το Λιαντίνη και δεκαετίες αργότερα παρέδωσε στο δημοσιογράφο κ. Δημήτρη Αλικάκο. Παραθέτω το χαρακτηριστικό απόσπασμα: 

"Με την προϋπόθεση ότι αυτή τη γυναίκα είναι γραμμένο να την αγαπήσεις όσο και όπως εμένα. Τη λένε Αμαλία
Ο φίλος σου 
Δημ. Θ. Νικολακάκος" (9)


Τώρα όμως ο κ. Κηρυκόπουλος και μέσω του γιου του μας άφησε στο face book και στο γκρουπ που έχουμε εκεί ανοίξει ως φίλοι του έργου και της φιλοσοφίας του Δημήτρη Λιαντίνη, το ακόλουθο και απαντώντας σε ερώτηση που του τέθηκε ευθέως από μας για το όλο ζήτημα:

Κυρία Λαμπρίδου συνεχίζοντας να γράφω εξ ονόματος του πατέρα μου, ερίζετε περί όνου σκιάς, για θέμα που δεν φέρει καμία ευθύνη ο ίδιος. Δεν είναι ο συγγραφέας του βιβλίου. Αν τόσο πολύ ενδιαφέρεστε για τον Λιαντίνη, που τον γνωρίσατε κάποια εξάμηνα, ο πατέρας μου είχε μαζί του βαθιά φιλία μια ζωή. Δεν μπορούσε όμως να ξέρει με κάθε λεπτομέρεια όλες τις ερωτικές ιστορίες του Λιαντίνη. Δεν καταγράφονται εξάλλου όλες οι κοπέλες που γνώρισε στην ζωή του. Αυτά ενδιαφέρουν άλλους που κάνουν κουτσομπολιό. Από ότι θυμάται δεν υπήρξε καμία Αμαλία στη ζωή του Λιαντίνη. Κάτω απο αυτό το όνομα κρύβεται κάποιο άλλο, που δεν του επιτρέπεται να το αποκαλύψει αφού όταν κάποτε έκανε κάποιον υπαινιγμό γενικότερο στην κυρία Νικολίτσα τιμωρήθηκε με θανάτου σιωπή 5 χρόνων. Η ανάσταση του υπήρξε πρωτοβουλία του φίλου του και νονού μου και ουδέποτε ικεσία δική του. Αυτά προς αποκατάσταση της αλήθειας και αν συνεχίζεται να μην το αντιλαμβάνεστε θα πει ότι τζάμπα χάνει τον καιρό του και ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων για τους οποίους οι αρχαίοι πρόγονοι είπαν: Ου με πείσεις καν με πείσεις.

Καθώς είχε προηγηθεί τηλεφωνική συνομιλία με τον ίδιο τον κ. Μίλτο Κηρυκόπουλο, καμία αμφιβολία δε μου έμεινε πως πράγματι αυτές οι δηλώσεις τον εκπροσωπούν και δεν πρόκειται για φάρσα. 

Θα προσπεράσω με ταχύτητα αστραπής πως το βιβλίο εκδόθηκε το 2006 και μόλις προχτές, Δευτέρα, 10/12/2012, ακούσαμε την πρώτη επίσημη παραδοχή ότι Αμαλία δεν υπήρξε στη ζωή του Λιαντίνη.

Και όλα τα υπόλοιπα  θα προσπεράσω που αποκαλύπτουν ότι οι αναγνώστες του βιβλίου (μεταξύ αυτών και εγώ και μάλιστα από τους πρώτους) εξαπατηθήκαμε πως υπήρχε κάποια Αμαλία στη ζωή του Λιαντίνη και μάλιστα παρακάτω σε αρκετά σημεία αυτή η Αμαλία αναφερόταν ως ο μεγαλύτερος έρωτας του Λιαντίνη. Έτσι κι αλλιώς την πλήρη αλήθεια για το ζήτημα τη γνωρίζω  εδώ και πολύ καιρό και με βάση ντοκουμέντα που μου έχει αποστείλει η κ. Νικολίτσα Λιαντίνη. Αλλιώς και δε θα ανακινούσα τέτοιο ζήτημα. Ή, για να ακριβολογώ, ούτε που θα το φανταζόμουν πως είναι ψεύτικο το όνομα στο βιβλίο και στις επιστολές αν δεν είχα δει ιδίοις όμμασι ντοκουμέντα που αποδεικνύουν το ψέμα.  Με δεδομένο μάλιστα ότι πουθενά στο βιβλίο δεν υπάρχει κάποια ένδειξη πως χρησιμοποιήθηκε άλλο όνομα για τούτο ή τον άλλο λόγο. Πχ για να προστατευθεί η προσωπική ζωή αυτής της γυναίκας. Και που θα ήταν απόλυτα θεμιτό. Αρκεί όμως να ενημερωνόταν και ο αναγνώστης και όχι να αφήνεται σε ψευδαισθήσεις. Κι αυτό είναι ζήτημα για έναν αναγνώστη που όχι μόνο διάβασε από τους πρώτους το βιβλίο:




εις επίρρωσιν η απόδειξη αγοράς του (με ημερομηνία 25/5/2006, ώρα 16.40 - δηλαδή όχι μόνο τη μέρα που βγήκε πρώτη φορά στα βιβλιοπωλεία αλλά και λίγη μόλις ώρα αφού βγήκε... )

αλλά και αρθρογράφησε γι' αυτό και αρθρογράφησε και για την Αμαλία!!! Παραθέτω χαρακτηριστικό απόσπασμα, δημοσιευμένο  ΕΔΩ και με ημερομηνία Πεμ Αύγ 31, 2006:


"[...] Γνώρισε άραγε ο ίδιος τη Βιολέτα; Και τη Βαλεντίνη; Και τον πιο ώριμο έρωτά του, την Αμαλία; «Την ωραιότερη και ιερότερη της ζωής του»; Εκείνη που «δεκαπέντε περίπου μέρες πριν φύγει θα σηκώσει το τηλέφωνο να αποχαιρετίσει»… (Από το βιβλίο του Αλικάκου, σελ. 269) Να η απάντηση. Ο Αλικάκος έχει στοιχεία και μαρτυρίες. Γνωρίζει πολλά περισσότερα απ’ όσα θέλησε να μοιραστεί με το αναγνωστικό κοινό. Σοφή πρόνοια τον συγκράτησε από το να κάνει το βιβλίο του φτηνό σινερομάντζο. Ευτυχώς.

Πιστεύω ότι θα έρθει κάποτε ο κατάλληλος καιρός να δουν και αυτά τα ντοκουμέντα το φως της δημοσιότητας. Στο βαθμό που θα μπορέσουν να προσφέρουν χρήσιμα ερείσματα κατανόησης της προσωπικότητάς του και πληρέστερης ερμηνείας του έργου του. Και ίσως δια χειρός εκείνης που «η ξεχωριστή της μοίρα θέλησε να τον καταλάβει, να τον δει ολοκάθαρα. Έτσι όπως ποτέ κανείς δεν είδε το θεό που τον έπλασε.» Δικά του λόγια αυτά, από επιστολή προς το φίλο του Μίλτο. (Από το βιβλίο του Αλικάκου, σελ. 150). Κι αυτή, μας λέει, είναι η Αμαλία. Η Αμαλία του. Αυτή, γράφει, ξέρει τι είμαι εγώ. (29/5/1970) [...]"

Καταλαβαίνετε πώς ένιωσα όταν έμαθα την αλήθεια για την Αμαλία...  Και πόσο δίκιο έχω να προσπαθώ να λάμψει η αλήθεια. Γιατί εγώ δεν εξαπατήθηκα απλά όπως άλλοι αναγνώστες. Έγινα εν αγνοία μου και συνεργός για να διαδοθεί αυτό το ψεύτικο όνομα και να αποκτήσει πρόσθετη επιβεβαίωση το αναγνωστικό κοινό ότι το όνομα είναι αληθινό! Προσέξτε, λέω το όνομα. Γιατί το πρόσωπο φυσικά και υπήρξε στη ζωή του Λιαντίνη μα είχε τελείως άλλο όνομα. Αν το ξέρω; Βεβαίως. Ξέρω και το όνομα. Δε χρειάζεται θαρρώ να εξηγήσω ξανά το "και"...  Ούτε και πως δεν πρόκειται να το αποκαλύψω, αρκετό πρόλογο έκανα μιλώντας παραπάνω για το Λιαντίνη και την ερωμένη του Σεφέρη για να στηρίξω την άποψη πως το αληθινό όνομα της γυναίκας ή δεν έπρεπε καθόλου να αναφερθεί ή να ειπωθεί το αληθινό και μόνο το αληθινό. 

Σας λέω όμως ξανά ότι όλα αυτά εγώ τα προσπερνώ. Σιγά μην το κάνω μείζον θέμα τι γράφει για το Λιαντίνη ο ένας και ο άλλος. 

Στην ουσία λοιπόν. Και που θα ειπωθεί δωρικά:

Υπήρξε Αμαλία στη ζωή του Λιαντίνη!!!!!!! 

Και είμαι σε θέση να το γνωρίζω με ντοκουμέντα. Μόνο που δεν ήταν η δήθεν Αμαλία στα δημοσιευθέντα γράμματα. 

Αυτό επίσης θα το κρατήσω για μένα. Προς το παρόν. Και θα δει το φως της δημοσιότητας αν κι εφόσον αποφασίσω κάποτε να γράψω βιβλίο για το Λιαντίνη. Ως τότε κρατήστε τη δήλωση σαν αίνιγμα και δώρο. Κατά την προσφιλή μέθοδο του Δασκάλου... 

Κι ας αρχίσουν να τρέχουν και να διαμαρτύρονται οι διάφοροι προς τους κατέχοντες ντοκουμέντα για τη ζωή του Λιαντίνη που δεν το έδωσαν αυτό το στοιχείο σε αυτούς και κατέληξε στα δικά μου χέρια. Ίσως και γιατί ξέρουν αυτοί που μου δίνουν ντοκουμέντα ότι από μένα δε θα διαρρεύσει τίποτε προς τα έξω που δεν πρέπει να διαρρεύσει. Και με μόνο κριτήριο τη φιλοσοφία του Δημήτρη Λιαντίνη...  Αν είναι δηλαδή συμβατό με τη φιλοσοφία του. Και με το ήθος που μας δίδαξε. 

Το ντοκουμέντο λοιπόν για την αληθινή Αμαλία στη ζωή του Λιαντίνη θα έρθει κάποια στιγμή στο φως. Και μαζί και το ερώτημα. Αν ήταν άσχετη η επιλογή της άλλης Αμαλίας. Της ψεύτικης. Ή τυχαία και μόνο συνέπεσαν τα ονόματα. Εδώ ομολογώ ότι δεν έχω απάντηση. Μόνο απορία... 

Κι έχω μάθει να ζω με α-πορίες. Έχω μάθει να παραδέχομαι πως δεν ξέρω ό,τι δεν ξέρω. Ακριβό δώρο της λιαντινικής φιλοσοφίας. Να μη χρειάζεσαι ένα ψέμα για να καλύψεις την άγνοια. Όπως για παράδειγμα με την υπόθεση Ταΰγετος. Και αν και πώς και πότε πέθανε ο Λιαντίνης. Έχω τα κότσια να το λέω αυτό. Πως για μένα παραμένει άλυτο το αίνιγμα. Ακριβώς γιατί ξέρω πολλά. Και γιατί δε χρειάζομαι να ξεγελάσω κανέναν πως όλα τα γνωρίζω. Άκουσα γαρ με τα ίδια μου τα αυτιά την τελευταία διδασκαλία που μας έκανε ο Λιαντίνης για το ένα πουκάμισο αδειανό. Και λέω πως την κατάλαβα...  Δεν έχω ανάγκη επομένως να καταλάβω καμία Τροία. 

Όσο για σας που είχατε την υπομονή να με διαβάσετε, ανοίξτε τα βιβλία του Λιαντίνη. Τα άγια πρωτότυπα. Εκεί είναι όλα. Εκεί είναι η ουσία. Πρώτα αυτά. Και μετά οι Αμαλίες... 



________________________________

1. Δ. Λιαντίνη, Τα Ελληνικά, σελ. 45

2. Δ. Λιαντίνη, Ο Νηφομανής, σελ. 62
3. ό.π. σελ. 67
4. ό.π. σελ. 33

5. Σεφέρης, Μέρες Β΄, σελ. 54

6. Δ. Λιαντίνη, Ο Νηφομανής, σελ. 117

7. Δ. Λιαντίνη, Γκέμμα, σελ. 8
8. ό. π., σελ. 170

9. Δημήτρης Αλικάκος, Λιαντίνης - έζησα έρημος και ισχυρός, Αθήνα 2006, εκδόσεις Λιβάνη,  σελ. 145  (και να προσθέσω για όσους τυχόν το αγνοούν πως Δημ. Θ. Νικολακάκος είναι ο Δημήτρης Λιαντίνης)





Έλληνες θα ειπεί...






Να μαζεύονται οι φίλοι, να πίνουν κρασί και να τραγουδάνε...

Προβολές σελίδων τον προηγούμενο μήνα