ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΟ OFFICIAL SITE ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ ΤΟ liantinis.gr




Η κατάφαση και ο ενθουσιασμός για τη δουλειά μας η απάντηση στις επιθέσεις του Liantinis.org

Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Για τον Claparede ένας από τους κύριους όρους της λειτουργικής αγωγής είναι η επιμόρφωση των δασκάλων.

Η αρχή της αποδοτικότητας αναφέρεται αποκλειστικά στο δάσκαλο. Δεν περιγράφει την απόδοση των μαθητών στα μαθήματα, αλλά την απόδοση του δάσκαλου στη μάθηση.

Με την έννοια της αποδοτικότητας εννοούμε το σύνολο της διδακτικής προσφοράς, το αποτέλεσμα της προσπάθειας και το βαθμό του παραγωγικού έργου του δασκάλου μέσα στα πλαίσια του επαγγελματικού του χρέους ή της λειτουργικής του αποστολής.

Κέντρο της αρχής της αποδοτικότητας είναι ο αυτοέλεγχος και η αυτοεκτίμηση του δυναμικού και της ενεργητικότητας του δασκάλου.

Ο άξιος παιδαγωγός δεν παύει ποτέ να διαλέγεται με τον εαυτό του αναφορικά με το έργο του, τα μορφωτικά αποτελέσματα των προσπαθειών του, την αντικειμενική εκτίμηση των ικανοτήτων του και την επισήμανση των ελλείψεων και των αδυναμιών του.

Οι ερωτήσεις "τί δ' έρρεξα; τί δέ μοι δέον ουκ ετελέσθη; " που υπέβαλλαν οι Πυθαγόρειοι στον εαυτό τους με το τέλος της μέρας ή την αρχή της νύχτας, - ένα είδος παγανιστικής προσευχής - και που είχαν το νόημα του απολογισμού αναφορικά με την καθημερινή τους πράξη και πολιτεία, είναι το φορμαλιστικό πρότυπο, θα λέγαμε, για τον συνεχή αυτοέλεγχο του δάσκαλου,

Ο σκοπός αυτής της λειτουργικής εγρήγορσης, πέρα από την αναγνώριση της αντικειμενικής κατάστασης που προκύπτει από τη συνεκτίμηση των επιτυχιών και των αποτυχιών του δασκάλου - έγκειται στην απόφαση και στην προσπάθειά του να περιστείλει τα αμαρτήματα και να προαγάγει τις αρετές της δουλειάς του.

Η αρχή της αποδοτικότητας περιγράφει την αδιάλειπτη ορμή και τάση του δάσκαλου για την αυτοβελτίωσή του. Η προαγωγή αυτή πραγματοποιείται συνεχώς, εφ'όσον ο δάσκαλος υποβάλλει σε διαλεκτική αντιπαράθεση την κριτική του συντελεσμένου και την αναζήτηση του ασυντέλεστου.

Η αυθυπέρβαση και η αύξηση της απόδοσης είναι το εξαγόμενο των εμπειριών που κερδίζει από την καθημερινή πράξη μέσα στην τάξη (γνώση των μαθητών), τη διεύρυνση των πνευματικών του οριζόντων (μελέτη) και την παρακολούθηση των εξελίξεων στην παιδαγωγική επιστήμη (επαγγελματική ενημέρωση).

Αλλά, έξω απ'όλα αυτά, ο αποφασιστικότερος παράγων για το αποδοτικό Progressus του δασκάλου είναι η κατάφαση και ο ενθουσιασμός για τη δουλειά του.

Δημήτρης Λιαντίνης, Διδακτική, 32 - 33

(Για τη Διδακτική δες περισσότερα εδώ)

_____________________

Αναδημοσίευση από ανάρτηση της Λουκίας Σοφού στο φόρουμ Homa Educandus

ΣΧΟΛΙΟ

Σε όσα παραπάνω διαβάσαμε και ειδικά στον επίλογο που αναφέρεται στην κατάφαση και στον ενθουσιασμό, ως κύριους παράγοντες αύξησης της αποδοτικότητας, θα προσθέσω και μερικά ακόμη αποσπάσματα από τη Διδακτική του Λιαντίνη, καίριας σημασίας, ώστε να αντιληφθούμε καλύτερα την έννοια της κατάφασης και του ενθουσιασμού του Δημήτρη Λιαντίνη, του Δασκάλου:

1." Με υπερβολή και υποκρισία εφοδιάζει τους μαθητές ο δάσκαλος, όταν ανάμεσα σε κείνα που λέγει και σε κείνα που πιστεύει ή πράττει, δεν υπάρχει συμφωνία και ζωντανός δεσμός." (σελ. 13)

2. "Ο παιδαγωγικός έρως. Για να επεξεργαστεί κανείς ένα αντικείμενο πάνω στο σχήμα ερώτηση - απόκριση είναι αυτονόητο ότι πρέπει να ξεριζωθούν προηγουμένως τα κάθε λογής πνευματικά και ψυχικά ζιζάνια: Οι προκαταλήψεις δηλαδή, η δυσπιστία ανάμεσα στο δάσκαλο και στο μαθητή και αντίστροφα, η εριστική διάθεση, οι υποβολιμιαίες σκοπιμότητες, η ανειλικρίνεια, η έλλειψη σοβαρότητας και ενδιαφέροντος, και πολύ περισσότερο η ροπή για παραπλάνηση, η υστεροβουλία και η κακότητα.

Ακόμη, πέρα από την ασυζήτητη αποβολή όλων αυτών των αντιδραστικών συνιστωσών, επιβάλλεται να επικρατήσουν όροι θετικοί, όπως η εμπιστοσύνη, η αγνότητα, η πνευματική λαχτάρα, η ευθυκρισία, η ανιδιοτέλεια, η ανθρωπιστική παραδοχή και η γενναιοδωρία.

Αυτές οι πνευματικές και ψυχικές εξάρσεις συνιστούν ένα σύνολο που περιγράφει το γνήσιο δεσμό ανάμεσα στο μαθητή και στο δάσκαλο.

Μέσα στην ιστορία του πνεύματος αυτή η ψυχική συνδέσμωση ονομάστηκε πλατωνικός έρως, επειδή τον ανακάλυψε και τον αξιοποίησε σε μεγάλο βαθμό ο διάλογος του πλατωνικού έργου." (σελ. 17)

3." Η αρχή της βιωματικότητας. Πρόκειται για το "κέντρο των κέντρων" των διδακτικών αρχών. Η αρχής της βιωματικότητας είναι η ρίζα των δεξιοτήτων και των αρετών του δάσκαλου. Φυσική κατά το πλείστον και ελάχιστα επίκτητη δείχνει το μέτρο του ταλέντου.

Η βιωματική ιδιοσυγκρασία είναι ακριβώς εκείνο το στοιχείο που ξεχωρίζει το επάγγελμα του δασκάλου από όλα τα άλλα και το κάνει λειτούργημα.

Και τούτο, γιατί η βιωματικότητα είναι ο ευγενής δίαυλος που μεταγγίζει από το δάσκαλο στο μαθητή όχι γνώσεις ούτε δεξιότητες ή πείρα, αλλά την ανθρώπινη ουσία. Εκείνο, δηλαδή, το ιδιάζον και το άμικτο συστατικό που αποσχίζει και σηματοδοτεί τον άνθρωπο μέσα σε ολόκληρη τη χορεία των όντων. [...]

Η αρχή της βιωματικότητας λοιπόν, σε πρώτη προσέγγιση σημαίνει παρουσία και τελετουργία στη διδασκαλία του βιώματος. Αλλά τι είναι το βίωμα;

Θα έλεγα απλά πως το βίωμα είναι μια πνοή ζωής, απόθεμα ύπαρξης και κατάλοιπο μνήμης από κάτι που έζησε κανείς και με τον καιρό κατακάθισε στη ψυχική του ραχοκοκαλιά όπως η γύρη στα λουλούδια.

Το βίωμα είναι ένα πνευματικό ίζημα, μια τρύγα εμπειρίας και πράξης και παθημάτων, ένα ελάχιστο και μεταμορφωμένο από τη σιγαλή δράση του χρόνου υπόλοιπο από εκείνο το "μάλα πολλά πλάγχθη" του ομηρικού Οδυσσέα.

Και πιο πέρα είναι η εντυπωτική ενέργεια που ασκείται και αφήνεται μέσα μας από τούτο το κατάλοιπο της ζωής. Ενέργεια που τελικά γίνεται διαμορφωτική του προσώπου και του ήθους μας. Του τρόπου δηλαδή, με τον οποίο βλέπουμε τη ζωή και στη συνέχεια στεκόμαστε απέναντί της, ή την αντιμετωπίζουμε.

Το να περνούν λοιπόν τα βιώματα μέσα από το λόγο του δασκάλου σημαίνει ότι μέσα από τη διδασκαλία και τη μετάδοση γνώσεων γίνεται "διαπήδηση ζωής", ότι ο δάσκαλος γεννά πνευματικά τους μαθητές του, όπως ο γονέας τους γεννά βιολογικά. Με τέτοια έννοια είναι φανερό ότι το λειτούργημα της διδασκαλίας αγγίζει την κορύφωσή του.

Η βιωματική διδασκαλία, αφού προϋποθέτει τη σωστή χρήση όλων των διδακτικών αρχών, φθάνει σ' ένα επέκεινα όπου προκαλείται από το δάσκαλο μια κατάλληλη και αβίαστη συναισθηματική διέγερση των μαθητών.

Εδώ η γνησιότητα του δασκάλου και η μαεστρία του (Meister, μαέστρο, Διδάσκαλε, Ραββουνί) ανοίγει τις ψυχές των παιδιών και τα εισάγει σ' ένα κόσμο μαγείας, ενσυνείδητης όμως και χειροπιαστής.

Έτσι η διδασκαλία γίνεται μυσταγωγία, μέσα σε μια ατμόσφαιρα ήρεμης κατάφασης και ήμερης μουσικής." (σελ. 28 - 30)

4."Έκφραση. Η έκφραση είναι το τελευταίο στάδιο της διδασκαλίας. Είναι σύντομη από την άποψη του χρόνου και αδρή από την άποψη των πραγμάτων. [...] Τελειώνοντας η διδασκαλία σταματά στο σημείο, απ' όπου αρχίζοντας ξεκίνησε. Με τη συμπλήρωση της κυκλικής πορείας ό,τι συντελέστηκε ήταν η μεταβολή του σκοτεινού σε φωτεινό, και του ξένου σε οικείο. [...] Το στάδιο της έκφρασης ψυχολογικά πρέπει να τονώσει και να ανασυντάξει τη γενική κατάσταση και το φρόνημα του μαθητή, ώστε εγκαταλείποντας τη διδασκαλία να τον συνοδεύουν συναισθήματα ευφορίας, γονιμότητας και πνευματικής δύναμης.

Μαθητές που βγαίνοντας από την τάξη δίνουν τη σκυθρωπή εντύπωση ναυτών που μόλις εγκατέλειψαν τα κουπιά γαλέρας, δίνουν ταυτόχρονα κι ένα πιστοποιητικό για την αποτυχία της διδασκαλίας.

Εάν συνεχώς οφείλουμε να θυμόμαστε ότι η παιδεία είναι ταυτόχρονα και παιδιά, αυτό πρέπει ιδιαίτερα να το αξιοποιούμε στο τελευταίο στάδιο της διδασκαλίας. "(σελ. 40 - 41)

Αυτά έγραψε και αυτά έπραξε ως Δάσκαλος ο Δημήτρης Λιαντίνης. Ο στοχαστής που διακήρυξε ότι εν αρχή ην η πράξις.

Και αυτά είχαμε το προνόμιο να ζήσουμε δίπλα του κι εμείς. Ως μαθητές του. Ούτε μία λέξη υπερβολική δε βρίσκω στην περιγραφή του Δασκάλου μου για τη μυσταγωγία που βιώναμε κάθε φορά που δίδασκε στην τάξη μας. Και για τα συναισθήματα κατάφασης. Τα δικά του και τα δικά μας. Δώρο ανεκτίμητο που άλλο καλύτερο δε μας επιφύλασσε η ζωή. Να τύχουμε έναν Λιαντίνη για Δάσκαλο.

Κι αυτό κανείς δεν μπορεί να μας το κλέψει και να μας το στερήσει. Αυτόν τον ενθουσιασμό που ξεκίνησε ένα απόγευμα του Σεπτέμβρη του 1992 και διαρκεί αμείωτος είκοσι χρόνους τώρα. Κι αυτό το φως στην πιο αγνή και αρχετυπική μορφή του.

Δε χρειαζόμαστε εμείς που ζήσαμε ως μαθητές του το Λιαντίνη ούτε βιογραφίες ούτε μαρτυρίες ούτε ντοκουμέντα να μάθουμε το Δάσκαλό μας. Γιατί βιώσαμε τον ευγενή δίαυλο της μετάγγισης από τον ίδιο της βαθύτερης ανθρώπινης ουσίας του. Τη διαπήδηση ζωής. Και αναγεννηθήκαμε πνευματικά στα χέρια του.

Όχι, δε γράφονται αυτές οι γραμμές ως οίηση και κομπασμός. Μακριά από μένα τέτοια συναισθήματα της φθοράς και της μιζέριας. Γράφονται ως απάντηση στις ανεκδιήγητες νέες επιθέσεις από τον άνθρωπο που κρύβεται πίσω από το ψευδώνυμο Liantinis.org. Αυτόν που κανένα δικαίωμα, νομικό ή ηθικό έχει να χρησιμοποιεί το όνομα του Λιαντίνη. Και όμως το κάνει. Και τώρα, δεν του φτάνει ούτε αυτό. Τώρα προσπαθεί να οικειοποιηθεί το πνευματικό έργο του Λιαντίνη και να αποκτήσει κόπι ράιτ!!! στις διδασκαλίες του Δασκάλου μας!

Με αυτό το θράσος έκανε καταγγελία στο you tube ζητώντας να ακυρωθούν βίντεο που είχαμε εκεί αναρτήσει με αποσπάσματα από διδασκαλίες του Λιαντίνη. Τις "Μελλοντικές γενεές" που είχαμε πρόσφατα ανεβάσει, τους "Γραικύλους" που είχαν ανέβει πριν από καιρό και ποιος ξέρει τι άλλο. Του παραβιάσαμε λέει τα πνευματικά του δικαιώματα, του κυρίου Liantinis.org!!!

Και απαιτεί να διαγραφούν από το you tube. Δηλαδή απαιτεί να φιμώσει το Λιαντίνη! Εκτός και του πέρασε η ηλίθια ιδέα πως θα φιμώσει εμάς. Και δε θα απαντήσουμε. Πως αφενός έχουμε την άδεια της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη, νομίμου εκπροσώπου των πνευματικών δικαιωμάτων του έργου του Δημήτρη Λιαντίνη, να ανεβάζουμε υλικό στο διαδίκτυο. Και δεύτερον, ο νόμος περί πνευματικών δικαιωμάτων είναι σαφέστατος και στο σημείο των προφορικών ομιλιών. Μπορεί κανείς να τον διαβάσει κάνοντας κλικ εδώ. Εκείνος, που έκανε τέτοια καταγγελία στο you tube, την έχει; Την άδεια να ανεβάζει υλικό που καλύπτεται από κόπι ράιτ του Λιαντίνη;

Ξέροντας βέβαια ποιος κρύβεται πίσω από το ψευδώνυμο Liantinis.org, όσο και αν ο ίδιος δεν το παραδέχτηκε στο παρελθόν, όταν αναγκαστήκαμε να καταφύγουμε σε εισαγγελέα για τις ανήκουστες συκοφαντίες σε βάρος μας, καταλαβαίνουμε και γιατί το έκανε. Δεν τον τσίμπησε ξαφνικά αλογόμυγα και τρελάθηκε. Όχι.

Οι λόγοι λοιπόν είναι δύο σημαντικοί. Ο ένας θα μείνει για μας, είναι μη ανακοινώσιμος. Ανήκει στα λεγόμενα προσωπικά δεδομένα...

Ο άλλος δημοσιεύτηκε προχτές στο επίσημο site του Δημήτρη Λιαντίνη δια χειρός της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη:

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΛΑΜΠΡΙΔΟΥ

Παρατίθενται επιλεκτικά από το blog « ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ: Ο Δάσκαλός μας» πολύ σημαντικές ερμηνείες – αναλύσεις για το έργο και τη ζωή του Λιαντίνη της εξαίρετης εκπαιδευτικού και μαθήτριάς του Κυρίας Μαρίας Λαμπρίδου, γραμμένες με σοφία και καθαρότητα ψυχής. Η Κυρία Λαμπρίδου πέρα από την εξαντλητική μελέτη του δημοσιευμένου και ανέκδοτου έργου (εκείνου που έχει δημοσιευθεί στην παρούσα ιστοσελίδα) του Λιαντίνη κατέχει χαρισμένο από μένα σε εκείνη μέρος αδημοσίευτου αρχείου του Λιαντίνη, καθώς και άγνωστα στο κοινό ντοκουμέντα πριν και μετά την εξαφάνιση του Λιαντίνη. Με βάση αυτά τα δεδομένα η έρευνά της είναι πολύτιμη και βοηθάει ουσιαστικά κάθε ενδιαφερόμενο για το έργο και τη ζωή του Λιαντίνη να αποκτήσει γνήσια εικόνα για τον πραγματικό Λιαντίνη σε αντιδιαστολή με τη στρεβλή, άτοπη και άπρεπη εικόνα που αναδύεται από δημοσιευθείσα δήθεν «βιογραφία» του Λιαντίνη.

Νικολίτσα Γεωργοπούλου - Λιαντίνη

Με τιμά ως άνθρωπο αυτό το τόσο επαινετικό σχόλιο από την κυρία Λιαντίνη. Αλλά και με κάνει να κοκκινίζω. Ήδη απάντησα με το δικό μου τρόπο σε προηγούμενες αναρτήσεις πως δεν αισθάνομαι ερευνήτρια της ζωής και του έργου ενός Λιαντίνη. Πολύ βαρύς ο τίτλος, έγραψα, για τις μικρές μου πλάτες. Την ευχαριστώ βέβαια από καρδιάς για τη γνώμη που έχει για μένα, αλλά (και το ήξερε και εκείνη) δεν επρόκειτο να την αναδημοσιεύσω στο παρόν ιστολόγιο.

Αναγκάζομαι να το κάνω κατόπιν των επιθέσεων του κ. Liantinis.org. Που προφανώς δεν άντεξε το σχόλιο της κ. Λιαντίνη και πέρασε στην επίθεση και στην εκδίκηση. Θα του θυμίσω το λόγο του Δασκάλου μου, πως κανείς δεν μπορεί να βλάψει έναν άνθρωπο αν ισχύουν τα ακόλουθα:
[...] Στο τραγούδι μου το κύκνειο που έγραψα, τη Γκέμμα, έχω μια στιγμή πολύ σκληρή. Τιμώρησα έναν άνθρωπο. Θα το βρείτε. Κι είναι το μόνο σημείο το σκληρό, το μελανό, δε σας λέω τι και πώς, θα το βρείτε μέσα. Τιμώρησα έναν άνθρωπο γιατί κάποτε αυτός δοκίμασε να με βλάψει στη ζωή μου.

Και μέχρι ενός σημείου με έβλαψε, αλλά όταν ξέρετε έχουμε εκείνο, αυτό που λέγαμε προχτές, εάν μεν δη ουν εις τεταγμένην τε δίαιταν και φιλοσοφίαν νικήση τα βελτίω της διανοίας αγαγόντα, δεν μπορούν να μας βλάψουνε οι άνθρωποι. Να το ξέρετε. Όσο και να προσπαθήσουν, δε θα μας βλάψουνε. Εάν είναι οργανωμένη η ζωή μας, μ' αυτή την πειθαρχία, τη φιλοσοφική τάξη, αυτόν τον αγώνα που πάει να γίνει ήθος. Ο Ηράκλειτος το 'λεγε κάποτε: το ήθος, λέει, είναι θεός στους ανθρώπους. Έχεις ήθος; Είσαι θεός! Ήθος ανθρώπων δαίμων.[...]

Απόσπασμα διδασκαλίας του Λιαντίνη στο Μαράσλειο
Μπορεί λοιπόν ο κ. Liantinis.org διαβάζοντας το σχόλιο της κ. Νικολίτσας Λιαντίνη να θεώρησε ότι έτοιμη είμαι κι εγώ να τυπώσω βιβλίο για το Λιαντίνη και να του κλέψω το ψωμάκι του, και με τον ανεκδιήγητο αυτό τρόπο προσπάθησε να με βλάψει. Αλλά όσο και αν θέλει δεν ημπορεί. Ναι, ζημίωσε το Λιαντίνη. Γιατί τη δική του φωνή φίμωσε με την προσφυγή του. Μια προσφυγή που θα μπορούσε εδώ και χρόνια να κάνει η κ. Λιαντίνη εναντίον του, και θα είχε κάθε νόμιμο δικαίωμα. Μα δεν το έκανε ακριβώς γιατί δεν ήθελε να φιμωθεί η φωνή του Λιαντίνη. Να το ξέρουν αυτό όλοι. Γιατί δεν το έκανε. Γιατί άφησε να κυκλοφορούν ελεύθερα τα βίντεο με τις ομιλίες του άντρα της. Και το κάνει τώρα ποιος; Ο κ. Liantinis.org!!!

Με το απύθμενο θράσος ότι του ανήκει ο Λιαντίνης και μόνο εκείνος έχει το δικαίωμα να διακινεί τη φωνή του στον παγκόσμιο ιστό!

Βεβαίως ούτε αυτό πρόκειται να του περάσει. Ήδη έκανα αυτά που είχα δικαίωμα, απάντησα επίσημα στο you tube. Και θα το τραβήξω ως εκεί που άλλο δεν έχει, γιατί η φωνή του Δασκάλου δεν πρέπει να σιγήσει. Και γιατί ο Λιαντίνης δεν είναι μονοπώλιο κανενός, δεν είναι εμπόρευμα. Η ίδια η οικογένειά του επιθυμεί την ελεύθερη διακίνηση του λόγου του και αυτό θα γίνει, είτε αρέσει είτε δεν αρέσει σε οποιονδήποτε!

Και όσον αφορά εμένα άφησα το λόγο του Δασκάλου να απαντήσει, όπως καταγράφεται στη Διδακτική του. Το δικό μου έργο ως μαθήτριας του Λιαντίνη ελάχιστα και μόνο πραγματώνεται στο διαδίκτυο. Το αληθές πεδίο της δράσης μου είναι η αίθουσά μου. Είναι οι μαθητές μου. Εκεί καθημερινά ανοίγει ο ευγενής δίαυλος και η ουσία του λόγου του Λιαντίνη μεταγγίζεται στις αθώες νέες γενεές. Εκεί καθημερινά λαμβάνει χώρα η διαπήδηση ζωής. Και τα αισθήματα κατάφασης και ενθουσιασμού παραληρούν.

Εδώ, στο διαδίκτυο, είμαι για ένα και μόνο λόγο. Για εκείνη την κουβεντούλα που ο Λιαντίνης γράφει στο Homo Educandus (σελ. 19 - 22). Πως η νέα αγωγή τότε μόνο θα γίνει πράξη όταν επιβληθεί στους ενήλικες ως νέα κατανόηση. Μόνο γι' αυτό. Κι όχι για να αποδείξω πόσο καλά κατέχω τη ζωή και το έργο του Λιαντίνη. Και σίγουρα όχι για να προετοιμάσω πελάτες για κάποιο μελλοντικό βιβλίο.

Κι αυτό, η κατανόηση στους ενήλικες, το έχω γράψει κατ' επανάληψη, δε θα συμβεί με τα βίντεο. Ναι, σε κάποιο βαθμό, χρειάζονται κι αυτά για όσους δεν είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν από κοντά το Λιαντίνη. Μα δεν είναι και απαραίτητα. Απαραίτητα είναι μόνο για όσους δεν μπορούν να σταυρώσουν λέξη για το Λιαντίνη. Και καπηλεύονται τα βίντεο για τις δικές τους σκοπιμότητες.

Όσο για μένα, με βίντεο ή χωρίς, έχω τα κότσια, έχω τα φτερά του ενθουσιασμού και της κατάφασης που μας χάρισε ο Λιαντίνης, για να συνεχίσω το έργο μου. Κι εδώ, στο ιστολόγιο που του έχουμε ως μαθητές του αφιερώσει, και σε πολλές άλλες γωνιές του διαδικτύου. Κυρίως όμως εκεί έξω, στην αληθινή ζωή.

Κι ας μην ελπίζει ουδείς πως θα μας κόψει τον ενθουσιασμό και θα καταστείλει την κατάφαση. Πως θα πετύχει σκυθρωπούς ως ναύτες που τραβάγανε κουπί να μας δει. Γιατί θα ήταν αυτό και μόνο πιστοποιητικό της αποτυχίας ενός Λιαντίνη. Και δεν το έχουμε τέτοιο δικαίωμα!

Μαρία Λαμπρίδου

πρώην Ανθυποπλοίαρχος Ε.Ν. και νυν δασκάλα

Ο έρημος και ισχυρός Λιαντίνης και η εκδίκηση του ιερατείου

Προχτές, ήταν θαρρώ τα Φώτα των χριστιανών, άλλο γυρεύοντας στο αλωνάκι του διαδικτύου, συνάντησα ετούτο το σχόλιο:

- Σπουδαία βιογραφία. Φωτίζει τη ζωή του μεγάλου στοχαστή χωρίς υπερβολές!

Σχόλιο αφημένο σε σελίδα μεγάλου βιβλιοπωλείου και κάτω από το προτεινόμενο για το καλάθι των επισκεπτών βιβλίο. Διαφήμιση δηλαδή. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που βγαίνει η κάθε κυριούλα στο γυαλί και πλένει τα άπλυτα του γιου της με μια σπουδαία σκόνη καθαρισμού για να πείσει κι εμάς τις άλλες την ίδια σκόνη να χρησιμοποιούμε.

Εν προκειμένω το λερωμένο κι άπλυτο ήταν η ζωή του μεγάλου στοχαστή. Που μια σπουδαία βιογραφία την κάνει "λαμπίκο". Ρίχνει άπλετο το φως και την παραδίδει σε κάθε ενδιαφερόμενο. Έτοιμη προς κατανάλωση.

Ποιου τη ζωή; Του Λιαντίνη. Το Λιαντίνη αφορούσε η σπουδαία βιογραφία.

Και πριν προλάβω να σκεφτώ ότι ανάγκη ο ήλιος δεν έχει να φωτιστεί, το σχόλιο προλαβαίνει να μου αποκλείσει τις υπερβολές. Χωρίς υπερβολές! Και βάζει και θαυμαστικό.

Την ίδια μέρα, σε κάποια της πατρίδας μας γωνιά, αυτής που ο Λιαντίνης αποκάλεσε Φωτονερόπετρα, συνέβη γεγονός τι πρωτοφανές. Ανετράπη λέμβος που μετέφερε τον ιερέα εκείνου του τόπου, όστις πιστός στας παραδόσεις είχε εξέλθει στα ανοιχτά μετά της αγιαστούρας του να εκδιώξει τα τελώνια της θαλάσσης, να επιτελέσει ούτως ειπείν τον αγιασμό των υδάτων. Και πού παρακαλώ; Στη σκιά του Ολύμπου...

- Το έκανες, Ποσειδώνα μου, το θαύμα σου, ψιθύρισα...

Και αν ήμουν Παπαδιαμάντης ήθελα γράψω ολάκερο διήγημα. Μα δεν είμαι. Ούτε και άνεμος και ποταμός να αστράψω και να βροντήξω όπως το έκαμε κάποτε ο Δάσκαλος Λιαντίνης μιλώντας για τον κώλο του Μαρουσιού:

"Ένας παπάς, και κρητικός μάλιστα, στη μητρόπολη Κορίνθου, με κοίταζε κάποτε γλαρωμένος.

-Τι βλέπεις παπά;

-Έχω ένα όραμα, μου λέει. Να μαζέψω κάποτες λεφτά από τους ομογενήδες. Να σηκώσω εδώ στον Ισθμό, μπαίνοντας στο Μοριά να το βλέπουν ούλος ο κόσμος, ένα άγαλμα του απόστολου Παύλου. Ίσαμε πενήντα πήχες ψήλος, και βάλε.

-Σαν το άγαλμα της Ελευθερίας ε; του κάνω.

- Έτσι μου λέει. Κι όλο έπαιρνε φωτιά.

-Και γιατί του Παύλου, δηλαδή; Και τόσο πελώριο.

-Μα.... για τις Προς Κορινθίους ντε!

-Τον ξέρεις τον Κολοσσό της Ρόδου; τον ερωτώ.

-Ναι. Τέτοιονε θέλω και τον Παύλο.

-Τον Κολοσσό του Μαρουσιού τον ξέρεις;

-Εννοείς το βιβλίο για τον Κατσίμπαλη; Το ξέρω.

-Τον κώλο του Μαρουσιού, παπά, τον ξέρεις;

- ....;

-Άστα αυτά, του λέω. Είναι της αριστερής διανόησης.

-Εμ λέω και εγώ. Γι’ αυτό δεν τον ξέρω. Μου απαντάει.

-Γιατί, βρε αρκουδόπαπα, ξέσπασα, δε στήνεις ένα άγαλμα του Νικηταρά ή του Κολοκοτρώνη, που μας λευτερώσανε και είδαμε μοίρα στον ήλιο; Και να το κάμεις ψηλό και βαρύ ωσάν τον Ακροκόρινθο που βλέπεις αντίκρια σου; Όπως θα ταίριαζε στους παλικαράδες μας; Μόνε μου θέλεις τον εβραίο. Δεν ξέρεις ότι με τους εβραίους οι έλληνες είμαστε η φωτιά με το νερό; Όχι από εθνικό μίσος, όπως με άλλους, αλλά από αντιπαράθεση κοσμοθεωριών; Δεν άκουσες ποτέ την ιερή βρισιά του λαού μας: «Γαμώ τον εβραίο σου!» Δεν άκουσες ποτέ το δημοτικό μας τραγούδι,

Και κείνη η σκύλα η άνομη, Οβρέσσας θυγατέρα;

Άειντε καημένε μου. Που να ζεις και να είσαι. Κι είσαι κι από τα χωριά του Ερωτόκριτου, και του Βενιζέλου.

Μ’ ένα λόγο, ο μέγας και ο βαθύς εβραίικος πιλιτισμός –δεν ειρωνεύομαι, κυριολεκτώ- μέσα από τη χριστιανική του μετάλλαξη, κι αυτή πια δεν είναι ούτε μεγάλη ούτε βαθιά, πέρασε ως το μυελό των οστών και στη διπλή σπείρα του DNA όλων των νεοελλήνων.

Ένα μόνον δεν γνωρίζουν. Ότι ο σπουδαίος αυτός πολιτισμός είναι εντελώς αντίθετος με τον πολιτισμό της κλασικής Ελλάδας. Το αρνί και ο λύκος. Ο πάμφωτος ναός της Αφαίας στην Αίγινα, και το μονύδριο της αγίας Ελεούσας στο νησί της λίμνης των Ιωαννίνων, με την αγράμματη καλόγρια που κυνηγά τις έγκυες και τις λεχώνες, γιατί `ναι μαγαρισμένες, λέει.

Αλλά δεν είναι εδώ ο καιρός και ο τόπος για τέτοιες εξηγήσεις. Το θηρίο το καταπάλαιψα σε άλλες εκστρατείες. Ήμουν κι εγώ στον πόλεμο τοξότης που ξαστόχησε, λέει ο ποιητής."

Γκέμμα, 115

Τέτοια καθόταν και έγραφε ο Λιαντίνης. Που επίσης δεν ήταν Παπαδιαμάντης. Ο καθείς και τα όπλα του, που είπε άλλος ποιητής. Αντίστοιχα και τα βέλη που δέχτηκαν. Τον Παπαδιαμάντη μας τον εκατάντησαν έναν ηθογράφο και το Λιαντίνη... Τι τον Λιαντίνη;

Τόσα και τόσα έσυρε στα ιερατεία. Και γραπτώς και προφορικώς. Κι ούτε έναν αφορισμό; Εδώ ακόμη και το αδερφάκι μου, ως μέλος της ομάδας του Θοδωρή του Αγγελόπουλου, έλαβε το μερίδιό του από τον Καντιώτη. Ο Λιαντίνης;

Για το Λιαντίνη η εκδίκηση έλαβε άλλη μορφή. Πιο εκλεπτυσμένη. Και με τέτοια μαστοριά που θραύση να κάνει μα χαμπάρι να μην παίρνουμε. Αν θέλουμε όμως να την εννοήσουμε χρωστάμε να ξαναμελετήσουμε προσεχτικά το Πολυχρόνιο. Και ειδικά το κεφάλαιο Roma capta. Εκεί που ο Λιαντίνης εξηγεί τον καταποντισμό της Ρώμης από τέσσερις εβραίους. Ένας εξ αυτών και ο Παύλος. Που νικήσανε, άοπλοι, σαράντα κατάφρακτες λεγεώνες. Και το πιο δεινό, έφτασαν να στρέψουν οπίσω τις ροές των ποταμών:

"Η μέθοδος που δουλέψανε ήταν ένα στρατήγημα που ο Νίτσε το ονόμασε πνευματική εκδίκηση:

die geistige Rache.

Η μέθοδος αυτή έγινε πράξη σαν μεταξίωση όλων των αξιών:

die Umwertung aller Werte."

Ο Λιαντίνης βέβαια δεν ήταν η Ρώμη. Άλλου ποιού τα δικά του κάστρα και οι λεγεώνες του άλλες. Όμως, και είναι πολλά τα σημεία για να τα αγνοήσεις, στρατιώτη θεωρούσε τον εαυτό του και πόλεμο έκανε. Όχι για να κατακτήσει νέα εδάφη για το ιμπέριουμ, μα για να δώσει στην αλήθεια τόπο να σταθεί και την ευκαιρία στη γη, που με δικά μας έξοδα γυρίζει, να γυρίζει τουλάχιστον σε όφελος της γενιάς των ανθρώπων κι όχι προς την ολική καταστροφή του είδους.

Παρόλ' αυτά η αντεπίθεση κατά του Λιαντίνη ακολούθησε την παλιά δοκιμασμένη μέθοδο, των χριστιανών κατά της Ρώμης. Έλλειψη φαντασίας; Ίσως... Γι' αυτό θα άξιζε να παραθέσω αυτολεξεί το κείμενο από το Πολυχρόνιο, κι ο έχων νου νοείτω, άλλη λέξη εγώ να μην ειπώ!

Μα όχι! Όποιος νοιάζεται να πάει να βρει το ίδιο το βιβλίο και να το διαβάσει. Κι αφού διαβάσει, το άγιο Πρωτότυπο, από αρχή μέχρι τέλος, τότε μόνο να έρθει να διαβάσει και τα υπόλοιπα:

Αρχίζω αναφέροντας επιγραμματικά τα όπλα των χριστιανών κατά της κραταιάς Ρώμης, τα όπλα των αδυνάτων κατά των δυνατών:

"1. Στη ζωή και στα δώρα της αντίταξαν το θάνατο και τη θυσία.

2. Στην υγεία επρόβαλλαν την αδυναμία και την αρρώστεια.

3. Στον πλούτο αντίταξαν τη φτώχεια.

4. Στην τιμή και τη δόξα απάντησαν με την ασημότητα και την ταπεινοφροσύνη.

5. Στην περηφάνεια και στο φιλότιμο προβάλλανε τον εξευτελισμό και το ντρόπιασμα.

6. Στη νοστίμια της τροφής απάντησαν με τη νηστεία.

7. Στη μέριμνα του φρόνιμου για το αύριο, αποκρίθηκαν με τα πετεινά του ουρανού που ούτε σπέρνουν ούτε θερίζουν. Και νύχτα μέρα κελαηδούν.

8. Στην ηδονή της ζωής απάντησαν με την τύψη της σάρκας και τους ασκητάδες.

9. Στη δύναμη αποκρίθηκαν με την παραίτηση. Μακάριοι οι πραείς!

10. Στη χαρά και στη λάμψη του κόσμου, απάντησαν με την κατήφεια και τα μαύρα της χηρείας. Μακάριοι οι πενθούντες, είπαν...

11. Στην αρετή και την καταλύτρια δύναμη της γνώσης απάντησαν με την αμάθεια και τα σκοτάδια.

12. Και τέλος, μακάριους ανέδειξαν τους πεινώντες και τους διψώντες.

- Αντραλίζομαι, πεινώ.
- Σουτ! Θα φας στον ουρανό!"

Επιλογές από το Πολυχρόνιο του Λιαντίνη, σελ. 157 - 158

Κι ερχόμαστε στο Λιαντίνη. Που φεύγοντας την 1η Ιουνίου 1998 υπέγραψε με το περίφημο:

Έζησα έρημος και ισχυρός.

Έτσι είπε εκείνος. Κι ας δούμε τώρα την πνευματική εκδίκηση. Τον άλλο Λιαντίνη που μας "φώτισαν" κάποιοι με τις γραφίδες τους, τα μικρόφωνα, τα πλήκτρα του υπολογιστή τους. Και πώς τον έρημο και ισχυρό τον καταντήσανε γραφικό και όχι μόνο:

1. Ενώ πουθενά ο Λιαντίνης δε γράφει ότι θα αυτοκτονήσει, ούτε αποδείχτηκε πως αυτοκτόνησε, (τονίζω πως αιτία θανάτου δεν εντόπισε ο ιατροδικαστής) οι υπηρετούντες την πνευματική εκδίκηση σε βάρος του κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να τον παρουσιάσουν ως αυτόχειρα. Φτάνοντας να τον κατηγορήσουν ακόμη και για ιδρυτή σχολής θανάτου!!!

2. Ο Λιαντίνης γράφει στο τελευταίο του γράμμα πως πεθαίνει υγιής στο σώμα και στο μυαλό. Με στάμπα Μαρκαντώνη και Γιανναρά τον αποκαλούν σχιζοφρενή και διαταραγμένο ψυχικά. Κι επειδή δε φτάνει η ψυχική αρρώστια, φλομώνουν και τον κόσμο όλο με το ανεκδιήγητο φούμο του Λιαντίνη περί του οποίου δε σήκωνε και κουβέντα!

3. Ο Λιαντίνης από νέος ακόμη καθηγητής, πριν φύγει για τη Γερμανία, αποκτά αυτοκίνητο. Το Γηρυόνη όπως τον έλεγε. Και στα δύο όμως χρόνια της Γερμανίας καταφέρνει να μαζέψει χρήματα ώστε γυρίζοντας στην Ελλάδα, εποχή 1972, να φέρει αυτοκίνητο. Σύντομα, πριν περάσουν δέκα χρόνια έστω, φέρνει από τη Γερμανία και πάλι ένα BMW. Και όμως. Ο άλλος Λιαντίνης κυκλοφορεί με σακαράκα.

4. Ο Λιαντίνης που εμείς γνωρίσαμε στο Μαράσλειο μας έδωσε ιδιοχείρως να υπογράψουμε για να πάρει βραβείο εξαίρετου πανεπιστημιακού δασκάλου. Ο άλλος Λιαντίνης; Δεν έχει στόχο το πανεπιστήμιο!

5. Ο Λιαντίνης εκδίδει με δικά του χρήματα τα βιβλία του. Ο άλλος; Δέχεται την ελεημοσύνη ενός μικρού εκδοτικού οίκου, της Βιβλιογονίας... Διότι, λένε, ουδείς άλλος εκδοτικός οίκος δεχόταν να τα τυπώσει!

6. Ο Λιαντίνης υμνεί τη νοστίμια της ζωής, ο άλλος στερείται και το ψωμάκι ακόμη!

7. Ο Λιαντίνης χτίζει εξοχικό στις Κεχρεές, όπως και τόσοι άλλοι νεοέλληνες της δικής του θέσης, μετακομίζει ακόμη και από το διαμέρισμα στου Ζωγράφου σε πολυτελή κατοικία της Κηφισιάς. Για να βρει κάτι το παιδί, να μη ζήσει στην κόλαση της Αθήνας, γράφει ο ίδιος. Ο άλλος Λιαντίνης εξακολουθεί να μένει στο δυαράκι του φοιτητή στα Πετράλωνα και στη σοφίτα του Μονάχου. Σφυρίζοντας σαν κοτσύφι!

8. Ο ένας Λιαντίνης ζει μια φυσιολογική ζωή, όπως όλοι οι άντρες του καιρού του. Εμένα όμως ο σεβασμός στο πρόσωπο του Δασκάλου δε μου επιτρέπει λέξη άλλη να προσθέσω εδώ. Ο άλλος Λιαντίνης εγκαταλείπεται στη ζήλια της συζύγου που τον θέλει όλο δικό της. Και αναγκάζεται ακόμη και τις συναντήσεις με τους φίλους του να της κρύβει... Υποφέροντας ταυτόχρονα την απουσία κάποιας Αμαλίας, που δεν την ξέχασε ποτέ!

9. Ο Λιαντίνης που εμείς συναντήσαμε έβαζε φωτιά στα μπαρουτόβολα. Σηκωνότανε στη Στοά του Βιβλίου και άστραφτε και βρόνταγε δίχως να λαμβάνει υπόψη του κανέναν. Ο άλλος; Δεν τον είχαν λέει ακούσει να βρίζει ποτέ!!!!! Έβγαινε πελιδνός από τα γραφεία των μεγάλων και ευτυχώς είχε τις πλάτες ενός Δανασσή, να τον προστατεύει όπως η θυρίδα το λίθο τον πολύτιμο. Κι όπως η μάνα κάποτε τον έκρυψε, μικρούλη, από τους χίτες...

10. Ο ένας Λιαντίνης λάτρευε το κρασάκι, το ωραίο δημοτικό τραγούδι, το λεβέντικο χορό. Έπαιρνε την οικογένειά του και πήγαινε στα χιόνια να κάνει σκι. Καλούσε φίλους στο εξοχικό του και καμάρωνε για τα σταφύλια που καλύτερα άλλος δεν είχε φτιάξει. Ο άλλος Λιαντίνης είναι με παγωμένο χαμόγελο από τα χρόνια του στρατού και δια βίου. Ζει σαν καλόγερος σε ένα υπόγειο δωματιάκι, δεν πατάει σε κοσμικές εκδηλώσεις, και βάζει στοίχημα να του περάσουν σουβλί στη μύτη αν οδηγήσει τη μερσεντές της συζύγου.

11. Ο ένας Λιαντίνης είχε διδακτορικό τίτλο με άριστα παμψηφεί, ο άλλος στο τσακ κατάφερε να πάρει διδακτορικό. Η διατριβή του λέει κρίθηκε ακατανόητη... Πιστευτό αποτέλεσμα για κάποιον που ως μαθητής γυμνασίου δεν κρατούσε βιβλία, στο πανεπιστήμιο δεν πάταγε και πριν το τελειώσει κατατάχτηκε στο στρατό και δεν αγωνιούσε καθόλου όταν κοβόταν στα μαθήματα.

12. Και τέλος. Ο Λιαντίνης δηλώνει κατηγορηματικά πως η τελευταία του πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που εμείς οι ενήλικες ετοιμάζουμε στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται. Και πως η λύπη του για το έγκλημα αυτό τον σκοτώνει. Σουτ, του λένε οι άλλοι: "Ο Λιαντίνης αυτοθέλητα πάει στη σπηλιά και πεθαίνει. Δια την ιδέαν και μόνο. Για να δείξει πως δε φοβάται το θάνατο!"

Δώδεκα σημεία αιχμής. Δώδεκα μεταίχμια. Που διχάζουν όσους μελετούν Λιαντίνη. Και αναγκάζουν τους πολλούς να διαλέγουν πλευρά. Με ποιο Λιαντίνη θα πάνε και ποιον θα αφήσουν. Και δεν αποφεύγουν, μιλώ πάντα για τη μεγάλη μάζα, να επιλέξουν κατ' εικόνα και ομοίωση το δικό τους Λιαντίνη. Με την ίδια δηλαδή μέθοδο που έπλασαν οι άνθρωποι το θεό, κι ας λένε το αντίθετο, πως εκείνος έπλασε τους ανθρώπους.

Γιατί; Ξέρετε γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί ο Λιαντίνης αναγκάζει να σταθείς στην κόψη του σπαθιού. Για να τον αντικρίσεις. Κι αυτό πονάει. Πολύ. Ματώνει. Κι όχι μόνο τις πατούσες.

Και γιατί δεν έχουμε αντιληφθεί σε πόσο και ποιο βαθμό η αρχή της απροσδιοριστίας ορίζει το στοχασμό και τη ζωή του Λιαντίνη. Ψάχνουμε το Είναι και το Δεν Είναι του Λιαντίνη. Ενώ εκείνος κατοικεί στο φοβερό ανάμεσα.

Από την έποψη αυτή ουδείς δύναται να φωτίσει σε κανέναν τη ζωή του μεγάλου στοχαστή. Κι επικαλούμαι εδώ το πείραμα της απροσδιοριστίας. Σελίδα 128 της Γκέμμας. Και το κεφάλαιο όλο. Γιατί δεν ημπορούμε να έχουμε εικόνα σίγουρη και σταθερή για τη ζωή του Λιαντίνη; Διότι ανήκει στις περιπτώσεις εκείνες που στη σελίδα 137 περιγράφονται ως παρανοϊκές και ακατανόητες. Αυτή είναι η αληθής διάσταση της "σχιζοφρένειας" του Λιαντίνη. Και της αστραπής του το ακόνι...

Εδώ ακριβώς παίχτηκε και το παιγνίδι του ιερατείου. Η αποκαθήλωση του Λιαντίνη. Στην κατάργηση του τρίτον δίδεται, του tertium datur.

Μεθοδικά και στοχευμένα έπλασαν έναν άλλο Λιαντίνη. Με την ίδια πατέντα που πλάστηκε η Εύα. Έτσι φτιάχτηκε ο νέος Λιαντίνης από την πλευρά του Λιαντίνη. Δικά του δηλαδή τα υλικά μα κουτσό το δημιούργημα. Τυχαίο δεν είναι που χρησιμοποιήθηκαν επιστολές του και σημειώσεις από ατζέντες και μαρτυρίες ακόμη δικών του ανθρώπων. Όσο όμως ταυτίζεται η Εύα με τον Αδάμ άλλο τόσο και ο νέος Λιαντίνης με τον αληθινό και ολόκληρο.

Και πέρα από τη μέθοδο. Της θρυμματοποίησης και της ανάπλασης του μέρους σε όλον και των αποσπασμάτων σε Λιαντίνη. Δείξαμε παραπάνω και ποια πλευρά του Λιαντίνη επέλεξαν. Από πού επιλεκτικά έκοψαν υλικό. Διότι δεν είναι μόνο που τεμάχισαν το Λιαντίνη, ως άλλος Έλγιν τον Παρθενώνα... Αλλιώς ντοκουμέντα και μόνο θα δημοσίευαν - πχ Επιστολές Λιαντίνη - και όχι βιογραφία. Οι Εγγλέζοι τουλάχιστον δεν έστησαν Παρθενώνα με τα κομμένα μάρμαρα. Κομμάτια έκλεψαν, κομμάτια εκθέτουν. Μόνο ο Σεφέρης είδε σε εφιάλτη τέτοιο χουνέρι να συμβαίνει. Εμείς όμως τον εφιάλτη με τον άλλο Λιαντίνη τον είδαμε ξύπνιοι.

Τα υλικά λοιπόν είναι του Λιαντίνη. Ο ίδιος γράφει ότι πάγωσε το γέλιο του στο στρατό, ο ίδιος πως στερείται και το ψωμάκι, αυτός καταγράφει τα απόκοσμα Χριστούγεννα στη σοφίτα του Μονάχου και τόσα άλλα. Ο ίδιος όμως έγραψε και το κεφάλαιο ΕΔΩ - ΩΔΕ στα Χορικά του Νηφομανή, σελ. 139. Και σημειώνει εκεί:

"Ο ημιμαθής είναι χειρότερος από τον παντελώς αμαθή."

Αυτό ακριβώς συνέβη και με όσους διάβασαν τη βιογραφία του Λιαντίνη, χωρίς να διαθέτουν άλλα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του. Πίστεψαν ότι γνώρισαν το Λιαντίνη και γνώρισαν μια καρικατούρα. Και όχι τυχαία καρικατούρα. Το καλούπι υπήρχε έτοιμο από πριν. Συνειδητά; Ασυνείδητα; Δεν μπορώ να το ξέρω. Εξάλλου και ο Λιαντίνης παραδέχεται ότι ο πόλεμος των χριστιανών κατά της Ρώμης δε συνειδητοποιήθηκε ολοτελώς, ούτε από τους χριστιανούς μα ούτε και από τους Ρωμαίους. (Πολυχρόνιο, 158)

Κι αν μιλάω για καλούπι έτοιμο από πριν, αναφέρομαι αναφέρομαι στην ομοιότητα με το παλιό, από την εποχή της Ρώμης, την πνευματική εκδίκηση, τη die geistige Rache όπως την είπε ο Νίτσε, και που έγινε πράξη με τη μεταξίωση όλων των αξιών, τη die Umwertung aller Werte.

Το τραγικό αστείο μάλιστα, στην περίπτωση του Λιαντίνη, είναι οι συγκυρίες άλλων γεγονότων που οδήγησαν από τη μια σε δήθεν αντιθρησκευτικό μένος και από την άλλη σε πιστή αντιγραφή θρησκευτικών μεθόδων. Να κλαις και να γελάς δηλαδή διαβάζοντας φιλιππικούς κατά της θεολόγου συζύγου (ιδιαίτερα στο διαδίκτυο και με το πρόσχημα της επαγγελματικής ιδιότητας της συζύγου του Λιαντίνη) και από την άλλη όσο το ψάχνεις το θέμα να καταλήγεις πως είπε ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα. Κι επειδή κάποια πράγματα μόνο τελείως στεγνά λέγονται, ρωτώ: Είναι δυνατόν ο γιος ενός παπά να ελέγχει τη γυναίκα του Λιαντίνη ακόμη και επειδή ενταφίασε τα οστά του σε χριστιανικό νεκροταφείο; Και προσωπικά δε με ενδιαφέρει τι είναι ο πατέρας του καθενός, επισημαίνω μόνο την αντινομία. Ή λες και υπάρχουν και πολιτικά νεκροταφεία στη χώρα μας...

Στο σύνολό της της λοιπόν η κατάσταση, για όσους γνωρίζουμε πρόσωπα και πράγματα, καταντά χειρότερη και από εκείνη την ερμαφρόδιτη που περιγράφει ο Λιαντίνης:

"Η σύγχρονη τακτική των σχολείων μας που θέλει να ερμηνεύει τους έλληνες μέσα από το καλειδοσκόπιο των χριστιανών, είναι οικτρή απόπειρα ευνουχισμένων στο κρεβάτι. Και τρομάρα νεκροφάνειας στο φέρετρο." (Τα Ελληνικά, 153)

Σε τέτοια στοιχεία ο Λιαντίνης στήριξε όσα έγραψε για τους εβραιοέλληνες και τους ελληνοέλληνες, εξηγώντας και στη Γκέμμα (116) πως "οι νεοέλληνες εκρατήσαμε το σχήμα μόνο από τους έλληνες, η μάζα όμως, το m που λένε οι φυσικοί, είναι καθαρά εβραίικη." Ποιος να του έλεγε όμως ότι θα έπεφτε και ο ίδιος θύμα ανθρώπων που στο σχήμα και μόνο είναι θιασώτες του; Καταλήγοντας ακόμη και στα μάτια των παθιασμένων οπαδών του ένας άλλος Λιαντίνης;

Και καλά αυτοί, οι ... οπαδοί, που έτσι κι αλλιώς ο ίδιος ο Λιαντίνης πρόλαβε να τους προσάψει το "λιαντινόπληκτοι", νιτσεϊκός στο θέμα αυτό ως το μεδούλι των οστών του, οι άλλοι όμως, που έχουν το μυαλό στη θέση του, και διαβάζουν για το νέο Λιαντίνη, δε διστάζουν να τον αποκαλούν ακόμη και γραφικό. Άντε τώρα αυτούς τους ανθρώπους να τους πείσεις πως λάθος Λιαντίνη γνώρισαν...

Για να είμαστε πάντως δίκαιοι θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτή η καρικατούρα του Λιαντίνη δεν είναι η μόνη που κυκλοφορεί και ειδικά στο διαδίκτυο. Δίπλα σ' αυτήν που σμίλεψαν οι χριστιανομαθημένοι έχουμε και την άλλη που παρήγαγαν οι αρχαιόπληκτοι ή και διάφοροι άλλοι που αναζητούσαν (όπως οι εβραίοι κάποτε) ένα ίνδαλμα να το προσκυνούν. Θέλω να πω ότι δε μιλάμε μόνο για χριστιανικά ιερατεία και ανθρώπους που επηρεάζονται συνειδητά ή ασυνείδητα από αυτά. Αλλά για κάθε λογής ιερατεία. Εξάλλου και ο Λιαντίνης με όλα τα ιερατεία τα έβαλε. Και με όλες τις θρησκείες, όχι μόνο τη χριστιανική.

Κι αν αυτό είναι το δίκαιο, να εισπράττει την "πληρωμή" του για το κακό που τους έκαμε, κι αφού δεν μπορούν να ακυρώσουν όσα έγραψε ακυρώνουν τον ίδιο το συγγραφέα, για όλους τους άλλους που έχουν πνεύμα ελεύθερο και έντιμα θέλουν να αντιμετωπίσουν την περίπτωση Λιαντίνη, ετούτο έχει ιδιαίτερη σημασία. Να το λαμβάνουν υπόψη κάθε φορά που βιογραφία του Λιαντίνη διαβάζουν. Όποια βιογραφία...

Πως τέτοιες μέθοδοι φωτίζουν τη ζωή του Λιαντίνη όσο και ο παπάς που πήγε προχτές να αγιάσει τη θάλασσα... Κι όσο ένα κερί φωτίζει τον ήλιο. Ο Λιαντίνης δε βιο-γραφείται! Να τον γραφικοποιήσουν ναι, τα κατάφεραν. Να τον βιο-γραφήσουν όχι!

Τότε; Πού καταλήγουμε; Ποιος είναι ο δρόμος; Να γνωρίσει κάποιος τη ζωή του Λιαντίνη;

Αν έχετε πραγματικά διαβάσει Λιαντίνη από το άγιο πρωτότυπο, και αρχή έως τέλος, (λόγια του Λιαντίνη αυτά, από το Homo Educandus), ξέρετε ήδη την απάντηση. Για τους άλλους υπάρχει αναλυτικά γραμμένη "Στο ποίημα και τη δυσκολία του", στα Ελληνικά του Λιαντίνη, σελ. 51 και διαδικτυακά εδώ. Και εν συντομία αναφέρω:

Όταν διαβάζεις μια βιογραφία που από τον πρόλογο υιοθέτησε τη φράση του Λιαντίνη:

"Το αληθινότερο ποίημα στο γνήσιο ποιητή είναι η ίδια η ζωή του"

(Χάσμα Σεισμού, σελ. 24)

τότε ξέρεις από την αρχή ότι ένα ποίημα διαβάζεις. Σωστά;

Αφού λοιπόν το δέχτηκες αυτό, πως ποίημα είναι η ζωή του Λιαντίνη και δη το πιο αληθινό που "έγραψε" τότε οφείλεις να δεχτείς και όσα άλλα λέγει εκείνος για το ίδιο ζήτημα:

"Το ποίημα δεν είναι πτώμα να το δουλέψουμε

στο ανατομικό τραπέζι με το ψαλίδι και τις τσιμπίδες."

Λιαντίνης, Τα Ελληνικά, σελ. 48

Κι ακόμη:
Το ποίημα είτε μας μιλάει, είτε δε μας μιλάει, λέει ο Σεφέρης. Μπορεί να το διαβάσεις είκοσι φορές μέσα σε είκοσι μήνες ή σε πέντε χρόνια, και να μην σου ειπεί τίποτα. Και ξαφνικά εκεί που περπατάς στο ακροθαλάσσι για να πάρεις τον αέρα σου, ένας στίχος του χτυπάει ανεπάντεχα την ύπαρξή σου, όπως το ατλάζι του πελάγου σου χτυπάει τα μάτια, και σε φωτίζει ολόκληρο. Την ίδια ακριβώς στιγμή που φωτίζεται και το ποίημα μέσα σου.

Λιαντίνης, Τα Ελληνικά, σελ. 51

Εκεί που περπατάς στο ακροθαλάσσι, φίλε μου! Παρά θιν' αλός ατρυγέτοιο. Κατέχεις το τούτο, σύντεκνε; Η ζωή του Λιαντίνη δε γράφεται και δε μελετιέται στα χαρτιά, βιώνεται. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που οι έλληνες δεν έγραψαν, έζησαν!

Φωστήρες δεν υπάρχουν που θα σου φωτίσουν τη ζωή του Λιαντίνη. Ιδιαίτερα αν οι ίδιοι ζούνε σε μαύρα σκοτάδια. Και δεν μπορούν να κατανοήσουν τη φράση κλειδί, το:

ΑΙΝΙΓΜΑ ΚΑΙ ΔΩΡΟ!

Για μένα θα ήταν εύκολο να ανοίξω το στόμα μου και να μιλήσω, ένα προς ένα τα ψέματα να αποκαλύψω. Και τις πλεκτάνες. Με όσα ντοκουμέντα μου εμπιστεύθηκαν. Όσα σημαίνει όχι όλα. Αναγκαία η διευκρίνιση όσο ποτέ πριν. Και με όσα μόνη μου βρήκα. Όχι ρωτώντας. Ρωτώντας λέει, πας στην Πόλη... Στο Λιαντίνη πας απορώντας... Και με τον ίδιο τρόπο που το πρώτο "γιατί" γέννησε τη συνείδηση του ανθρώπου. (Τα Ελληνικά, 32)

Μα με τα πέντε γραμμάρια μυαλό που μου άφησε αυτή η βόμβα που λέγεται Λιαντίνης, κρίνω πως θα ήταν λάθος. Ούτε εγώ θα έδινα τον αληθινό Λιαντίνη. Μόνο κάποια ακόμη θραύσματα του αγάλματος.

Έτσι και πήρα την απόφασή μου. Να αφήσω την Αθήνα και να έρθω στα βουνά μου. Και στη θάλασσα τη μικρή, τη μεγάλη, της ιδιαίτερης πατρίδας μου. Να έχω κοντά το ακροθαλάσσι, να το περπατώ, και τις κορφές στο βάθος να λιμπίζομαι.

Λάθος αν ακόμη και όσοι με αγαπούν θεώρησαν πως ήρθα να ερευνήσω τη ζωή και το έργο του Λιαντίνη. Δεν είμαι ερευνήτρια. Όχι του Λιαντίνη. Μαθήτριά του, ναι. Και γι' αυτό ακριβώς τον εαυτό μου ψάχνω να βρω. (Τα Ελληνικά, 75 σελίδα, κάτω κάτω) Όχι το Λιαντίνη, ξαναλέω. Με όσα διαβάζω, με όσα σκέφτομαι, με όσα γράφω και κυρίως με όσα κάνω. Εδώ. Κι εκεί έξω. Με τους μαθητές μου, τους συναδέλφους μου, τους φίλους. Και κάτω στις μαυροθάλασσες και πάνω στα χιόνια.

Τιμή μου να με θεωρούν ερευνήτρια. Μα τέτοιος ρόλος είναι πολλά βαρύς για τις μικρές μου πλάτες. Εγώ να σηκώσω ολάκερο Λιαντίνη; Ποια είμαι; Ο Άτλαντας ή ο Ηρακλής;

Και ούτε να φωτίσω. Δεν έχει ανάγκη ο Λιαντίνης να τον φωτίσουν. Ο Λιαντίνης είναι το φως!

Και τυφλώνει. Όποιον θελήσει να το παρατηρήσει.

Λύση; Να γίνεις ο ίδιος ένα φωτόνιο, όσο σου τάχθηκε, και να συνταξιδεύεις, στο μέτρο σου πάντα. Τίποτε λιγότερο και τίποτε περισσότερο. (Τα Ελληνικά, 75)

Μπορείς κοιτώντας ένα τέτοιο τέλος στα μάτια, δύνεσαι, να μην αποκαρτερήσεις;

Κι ο καθένας ας δώσει τη δική του απάντηση...

Όλα τα άλλα, σύντεκνε, δεν είναι υπερβολές, είναι αναβολές!




  • Υ.Γ. Στον Γ.Θ. Δεύτερη φορά που γράφω. Κι ας όψεται εκείνη η πετρούλα από τον Ταΰγετο.


ΤΩΝ ΑΛΗΘΙΝΩΝ ΔΑΣΚΑΛΩΝ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΙΜΗΣ!


21 χρόνια από τη δολοφονία του Νίκου Τεμπονέρα. Ένας ακόμη στον κατάλογο των αληθινών δασκάλων που πλήρωσε την αλήθεια που υπηρέτησε. Σε μια γραμμή που ξεκινάει από το Σωκράτη, κάνει στάση στις αίθουσες δικαστηρίου του Ναυπλίου με το Δελμούζο, πηδάει από τον Ακροκόρινθο με το Συκουτρή, πυροβολείται σαν σήμερα το 1991 στην Πάτρα, ανεβαίνει στον Ταΰγετο την 1η Ιουνίου του 1998.

Και δες ένα περίεργο... το ματωμένο κύκλο που κλείνει γύρω τριγύρω το Μοριά. Να έχει και η παιδεία το δικό της ιδιότυπο '21 στον ίδιο τόπο που υψώθηκε το ελευθερία ή θάνατος για την πατρίδα. Τιμή σε όλους τους ήρωες δασκάλους. Που δεν εφείσθησαν της ζωής αυτών. Και ήπιαν ο καθένας με τον τρόπο του το κώνειο. Αθάνατοι! Και οδηγοί μας στην πορεία προς το ΦΩΣ. Εκείνο το ίδιο που κατέβασε ο Προμηθέας Πυρφόρος και ο ερεβοκτόνος, που ερχόταν, γράφει ο Λιαντίνης στον πρόλογο του Homo Educandus, όταν οι φωτοσβέστες πήγαιναν, κρατώντας κοντύλι και δαδί, την έντεχνον σοφίαν συν πυρί, πρώτος δάσκαλος αυτός. Δίκαιη πληρωμή ο Καύκασος. Να του τρώει τα σκώτια του το όρνιο...

Στο ίδιο τέμπο όλοι τους, το ανήμερο, ανεβαίνουν τα ύψη κάθετα. "Μουσική με εξαίσια όργανα συνοδεύει το δρόμο τους. Είναι εκείνη η άλλη Eroica. Ο μεγάλος Κωφός δεν έχει χρεία πια να σκίσει την αφιέρωσή του. Γιατί αυτοί οι ήρωες - δάσκαλοι δεν θα φενακίσουν την ελπίδα των ανθρώπων." Και το λόγο τους πράξη θα κάμουν. Αφανίζοντας μας όλους στο φως της αλήθειας που έζησαν.

Τρόπο άλλο ο δάσκαλος δεν έχει να διδάξει. Πάρεξ με την ίδια τη στάση και τη ζωή του. Σε όποιο μετερίζι και αν μάχεται, όποιο Ακραίον Λέπας και αν φυλάττει. Αποκορύφωμα αναπόφευκτο τέτοιας πορείας όταν η παιδεία λαγνοβοά και σπαράσσεται σε Θερμοπύλες, άλλο δεν είναι από το θάνατο. Όπως και αν επιδικαστεί σε έναν έκαστον. Θέλω να πω, λαμβάνοντας υπόψη και το χώρο που γίνεται η ανάρτηση, πως δε συγχέω Τεμπονέρα και Λιαντίνη, δεν εξισώνω. Κανείς εξάλλου όμοιος δεν είναι στη μεγάλη αλυσίδα που τους ενώνει. Ομοιότητα και αυτή, η διαφορά στον τρόπο. Το Τέλος όμως κοινό, με τη διπλή του έννοια. Η Κυκλώπεια. Ο μέχρι θανάτου αγώνας. "Η Κυκλώπεια μας παραγγέλνει πως η κάθε μας πράξη είναι μια επιχείρηση μέχρι θανάτου", θα πει ο Λιαντίνης μιλώντας για όλους τους ανθρώπους που έσωσαν να γίνουν άνθρωποι.

Σε τέτοια Ιθάκη μας καλούν οι αληθινοί Δάσκαλοι. Κι ο καθένας διαλέγει σκαρί και ρόλο στο μεγάλο της ζωής του ταξίδιον. Το ένα και μόνο που δικαιούται. Θα μείνουμε σύντροφοι; Θα γίνουμε Ελπήνορες; Ή θα πιάσουμε ιδιοχείρως τα κουπιά;

Αχ, θάλασσα πλατιά μεγάλη. Και πέλαος ανθισμένο. Συ μας τους έφερες και συ μας τους πήρες. Για να μην έχουμε να λέμε πως το σκοτάδι είναι μόνο και ανίκητο...

_________________

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η αφίσα επιλέχτηκε με μόνο κριτήριο ότι προέρχεται από χώρο νεολαίας, δεν ενδιαφέρει πώς λέγεται, μόνο η ουσία. Η έμπνευση που ασκεί στους νέους ο κάθε Δάσκαλος που ορθώνει το Δ σε κεφαλαίο.

Με το ίδιο εξάλλου σκεπτικό αναρτήσαμε και στο ιστολόγιο αυτό το αφιέρωμα τιμής στους αληθινούς δασκάλους. Υπηρετώντας κατ' αρχάς το μέτρο της τιμής - πού και σε ποιους πραγματικά το οφείλουμε - και αφετέρου δυο λόγους σημαντικούς που μας άφησε ο Λιαντίνης, το Εν αρχή ην η Πράξις και το Εν αρχή ην ο Δάσκαλος.

Και λέω ακόμη πως κάποια μέρα οι άνθρωποι θα πορεύονται στα Ηλύσια Πεδία, μακράν του σκότους και των θρησκειών και των κομμάτων, και θα φωνάζουν σωστά το σύνθημα:

ΖΕΙ, ΖΕΙ, Ο ΤΕΜΠΟΝΕΡΑΣ ΖΕΙ!

ΜΕ ΣΥΚΟΥΤΡΗ, ΛΙΑΝΤΙΝΗ, ΜΑΣ ΟΔΗΓΕΙ!

Θα είναι τότε η εποχή που η κοινωνία θα αναγνωρίσει το ρόλο των αληθινών Δασκάλων και θα αποκαθηλώσει τα είδωλα. Και η Παιδεία θα ξαναβρεί τη θέση που την έταξε ο Λυκούργος. Την πρώτη στην Πολιτεία.

Το πράγμα μοιάζει με την ιστορία του λουλουδιού...



"Το πράγμα μοιάζει με την ιστορία του λουλουδιού που κάθε άνοιξη, ενώ φαίνεται ότι επαναλαμβάνει αδιάφορα μια τυπική ομοιομορφία, στην πραγματικότητα ξαναφανερώνει τον παρθενικό λόγο της αιώνιας τάξης μέσα στη φύση.

Το νόμο αυτό τον περιγράφει καίρια ο Μάρκος Αυρήλιος.

«Ώσπερ τον άπειρον αιώνα η του χρόνου αδιάλειπτος φορά
νέον αεί παρέχεται.»

(Η ακατάπαυτη ροή του καιρού δίνει πάντα
καινούργια την έννοια του άπειρου χρόνου.)

Το παιχνίδι της αόρατης σωτηρίας του αιώνιου μέσω της ορατής φθοράς του παροδικού πηδάει μ' έναν ανεπαίσθητο σάλτο από την ιστορία της φύσης στην περιπέτεια της τέχνης. Οι λέξεις μοιάζουν με το φύλλωμα του δάσους στην εικόνα του Οράτιου. Ο μαρασμός των παλιών και το άνοιγμα των καινούργιων φύλλων καθρεφτίζει την αιωνιότητα της ζωής των δέντρων.

Ita verborum vetus interit aetas.

(Όμοια περνά η παλιά γενεά των λέξεων)

Οι ποιητές είναι οι συνεισηγητές του χρόνου, που στη μορφή του φευγαλέου τυπώνουν την ιδέα του μόνιμου.

Και αυτό, γιατί στην ιστορία της ζωής των λέξεων οι ποιητές δε βλέπουν τον κύκλο των φύλλων του δέντρου, αλλά το κύρος του νόμου της φύσης που γνωρίζει και μπορεί να μεταμορφώνει την επανάληψη σε πρωτοτυπία.

Όχι, δηλαδή, το τριαντάφυλλο του Μάη, αλλά τη δύναμη που γεννάει καινούργιο κάθε φορά το τριαντάφυλλο του Μάη. Το εφετεινό τριαντάφυλλο και βέβαια είναι όμοιο με το περυσινό. Δεν είναι όμως το αυτό.

Αυτή τη δρομολόγηση του ποιητή που ανανεώνει τις λέξεις στο νόμο της φύσης που ανανεώνει τα φύλλα, ο Σεφέρης την περιγράφει:

Έζησα τη ζωή μου ακούγοντας ονόματα πρωτάκουστα:

καινούργιους τόπους, καινούργιες τρέλες των ανθρώπων.
(Π239)

Με μια κουβέντα, δεν είναι το μαστόρεμα των μέσων έκφρασης, που απεργάζεται την αλλαγή της μορφής στην ποίηση. Αλλά η ενδοβολή του ποιητή στο μυχό των πραγμάτων και ο γνωστικός συντονισμός του με το πνεύμα της φύσης, που αγωνίζεται να το ιστορήσει η τέχνη.

Και αυτό είναι το ελάχιστο μέγιστο plus, αυτό το μοναδικό «επί πλέον», που κάνει τον ποιητή σε σύγκριση με όλους τους άλλους που γράφουν. Το πρόβλημα ο Σεφέρης το περιγράφει και ερμηνευτικά. «Χρειάζεται μάλιστα, για να προχωρήσει η τέχνη, μια πρωτότυπη κάθε φορά άποψη της φύσης.» (Δ1, 67)

ΑΠΟ ΤΟ ΝΗΦΟΜΑΝΗ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΝΤΙΝΗ (σελ. 54 - 55)
Μέσα από την εικόνα αυτή του λουλουδιού... ο Λιαντίνης βρίσκει την αφορμή να εξηγήσει μια θέση που έχει αναπτύξει και στο Χάσμα Σεισμού (16):

"Ο Heidegger σημειώνοντας τον άμεσο δεσμό της γλώσσας με την αλήθεια ονομάζει τη γλώσσα κατοικία του Είναι και τους ποιητές φύλακες της αλήθειας.

Ο Holderlin, ο αγαπημένος ποιητής της θεάς Παραφροσύνης, που κατέβηκε ως την άτρεμη διαύγεια του βάθους, είδε στη γλώσσα τη χαρισματική πρωτοδύναμη, που της έχει ταχθεί ν' ανασέρνει το ον από τη χαοτική άβυσσο της αοριστίας στη φωτερή μονιμότητα της μορφής. Οι ποιητές, ιερατικοί καθιδρυτές και πρωτεργάτες της γλώσσας, είναι οι σωτήρες του όντος. Οι ποιητές είναι salvatores dei και μονίμου χριστοί:

και το Μόνιμο οι ποιητές το ιδρύουν."

Και πιο παλιά, στο ΕΞΥΠΝΟΝ ΕΝΥΠΝΙΟΝ (226) είχε αναφερθεί και πάλι στις ίδιες έννοιες:

Η διαλεκτική της γέννησης και του θανάτου επιβάλλει είτε την βέβαιη κατοχή του μισού της ζωής, είτε την αβέβαιη διεκδίκηση του όλου. Ο άνθρωπος οδηγείται στην συμπερασματική διαπίστωση ότι ο έσχατος νόμος, που εφορεύει τη ζωή του, είναι η απροσδιοριστία. Φαίνεται ότι υπάρχει μία αυστηρή συστοιχία στους μυχούς του πνεύματος και στους μυχούς της φύσης. Ο μεγάλος φυσικός Pauli εξήγησε με την ακόλουθη απλότητα την θεωρία της απροσδιοριστίας του Heisenberg:

Ημπορεί κανείς να θεωρεί τον κόσμο με τον οφθαλμό p και ημπορεί να τον θεωρεί με τον οφθαλμό q, εάν όμως ανοίξει ταυτόχρονα και τους δύο οφθαλμούς, τότε θα πλανηθεί.

Με την ίδια απλότητα είναι δυνατόν να εξηγηθούν και οι θανατικοί στίχοι της πρώτης ελεγείας του Duino:

"Ημπορεί ο άνθρωπος να βλέπει τον κόσμο από τη σκοπιά των ζώντων και ημπορεί να τον βλέπει από τη σκοπιά των νεκρών. Η μοίρα του όμως είναι να φέρεται ασίγαστα προς το πρότυπο του αγγέλου, που ζει στο αιώνιο ρεύμα της εναλλαγής των νεκρών και των ζώντων."

Αυτός ο φυσικός νόμος, που αναφέρεται στην αρχή της μονιμότητας του μεταβλητού και της μεταβολής του μόνιμου, αποτελεί το αξίωμα πάνω στο οποίο στηρίζεται η θεωρία θανάτου του Rilke.

Πόσα μπορεί να σου πει ένα λουλούδι... Αρκεί να σταθείς σεβαστικά μπροστά του και να ακούσεις την ιστορία του...

Ο Νικηφόρος Βρεττάκος θα χαράξει τα ακόλουθα στη ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΛΟΥΛΟΥΔΙΩΝ:

Ο ΛΟΓΟΣ

Δεν χρειάστηκε να σταθώ κάτω
από τον Άμβωνα για να ακούσω
τον Ιωάννη. Είδα το διάφανο
πορτοκαλάνθι, το άνθος της κουμαριάς
που γυρμένο έσταζε φως ή το άγριο
λουλούδι, στη ραγάδα της πέτρας,
που δεν θα μπορούσε να το φτιάξει
ποτέ κανείς Οππενχάιμερ.
Κι είδα όλα τα μάτια, απ' αυτά
του παιδιού ως αυτά της μικρότερης
λιμπελούλας του κήπου μου,
γιομάτα ουρανό: Είδα το Λόγο

Σκέφτομαι, μπορεί να κάνω και λάθος... πως ο Δημήτρης Λιαντίνης δεν περίμενε κανένα αστέρι να μεσουρανήσει στον Ταΰγετο... Έζησε απλώς την άνοιξη όλη. Ως την τελευταία μέρα της. Κι έφυγε την πρώτη μέρα που άρχιζε το καλοκαίρι. Πλήρης από σοφία που η φύση στην καλύτερη ώρα της του δίδαξε. Τρύγησε τη ζωή... όλο τον ανθό της... Κι έπειτα αφέθηκε στο αιώνιο ρεύμα της εναλλαγής. Ιδρύοντας το Μόνιμο...

ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΤΗΣ ΜΥΡΤΑΛΗΣ ΣΤΟ ΦΟΡΟΥΜ HOMA EDUCANDUS

Το θέμα αυτό αποτελεί συνέχεια του προηγούμενου που μιλούσε για κυπαρίσσια και αγριάδες και για το φάρμακο για το φόβο του θανάτου. Ας προσθέσουμε και τούτο:

"Αυτοί υπήρξαν στη βάση τους οι έλληνες.
Θυσίαζαν στην εμορφιά, όπως
θυσιάζουν τα λουλούδια στον ήλιο.
Θέλω να ειπώ πως ζαλίζουν τον αγέρα
με τα χρώματα και τις μυρωδιές,
και την άλλη μέρα μαραίνουνται."

Δημήτρης Λιαντίνης

ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟ, 15

Όπως ένα κυπαρίσσι (το φάρμακο για το φόβο του θανάτου)


Πάει καιρός που ανέβασα αυτό το βίντεο στο διαδίκτυο. Κοντεύουν τέσσερα χρόνια. Και ήταν τότε δέκα που έφυγε ο Δάσκαλος. Διόδευση στην τελευταία του άνοιξη σκεφθήκαμε (στο φόρουμ Homa Educandus) να κάνουμε, βαστάζοντας Επιτάφιο και Ανθεστηριώνα. Έτσι προέκυψε και το βίντεο, με βασικό ερέθισμα το περίφημο φάρμακο για το φόβο του θανάτου που προτείνει ο Λιαντίνης στη Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου:

[...] ορμή προς διατήρηση του είδους σε φυσικό επίπεδο σημαίνει εγωισμός. Το κάθε είδος να σωθεί όσο γίνεται περισσότερο.

Όταν δούμε σωστά τη μετεξελεκτική πορεία και πάμε πια στα ηθικά φαινόμενα και λέμε πια εγωισμός με την έννοια που το περιγράφουμε, σημαίνει ότι αγαπάμε τόσο πολύ τον εαυτούλη μας που δεν μπορούμε να τον συλλάβουμε αποκομμένο από τη φύση. Γιατί θάνατος σημαίνει ουσιαστικά αποκοπή από τη φύση. Όταν πεθαίνω σημαίνει «θάνατος αναίσθητον», στερούμαι όλα αυτά που λέμε, χάνω κάθε επαφή με τη φύση κλπ

Επομένως το φάρμακο που θα μας γιατρέψει από τον πόνο του θανάτου μια για πάντα, κι αυτό θα επιτευχθεί με τη δια βίου φιλοσοφική δίαιτα, γι’ αυτό λέει ο Πλάτων «Και το τεθνάναι αυτοίς ήκιστα φοβερόν», μάλιστα ο Πλάτων φτάνει και πιο πέρα και λέει όταν η σωστή αυτή … η συμπεριφορά μας, όχι μόνο δε φοβόμαστε το θάνατο, αλλά φτάνουμε κάπου να γίνουμε και ερασιθάνατοι. Να αγαπήσουμε το θάνατο.

Λοιπόν. Όσο περισσότερο μπορέσουμε και αποσβέσουμε αυτόν τον εγωισμό και φτάσουμε στο σημείο που ο καθένας σαν μονάδα θα δει ότι είμαι κι εγώ, μία… ένα όν, ένα πλάσμα, ένα στοιχείο όπως όλα τα άλλα της φύσης. Όπως ένα κυπαρίσσι, όπως μία πέτρα… Όπως μία κρήνη, μία πηγή, ένα όρος. Ο Υμηττός δεν υπήρχε πριν από 7 εκατομμύρια χρόνια. Γεννήθηκε. Και δε θα υπάρχει μετά από 10 εκατομμύρια χρόνια. Θα έχει διαλυθεί. Τα Ιμαλάια, ξέρετε, γίνανε χθες, στην ηλικία της γης. Στην εποχή των τρίτων νεοαλπικών ορογενέσεων, που λένε, πριν από 23 εκατομμύρια χρόνια; Τι είναι αυτό; Δύο λεπτά, εάν καθώς γνωρίζουμε ότι η γη έχει ηλικία τέσσερα δισεκατομμύρια εξακόσια εκατομμύρια χρόνια. Λοιπόν...

Εάν μπορέσουμε να αποστασιοποιηθούμε από τον εαυτό μας και να μην έχουμε αυτό το δεσμό και να δούμε τον εαυτό μας ο καθένας σαν ένα κομμάτι της φύσης, τότε θα φτάσουμε στο σημείο και δε θα φοβόμαστε το θάνατο. Κι είναι το μόνο φάρμακο.[...]

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ

Πολλές οι σκέψεις που είχαμε κάνει τότε για την επιλογή του κυπαρισσιού. Ψάχναμε και βρίσκαμε τι άλλο έχει πει ο Λιαντίνης για τα κυπαρίσσια, τι συμβολίζει το κυπαρίσσι, μάθαμε ακόμη και πως είχε φυτεμένα κυπαρίσσια στο εξοχικό του, στις Κεχρεές.

"Αν μας μαστίγωνε το δρολάπι της άνοιξης
ήταν γιατί οι χειμώνες
ανοιγοκλείνανε γύρω μας σα Συμπληγάδες.

Η άρρητη ώρα μας άνθιζε μέσα στα κυπαρίσσια.
Τα δέντρα κυττάζαμε που δεν φορούν γραβάτα και ρολόγι
ν' αγροικάνε τα βήματα του χυμού τους
απλώνοντας δάχτυλα με ανιδιότελην ικεσία."

Από το ποίημα: "Φιλήμων και Βαυκίς"

του Δημήτρη Λιαντίνη

Και κάπως έτσι φτάσαμε και στους πίνακες του Βαν Γκογκ, προσέχοντας ότι έναν τέτοιο πίνακα είχε ενσωματώσει ο Λιαντίνης στο βίντεο της Φιλοσοφικής Θεώρησης του Θανάτου, αναφέροντας μάλιστα και τον τίτλο του: "Ο δρόμος με τα κυπαρίσσια".

Κι έπειτα μάθαμε ότι τα κυπαρίσσια είναι αρσενικά και θηλυκά και:

"Μια επισήμανση.

Το κυπαρίσσι του Vincent van Gogh, του μεγάλου ολανδού μεταΐμπρεσσιονστή ζωγράφου, ο οποίος έζησε από το 1853 μέχρι τις 29 Ιουλίου 1890 (αυτές είναι οι πραγματικές ημερομηνίες της ζωής του, είναι αρσενικό. Πρόκειται για τον πίνακα Cornfield with Cypresses (National Gallery, London), τον οποίο φιλοτέχνησε στο άσυλο St Remy κοντά στη πόλη Arles, όπου εθελουσίως είχε καταφύγει από το 1889.

Ως γνωστό υπάρχουν και τα θηλυκά κυπαρίσσια με αντίστροφη φορά των κλαδιών και φυλλώματος.

Δύο θηλυκά κυπαρίσια, γνωρίζω, είχε φυτέψει με τα ίδια του τα χέρια ο Λιαντίνης στο χώρο που δημιούργησε και πολύ αγάπησε πριν 20 χρόνια. Οι προληπτικοί γείτονες βαρυγκομούσαν, εκείνος όμως τα καλημέριζε κάθε πρωί, όπως ακριβώς με την ίδια χαρά καλημέριζε και τη μυγδαλιά του, λίγο πιο κάτω, και άφηνε τους άμυαλους να χτυπάνε ξύλο μπροστά στην υποψία του παντεπίσκοπου φυσικού νόμου του θανάτου.

Έτσι ζούσε, με φίλο το θάνατο, όταν θα ερχότανε αναγκαία, και έτσι ήθελε να ζουν και οι άνθρωποί του."

Από ανάρτηση στο φόρουμ του μέλους Φωτεινή

Ωραία όλα αυτά. Και χάρηκε πολύ και ο φίλος μου ο Δάνος που λατρεύει τα κυπαρίσσια, μαθαίνοντας πως ο Δάσκαλος είχε κυπαρίσσια στην αυλή του. Και άλλοι βρήκανε και άλλους στίχους του Λιαντίνη για τα κυπαρίσσια:

"Ψηλώσαμε την ελεγεία της βροχής ίσαμε τις κορφές
των κυπαρισσιών.

Των κυπαρισσιών που λογχίζουν ανάηχα τα σωθικά της
νύχτας.


Τα έργα και οι μέρες μας
σκουτάρια και φλάμπουρα να φοβερίζουν τον χάροντα
καβαλάρη στο αντίδρομο στρατοκαρτέρι.

Θα γράφεις με το δάχτυλο
στην μάταιην ευκολία της θάλασσας
τον έρωτα και την μακρυνή φωνή σου.

Και θα κοιμάσαι σαν παιδί
στων ρόδων τα ματόφυλλα.

Όταν θα λαμπαδιάζεις μόνη εσύ
ασύγκριτη

στ' αρκουδορέματα και τις οροσειρές της μνήμης.


ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ

Απόσπασμα από το ποίημα

"ΑΛΔΕΒΑΡΑΝ"

αλλά και άλλες σχετικές αναφορές στο έργο του είχαμε από τη Φωτεινή:

"Διάβασε σε παρακαλώ την ιστορία του άνδρα και της γυναίκας και του επισκέπτη τους, του θανάτου, από τις «Ιστορίες του καλού Θεού» του Ρίλκε που μεταφράζει ο Λιαντίνης στα κεφάλαια του Ίμερου και του Θανάτου στο Έξυπνον ενύπνιον (σελ. 216-217 και 232). Το ποίημά του ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΙ ΒΑΥΚΙΣ έχει ρίζα έμπνευσης αυτήν την ιστορία που πολύ αγαπούσε και συχνά διηγιόταν.

Δύο θύρες, η δεξιά του άνδρα, η αριστερή της γυναίκας στο σπίτι που σε κάποιο κήπο έχτισαν και ο άνεμος με μυρωδιές στον ώμο έρχονταν. Ο θάνατος περίμενε μπροστά στη δεξιά θύρα, τη θύρα του άντρα, που πρώτον επισκέφθηκε.

Δύο θύρες, δύο κυπαρίσσια, ακριβώς δεξιά και ζερβά στις γωνίες του κήπου. Το αριστερό αντικατέστησε έναν ευκάλυπτο, που πέντε χρόνια πριν είχε φυτέψει και κόπηκε για να δώσει θέση στο ζερβό κυπαρίσσι. Και ανάμεσά τους ο τοίχος που κάποιος άρχιζε να γκρεμίζει, με το σκοπό να φτιάξει καινούργια πύλη. Και κείνοι, όταν άκουγαν το θόρυβο παρά το μαράζωμα και τις αλλόκοτες φαντασίες...γελούσαν με τα χείλη κι ας πήγαινε να σπάσει από την αγωνία η καρδιά τους. Γιατί; Γιατί ήταν φροντισμένοι από του λυγμού τα χέρια (ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΙ ΒΑΥΚΙΣ).

Δες απλά μια κυριολεκτική συγγένεια στα δύο κείμενα:

Γι’ αυτό οι δύο άνθρωποι αποφάσισαν να φύγουνε στην ερημιά, μακρυά από το χρόνο, έξω από του ρολογιού το χτύπημα και της πολιτείας τη χλαλοή (Ρίλκε).
Τα δέντρα κυττάζαμε που δεν φορούν γραβάτα και ρολόγι (Λιαντίνης, ΦΙΛΗΜΩΝ ΚΑΙ ΒΑΥΚΙΣ).

Η τεντωμένη νευρή του τόξου, το δυνατό Αδύνατο, η Χώρα του Αχώρητου, το ορφικό μεταίχμιο που τους κάνει να χαίρονται τους εαρινούς ανθούς, μόνο γιατί γνωρίζουν τους σπόρους του φθινοπώρου και στο δικό τους κισσοκάλυβο δεν όρμησε η λεηλασία."
Είναι τα καλά αυτά του διαδικτύου. Μέσα στο πολύ κακό που μπορεί να προκαλέσει. Και σίγουρα όχι από μόνο του. Από μας εξαρτάται και τον τρόπο που το χρησιμοποιούμε. Όπως και τα μαχαίρια. Επί ξυρού ακμής και η πορεία μας στο διαδίκτυο με το μεγάλο κριτή να καρτερεί στο τέλος.

Προσωπικά όμως την αληθινή σημασία του κυπαρισσιού του Λιαντίνη δεν τη βρήκα στο διαδίκτυο, ούτε στα δικά του βιβλία. Και για να ακριβολογώ δεν τη βρήκα, ήρθε μόνη της σχεδόν και με συνάντησε. Κι ακούστε πώς. Κάθε Πρωτοχρονιά, όσο ζούσα στην Αθήνα, συνήθιζα την παραμονή να κατεβαίνω στο Κέντρο και συγκεκριμένα στο βιβλιοπωλείο της Πρωτοπορίας, στο μεγάλο υπόγειο με τα αμέτρητα λογοτεχνικά βιβλία, παλιά και καινούρια. Ήταν παραμονή του 2010 όταν ανάμεσα στα άλλα βιβλία που αγόρασα διάλεξα και ένα μικρούλι με διηγήματα. Κι εδώ οφείλω να αναγνωρίσω την καθοριστική επίδραση ενός άλλου Δασκάλου μου, του Αντρέα Μήτσου. Που με έμαθε να αγαπώ τις μικρές φόρμες του λόγου. Έτσι πρόσεξα και το βιβλίο του Αργύρη Χιόνη, "Το Οριζόντιο ύψος και άλλες αφύσικες ιστορίες", εκδόσεις Κίχλη. Και εκεί βρήκα, στο ομώνυμο διήγημα, και την απάντηση για το κυπαρίσσι του Λιαντίνη.

Ο Αργύρης Χιόνης χάθηκε ανήμερα Χριστούγεννα. Ανακοπή καρδιάς, έγραψαν οι εφημερίδες. Κι έτσι δίπλα στα έλατα της γιορτής ξεφύτρωσαν πάλι τα κυπαρίσσια. Παρέα με αγριάδες...

ΤΟ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟ ΥΨΟΣ


Μια φορά κι έναν καιρό, πλάι σ' ένα πανύψηλο, υπερήφανο κυπαρίσσι, ζούσε μια ελάχιστη, ταπεινή αγριάδα, που ζήλευε το μπόι του κυπαρισσιού κι ήθελε να το φτάσει, γι' αυτό και τεντωνότανε αδιάκοπα στις άκρες των ριζών της, πασχίζοντας να σηκωθεί πιο πάνω από το χώμα.

Μάταιη προσπάθεια και αρκετά οδυνηρή, γιατί, κάθε φορά που έκανε αυτήν τη γυμναστική, για μέρες μετά, την πόναγε ανυπόφορα η μέση της.

Το κυπαρίσσι, που παρακολουθούσε αφ' υψηλού τον αγώνα της αγριάδας, σειόταν και λυγιόταν καμαρωτό και της έλεγε υπεροπτικά, με προφορά σχεδόν εγγλέζικη, της Οξφόρδης: "Δεν γνωρίζετε τι χάνετε, αγαπητή μου αγριάδα, εκεί στην επιφάνεια του εδάφους όπου βρίσκεσθε. Δίχως να θέλω διόλου να υπερηφανευθώ, σας πληροφορώ ότι από την κορυφή μου έχω απεριόριστη θέα του κόσμου και θα ήταν ακόμη πιο απεριόριστη, θα έβλεπα ως τη Γουατεμάλα, αν κάποια αναιδή βουνά, γύρω τριγύρω, δεν την περιόριζαν. Ωστόσο ευελπιστώ ή, μάλλον, έχω τη βεβαιότητα ότι η βροχή θα λιώσει, σιγά σιγά, αυτά τα αναιδή βουνά και τότε θα δω και τη Γουατεμάλα. Το σχέδιο αυτό είναι βεβαίως μακροπρόθεσμο, αλλά μπορώ να περιμένω, αφού, ως γνωστόν, ζω επτακόσια χρόνια."

Η αγριάδα, αν και δεν ήξερε ούτε πού βρίσκεται αυτή η Γουατεμάλα ούτε αν τα βουνά λιώνουν απ' τη βροχή ούτε, ακόμη, αν είναι πολλά τα επτακόσια χρόνια, ακούγοντας αυτά τ' ανήκουστα λόγια, ένιωθε την καρδιά της να μαραζώνει και, τις νύχτες που κοιμόταν, έβλεπε πάντα το ίδιο όνειρο. Ψήλωνε, λέει, ψήλωνε τόσο, που ξεπερνούσε κατά πολύ στο μπόι το κυπαρίσσι, ξεπερνούσε ακόμη και τα πιο ψηλά βουνά κι έβλεπε από κει πάνω όχι μόνο τη Γουατεμάλα αλλά και το Ακαλακούμπα, χώρα ακόμη πιο μακρινή, ακόμη πιο ωραία, όπου οι άνθρωποι χορεύαν ένα γρήγορο χορό που τόνε λέγαν ρούμπα. Βέβαια, όταν ξύπναγε, το πρώτο πράγμα που έβλεπε μπροστά της ήταν ένα σαλιγκάρι τόσο αργοκίνητο, που έμενε στο οπτικό πεδίο της όλη τη μέρα, προκαλώντας της κατάθλιψη και κάνοντάς την να μη βλέπει την ώρα πότε θα ξανανυχτώσει, για να κοιμηθεί και να ονειρευτεί το μακρινό Ακαλακούμπα και τον γρήγορο χορό που τόνε λένε ρούμπα.

Έτσι ζούσαν κυπαρίσσι κι αγριάδα, πλάι πλάι, αλλά το καθένα στον κόσμο του, ώσπου μια μέρα φθινοπωρινή (χρόνια πολλά, πάρα πολλά πριν από τα επτακόσια), που ο ουρανός είχ' ένα χρώμα μολυβί, μια λάμψη ξαφνική, ονόματι αστροπελέκι, χτύπησε κατακέφαλα το κυπαρίσσι και το έκαψε. Η βροχή που ακολούθησε, μπόρα τρικούβερτη, αντί να λιώσει τα βουνά που του 'κρυβαν τη Γουατεμάλα, τη στάχτη του έλιωσε και γκρίζα λάσπη την υπερηφάνειά του έκανε.

Η αγριάδα, άναυδη στην αρχή, όταν συνήλθε κάπως, μακάρισε το ελάχιστό της μπόι και θρήνησε το κυπαρίσσι, που - πώς να το κάνουμε; - αν και φλύαρο και υπερφίαλο, της είχε χαρίσει τ' όνειρο των μεγάλων αποστάσεων, του απέραντου κόσμου.

Μετά απ' αυτό το θλιβερό γεγονός, σταμάτησε την έτσι κι αλλιώς ανώφελη γυμναστική της και μόνο αραιά και πού έβλεπε στον ύπνο της το εξωτικό Ακαλακούμπα. Κανένας όμως πια δε χόρευε εκεί τη ρούμπα.

Ήτανε, βέβαια, ακόμη νεαρά και εστερείτο πείρας, τόσο εστερείτο πείρας, που καν δε γνώριζε τις φυσικές της ιδιότητες. Έτσι, ένα ανοιξιάτικο πρωί, παραξενεύτηκε πολύ, νιώθοντας να τη φαγουρίζουνε οι ρίζες της, κι ακόμα πιο πολύ παραξενεύτηκε σαν είδε, δυο μέρες τρεις αργότερα, λίγο πιο κει, μέσ' απ' το χώμα να προβάλλει ένα μικρό, χλωροπράσινο βλαστάρι αγριάδας.

"Μπα, καινούργια απόχτησα γειτόνισσα!" ήταν η πρώτη σκέψη της, αλλά όταν είπε "καλωσόρισες, γειτόνισσα", άκουσε, την ίδια ακριβώς στιγμή, να λέει και το βλαστάρι τα ίδια λόγια, να την καλωσορίζει δηλαδή με τη φωνή της. Το ίδιο έγινε, ακριβώς, άλλες δυο μέρες τρεις αργότερα, όταν καινούργιο εμφανίστηκε, πιο πέρα, βλασταράκι.

Μπορεί, λοιπόν, να ήταν άπειρη, αλλά κουτή δεν ήταν. Έτσι κατάλαβε ότι στον εαυτό της μίλαγε, αφού τα νέα αυτά βλαστάρια από τις ρίζες της ξεπήδαγαν και σαρξ εκ της σαρκός της ήσαν.

Λόγια πολλά για να μη λέμε και χρόνο να μην κλέβουμε απ' την αιωνιότητα, μέσα σε χρόνια ελάχιστα, πολύ πιο λίγα από τα επτακόσια, η αγριάδα είχε, ρίζα τη ρίζα, καταβολάδα την καταβολάδα, βλαστάρι το βλαστάρι, όλο τον κάμπο καταχτήσει κι όλα τα βουνά ως την κορφή τους και πιο πέρα. Για το πιο πέρα δεν μπορώ να πω, τα μάτια μου μονάχα ως τις βουνοκορφές την ακολούθησαν. Πιο πέρα δεν άντεξαν. Έμαθα ωστόσο, από έγκυρες πηγές, πως έφτασε στο Ακαλακούμπα και πως στο δροσερό και καταπράσινο χαλί της χορεύουν τώρα γυμνοπόδαροι εραστές τη ρούμπα.

Επιμύθιο Ι: Όσο πιο κοντά στη γη βρίσκεσαι, τόσο πιο μακριά από τ' αστροπελέκια είσαι.

Επιμύθιο ΙΙ: Δια του οριζοντίου ύψους, η απόστασις, έως το Ακαλακούμπα, καλύπτεται εις χρόνον κατά πολύ συντομότερον των επτακοσίων ετών.

Αργύρης Χιόνης (1943 - 2011)

Ο Λιαντίνης για τις μελλοντικές γενιές


Θα 'ρθει μία εποχή που κάποιες γενεές θα πληρώσουν ακριβά αυτά τα οφέλη που έχουμε εμείς και αντλούμε σήμερα...

Ο Λιαντίνης τα λέει αυτά πριν καν φτάσει το 2000. Σε κάποια από τις διδασκαλίες του.

Σήμερα ο λόγος του μοιάζει προφητικός αλλά και μαστίγιο κατά κάποιο τρόπο της αδιαφορίας που δείξαμε και φτάσαμε εδώ που φτάσαμε...

Την 1η Ιουνίου 1998 ο Δημήτρης Λιαντίνης έφυγε. Στο γράμμα που άφησε στο παιδί του τόνισε:

Να ζήσεις απλά, σεμνόπρεπα, και τίμια, όπως σε δίδαξα. Να θυμάσαι ότι έρχουνται χαλεποί καιροί για τις νέες γενεές. Και είναι άδικο και μεγάλο παράξενο να χαρίζεται τέτοιο το δώρο της ζωής στους ανθρώπους, και οι πλείστοι να ζούνε μέσα στη ζάλη αυτού του αστείου παραλογισμού.

Η τελευταία μου πράξη έχει το νόημα της διαμαρτύρησης για το κακό που ετοιμάζουμε εμείς οι ενήλικοι στις αθώες νέες γενεές που έρχουνται. Ζούμε τη ζωή μας τρώγοντας τις σάρκες τους. Ένα κακό αβυσσαλέο στη φρίκη του. Η λύπη μου γι αυτο το έγκλημα με σκοτώνει.
Παραθέτουμε και αντίγραφο από το αυθεντικό χειρόγραφο του Λιαντίνη:


Τα ίδια όμως είχε ο Λιαντίνης δημοσιεύσει και στα βιβλία του. Τόσο στη Γκέμμα, στο κύκνειο άσμα, όσο και σε άλλα που είχαν κυκλοφορήσει χρόνια πριν την εξαφάνισή του.

"Το τρίτο βιβλίο του, που δεν πρόφταξε να γράψει ο Εμπεδοκλής, ήθελε να φέρνει τον τίτλο "Τελλούριον". Γραφή ταπεινή. Για πράγματα απλά. Ήθελε να ειπεί για τα νουκλεόνια. Για τους επαγγελματίες επαναστάτες, όπως τους έκραζε ο Βλαδίμηρος Ουλιάνωφ. Και ο Τσε Γκεβάρα. Ήθελε να εξηγήσει στα παιδιά εκείνη την αρχαία του πρόταση,

ότι φυσικώς και αδιδάκτως το ζώον φεύγει με την

αλγηδόνα, διώκει δε την ηδονήν.

Που, γιατί δεν την κατανόησαν οι άνθρωποι και οι δάσκαλοι, θα γίνει η αιτία να καταστραφεί από τον πλανήτη ο homo sapiens.

Ήθελε, δηλαδή, να εξηγήσει ότι είναι χρεία να μαθαίνουμε το παιδί στα σχολειά να αντιμάχεται τη φυσική του τάση προς την ευκολία και τον ευδαιμονισμό. Ότι η χρυσή οδηγία κάθε αγωγής κλείνεται στην πρόταση: η ζωή μας είναι υπόθεση δύσκολη και τραχιά. Απέναντι σε κάθε χαρά που δοκιμάζουμε, στέκεται αναγκαία μια ισόποση λύπη. Ο άνθρωπος που δεν πληρώνει την κάθε ηδονή του με ίση ποσότητα αλγηδόνα, ζει μια ζωή αφύσικη. Δηλαδή ψεύτικη ως τη ρίζα της. Και ότι θα ρθει η μέρα, ο dies irae που λέγανε, που αυτή την ψευτιά θα την πληρώσει με τον αφανισμό του από τον πλανήτη μας. Αλλίμονο σε κείνες τις δυόμισυ γενεές που θα τους λάχει το λαχνί.

Ήθελε λοιπόν να ειπεί για τα αδρόνια και τα νουκλεόνια, και για το πώς πεθαίνει ένα αστέρι. Πώς ξαναγίνεται δηλαδή πολύ λαμπερό, πολύ νέο (super nova).

Δεν πρόφταξε. Δεν θέλησε να προφτάξει."

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ, ΓΚΕΜΜΑ, 144 - 145
Κι αν αυτά τα λέει στο κύκνειο άσμα του, τη Γκέμμα, που κυκλοφόρησε λίγες εβδομάδες μόνο πριν εκείνος εξαφανιστεί, δείτε τι έγραφε και στο προηγούμενο βιβλίο του, Τα Ελληνικά, που εκδόθηκε από τις αρχές της δεκαετίας του 90:


"Σήμερα μία μυλόπετρα πλακώνει την παιδεία των παιδιών μας. Ένας βραχνάς γράφει το παρόν μίζερο, και διαγράφει απαίσιο το μέλλον της χώρας.

Γιατί η αγωγή των νέων είναι κακή. Και η αγωγή των νέων είναι το θεμέλιο της πολιτείας. Και κρίνει τη σωτηρία και την ικμάδα της από το Α ως το Ψ. Αφήνω σκόπιμα έξω τα Έκτορος λύτρα, γιατί εκεί ο χαλασμός και ο θρήνος είναι μέγας.

Η παιδεία των νέων είναι το δυνατό αίμα και ο αέρας ιωδίου για το μέλλον των λαών. Επένδυση πιο ασφαλή για προοπτική μακρόπνοη δεν πρόκειται να βρεις. Την αλήθεια αυτή τη λαλούν και την κράζουν από τους νόμους του Λυκούργου μέχρι τους χάρτες του ΟΗΕ. Όμως της δικής μας παιδείας το αίμα έχει αιματοκρίτη λευχαιμίας.

Χρειάζεται να στηθούν οδοφράγματα στους δρόμους. Να στηθούν δικαστήρια στις αίθουσες. και ίσως ίσως γκιλοτίνες στις πλατέες. Να σταυρωθεί το κακό και να πάψει η βασκανία.

Από τον καιρό του Σχινά και του Μαυροκορδάτου μας βαραίνει ο σοφολογιότατος και ο φαναριώτης. Το δίκαιο του μέλλοντος όμως χρειάζεται πολλούς δικαστές σαν τον Τερτσέτη τίμιους. Και σαν τον Πολυζωίδη. Για να εξαλειφθούν κάποτε οι αιτίες της δίκης του Κολοκοτρώνη."

Δ. Λιαντίνης, Τα Ελληνικά, σελ. 117
Τα ίδια και στα άλλα του βιβλία. Επί δεκαετίες ο Δημήτρης Λιαντίνης υποφέρει βλέποντας το έγκλημα σε βάρος των νέων γενεών. Δεν τον απασχολεί μόνο η Ελλάδα, ο Λιαντίνης νοιάζεται για τον άνθρωπο. Καταγγέλλει τους πολεμοκάπηλους, καταγγέλλει αυτούς που καταστρέφουν τον πλανήτη Γη, καταγγέλλει το ψέμα και την υποκρισία. Και τάσσεται ανεπιφύλακτα υπέρ της αλήθειας που προέρχεται από τη φύση, της ηθικής που πηγάζει από τη γνώση, της αποθέωσης της εμορφιάς και της αγάπης στον άνθρωπο. Πώς αλλιώς, ρωτάει, ο άνθρωπος είναι το πιο τραγικό πλάσμα στο σύμπαν.

Αυτή η αγάπη ρυθμίζει τα βήματα του Λιαντίνη. Το χρέος στον άνθρωπο, το χρέος στο νέο άνθρωπο. Ο Λιαντίνης είναι Δάσκαλος και δεν μπορεί να μη θέτει ως προτεραιότητα τους νέους, τα παιδιά. Τουλάχιστον να γλιτώσουν αυτά.

Είναι τόση και τέτοια η αγάπη του για τους νέους που η λύπη για όσα τους καταστρέφουν το μέλλον συσσωρεύεται μέρα τη μέρα και στο τέλος δίνει τη μεγάλη έκρηξη. Τη διαμαρτυρία του με τρόπο τέτοιο που άλλος ποτέ δεν έδωσε. Είναι το έργο που άφησε, είναι οι διδασκαλίες που έκανε, είναι ο τρόπος που έζησε. Όλα αυτά συμποσούνται και γίνονται ένα την ώρα που φεύγει.

Τον κατηγόρησαν, τον συκοφάντησαν, προσπάθησαν να αλλοιώσουν το νόημα της πράξης του και τη φιλοσοφία του. Ένα δε θα μπορέσουν να κάνουν. Να διαψεύσουν αυτά τα λίγα λόγια, τα δωρικά, που ακούμε στο βίντεο να λέει για τις μελλοντικές γενιές. Όχι πια. Γιατί τώρα είναι ηλίου φαεινότερο πως δίκαια ο Λιαντίνης ύψωσε κραυγή διαμαρτυρίας.

Τώρα η καταστροφή είναι εδώ. Και ξέρουμε όλοι πως αδικήσαμε τα παιδιά. Εκτός από έναν. Το Λιαντίνη. Αυτός έκανε μόνος όσα δεν μπορέσαμε όλοι οι άλλοι.

Και μπορεί ένας κούκος να μη φέρνει την άνοιξη μα έστω και τώρα ας τείνουμε ευήκοον ους στο λόγο του Λιαντίνη. Είναι η μόνη ελπίδα. Ένα αστεράκι στον ουρανό. Να μας θυμίζει πως δεν είναι όλα μαύρα και το σκοτάδι δεν είναι μόνο και ανίκητο...

Τα πυροβολεία της μοναξιάς και της ερημίας

- Επανάσταση σημαίνει ότι κάθε στιγμή
πρέπει να στέκεσαι άγρυπνος,
για να πατάς στο κεφάλι
το μέσα σου δράκοντα.
Εκείνη την πλεχταριά των φιδιών
από την αμάθεια και τα πάθη σου,
που χωρίς να κουράζεται πασχίζει
ακατάπαυστα να ρίχνει
τη λευτεριά σου στα δεσμά και στα σίδερα.

- Επανάσταση θα πει συναγερμός, και γρηγορείτε,
και κατάσταση έκτακτης ανάγκης επ’ άπειρον.
Μόνον όταν την υπηρετείς έτσι,
και είσαι στη συνέχεια στη γραμμή των πρόσω,
δεν θα συναντήσεις μπροστά σου
τους Λαιστρυγόνες της αντίδρασης.

ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ - ΟΔΟΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ



Στο φίλο Γ.Ν.Π.


Η ώρα είναι πέντε παρά τα ξημερώματα εδώ στην Ηγουμενίτσα και βρέχει. Έξω βρέχει. Μέσα η μικρή σόμπα και η κλασική μουσική. Συμφωνίες του Haydn.

Οι "φυσιολογικοί" άνθρωποι τέτοιες ώρες κοιμούνται. Οι φίλοι μου όμως ξενυχτούν. Μαύρα πουλιά οι φίλοι μου, που έλεγε η Κατερίνα Γώγου, "βλέπουν όνειρα καί δέν κοιμούνται". "Σύρματα τεντωμένα" οι φίλοι μου, που "πάνω τους έχετε καρφώσει εκατομμύρια σιδερένια μανταλάκια" και τα ξεκαρφώνουν ένα ένα τις νύχτες χτίζοντας αφύσικες ιστορίες σε ύψος οριζόντιο. Κι έπειτα φςςςςς, πετάνε μακριά και φεύγουν. Μία και καλή κοιμούνται οι δικοί μου φίλοι. Κι επειδή το γνωρίζουν, δεν έχουν καιρό για χάσιμο, δεν έχουν καιρό για ύπνο.

"Με ξενύχτησες χτες", γκρίνιαξε ο Γιώργος την περασμένη μέρα. Αντί για καλημέρα, στο φατσοβιβλίο... Διάβαζε είπε, το ιστολόγιο. Κι εγώ τον έστειλα να ξαναδιαβάσει, για τον Αργύρη το Χιόνη, που έφυγε ανήμερα Χριστούγεννα. Και για τα εφτακόσια χρόνια που δεν έχουμε στη διάθεσή μας. Έχουμε μόνο τα εφτά δέρματα της μοναξιάς. Αυτή η πανοπλία μας.

«Είναι ασύλληπτη υπόθεση η βιογραφία του αληθινού ποιητή. Η μοναξιά και η πίκρα του έχει εφτά δέρματα, λέει ο ξένος. Και ο δικός μας έγραψε πως ο ποιητής, αν είναι να δημιουργήσει έργο, οφείλει να σπαταλήσει τη ζωή του ως την ίνα και ως τη ρανίδα. Θυσία στον ήλιο τον κοσμήτορα, και στο χάος το τέρας είναι η ζωή του ποιητή. Και διαθήκη που θα την υπογράψει με το αίμα του. Όπως ο Φάουστ με το σκούφο του σοφού υπόγραψε με το διάβολο τον κατσικοπόδαρο.»

Δ. Λιαντίνης, "Τα Ελληνικά" (σελ 84)
Δεν τον ξενύχτησα εγώ το Γιώργο. Ο κάθε Γιώργος που ξενυχτάει, κι ας μην τον λένε Γιώργο, έχει το δικό του ξυπνητήρι που δεν τον αφήνει να αποκοιμηθεί. "Μην κοιμηθείτε, θα σας πω μωρές", που λέει κι ο Λιαντίνης:

"Είναι φοβερή αυτή η εντολή, η παραβολή των δέκα παρθένων, οι μωρές. Μιλάμε για υπαρκτικό ύπνο. Σε παρέσυρε η ζωή και ξεχνάς ποια είναι η ουσία; Να ‘σαι πάντα άγρυπνος,
«Πάντα ανοιχτά» πέστε το,
«πάντα άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου»,
λέει ο Σολωμός. Να ‘τοι οι στίχοι του Σολωμού που σας λέω ο καθένας αξίζει για δέκα τόμους. Πάντα ανοιχτά, πάντα άγρυπνα. Να τη ζω, να τη ρουφάω, να τη χαίρομαι, όσο μπορώ πιο έντιμα, γιατί λάθη θα κάνουμε όλοι αγαπητοί μου φίλοι. Όσο μπορώ πιο έντιμα όμως, πιο ηθικά, πιο ενάρετα, πιο όμορφα. Υπάρχει ομορφιά μέσα στην ηθική."
HXHTIKO NTOKOYMENTO ΑΠΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΛΙΑΝΤΙΝΗ
ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΝΑ ΤΟ ΑΚΟΥΣΕΤΕ

Μια άλλη όψη της εντολής του Ελύτη, να μνημονεύουμε όπου κι αν μας βρει το κακό το Διονύσιο Σολωμό και τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη! Κι επειδή τις τελευταίες μέρες είπαμε κι αν είπαμε για τον κυρ Αλέξανδρο, δίκαιο ήταν να θυμηθούμε και το σιορ Διονύσιο.

Μιλώντας λοιπόν ο Λιαντίνης για τα εφτά δέρματα της μοναξιάς, γυρνά αμέσως μετά και ρωτά τον αναγνώστη:
"Είναι τυχαίο, δηλαδή, που ο Σολωμός, ο Παπαδιαμάντης, ο Καβάφης, κι αν θέλεις πάμε πιο βαθιά ο Ηράκλειτος, ο Πλάτων, ο Νίτσε, ζήσανε και πεθάναν έρημοι, ανέστιοι, ανυμέναιοι, ολιγόκοσμοι, άπαιδοι, μοναχικοί;" (Τα Ελληνικά, ό.π.)
Πριν σε πιάσει θλίψη για τη ζωή τους, κι αρχίσεις να τραγουδάς το μαύρη ζωή που κάνανε αυτοί οι έρ(η)μοι κλέφτες, κάτσε να σου διαβάσω και τούτο:
"Το φράγμα της ανθρωπολογικής καταδίκης το διασπούν τα πυροβολεία της μοναξιάς και της ερημίας."
Δ. Λιαντίνης, Έξυπνο Ενύπνιο, σελ. 51
Μην τους λυπάσαι λοιπόν και μη σπαταλάς άδικα τα δάκρυά σου. Τους ποιητές. Γιατί κινδυνεύεις να πάθεις ότι πρόκαμαν να σταματήσουν το Συγγρό να κάμει, να ελεήσει έναν Παπαδιαμάντη. (Τα Ελληνικά, 79 & 108)

- Τι κάνεις, άνθρωπε! Είναι ποιητές αυτοί! Αληθινοί ποιητές.

Έζησαν έρημοι και ισχυροί γιατί το επέλεξαν έτσι να ζήσουν. Κι άσε τους ανεγκέφαλους να γράφουν βιβλία και την ερημία του ποιητή να την ερμηνεύουν με το εκ γυναικός επήγασαν τα φαύλα σε δεύτερη έκδοση. Ως εκεί φτάνει το μυαλό τους. Κι ερημία που δεν έζησες ο ίδιος δεν μπορείς και να τη νιώσεις, να την αγγίξεις δεν μπορείς. Δεν είναι κόκαλα στο νεκροτομείο τα εφτά δέρματα της μοναξιάς του ποιητή να πας να τα ψαχουλεύεις και να τα φωτογραφίζεις... Τα είπαμε και χτες αυτά, μιλώντας για τον Παπαδιαμάντη και τη φωτογραφία του Νιρβάνα, για το Λιαντίνη και τις φωτογραφίες του σκελετού. Και για τη χυδαία περιέργεια και την ανακουφιστική χαιρεκακία (Γκέμμα, 152).

Δε ζήτησε αυτό το πράγμα ο Λιαντίνης από κανέναν. Να χώσει τη μύτη του σε σπηλιές, να τρέχει σε νεκροτομεία, να υφαρπάζει έγγραφα από τους ιατροδικαστές. Δε ζήτησε καν οπαδούς. Τραβάτε από δω και πέρα μονάχοι σας, επανέλαβε τα λόγια του Νίτσε. Να βρείτε τον εαυτό σας. Και με τα λόγια του Ιησού παράγγειλε να φορτωθούμε το δικό μας σταυρό, όχι το δικό του.

Και τι θα πει λοιπόν να μνημονεύουμε τους ποιητές;

Σίγουρα όχι επιμνημόσυνες δεήσεις και κεριά στους νεκρόλακκους. Αυτό το λέγει ξεκάθαρα στη Γκέμμα (124) ο Λιαντίνης. Και για τα κεριά και για τα δηνάρια. Αν κι εκεί δε μιλά για τους ποιητές μα για το κάθε άνθρωπο. Άλλο που μερικοί είδαν παρακάτω να μιλά για το κρασάκι και το θεώρησαν χρέος τους να οργανώνουν κρασοκατανύξεις στη Λιαντίνα και όχι μόνο. Ένα αυτό με το κρασάκι και ένα με το φούμο του Λιαντίνη (άλλη κοτσάνα περιωπής) και σε λίγο ο ιατρικός σύλλογος θα τον προτείνει ως παράδειγμα προς αποφυγή...

Πώς τότε; Πώς πρέπει να μνημονεύουμε τους ποιητές;

Ας αφήσουμε τον ίδιο το Λιαντίνη να μας πει τι ζητούν οι ίδιοι οι ποιητές:

"... ο Πλάτων και ο Όμηρος και ο Αισχύλος σ' αυτή τους τη θεώρηση, και δεν υπάρχει άλλη να τους κοιτάξεις αν δε γελάς κι αν δε γελιέσαι, σου ζητούν πράγματα αληθινά και πολύ τίμια. Σου ζητούν να κηρύξεις τη ζωή σου σε συναγερμό επ' άπειρον.
Αξιώνουν να κοντοπερπατείς ολοζωής στις πλαγιές του Βεζούβιου. Και θέλουν μέρα νύχτα να σφυρίζει στ' αυτιά σου εκείνο το ξιφήρες "φύλακες γρηγορείτε!" Καθώς στέκεις φρουρός στη μεγάλη πύλη της πόλης. Ή στη μικρή."
Τα Ελληνικά, σελ. 111
Είναι το φοβερό δίλεκτο του Αισχύλου, λέει ο Λιαντίνης, το θα μάθεις σαν πάθεις, είναι τρόπος ζωής, Modus vivendi.

Άλλος δρόμος δεν υπάρχει. Ο Λιαντίνης δεν είναι λόγια. Λόγια να διαβάζεις, λόγια να ακούς, λόγια ακόμη και να γράφεις. Είναι πράξη. Οι έλληνες, θα μας βροντοφωνάξει, δεν έγραψαν, οι έλληνες έζησαν.

Δεν είναι τυχαίο που όσοι δεν κατάλαβαν ότι ο Λιαντίνης είναι σχολή ζωής, εστίασαν στο θάνατο μονόπλευρα και ακόμη χειρότερα τον είδαν ως αυτόχειρα. Όλο τους το ενδιαφέρον στην αυτοκτονία του Λιαντίνη. Ούτε καν η προειδοποίησή του πως φιλοσοφία θανάτου είναι να μελετάς το δικό σου θάνατο, εσύ πώς θα πεθάνεις, κι όχι το θάνατο του άλλου, δεν τους ξύπνησε... Και δρόμο πήραν, δρόμο άφησαν, να μπούνε μέσα στη σπηλιά του Λιαντίνη. Να ξαπλώσουν πάνω στην πέτρα που βρέθηκε ο σκελετός. Να νιώσουν!

Δεν είναι να τα γελάς όλα αυτά. Που δυστυχώς δεν είναι της φαντασίας μου. Έγιναν. Να κλαις είναι που τίποτα δεν κατάλαβαν από Λιαντίνη. Κι αν ένας λόγος είναι να ξενυχτάμε και να γράφουμε είναι η ακριβή κουβέντα του, πως πρέπει οι ενήλικες να κατανοήσουν το φιλάν αβουλιάν:

Την ψυχική μας στάση, που ο Αισχύλος ονόμασε
φιλάν αβουλιάν.
Αυτή τη γνώση θα την ενσταλάξει η αγωγή στους νέους, μόνο υπό τον όρο ότι θα επιβληθεί πρώτα στους ενήλικες σαν νέα κατανόηση.
Δ. Λιαντίνης, Homo Educandus, σελ. 21
Τι είναι το φιλάν αβουλιάν; Είναι η αφηρημένη μας άνεση, να μην καταλαβαίνουμε πως η ανάγκη έχει χαράξει στην ελευθερία μας μέτρα. Είναι η οντολογική απάτη και η ηθική υποκρισία μαζί. Είναι ο άρρωστος κόσμος που ζούμε, είναι το έγκλημα που πόναγε το Λιαντίνη τόσο που η λύπη του γι' αυτό τον σκότωσε.

Μα αν η ίδια λύπη δε σε κατατρώει, πώς να το καταλάβεις ότι σκοτώνει; Πιάνεις τότε και μιλάς για αυτοκτονία Λιαντίνη! Ένας ο Θωμάς που δεν πίστευε στην Ανάσταση του Ιησού και ένας εσύ που αδυνατείς να πιστέψεις ότι η λύπη για το έγκλημα σε βάρος της αθώας νέας γενεάς μπορεί να σκοτώσει.

Παίζω με τις λέξεις; Φυσικά όχι. Και σας θυμίζω ότι ο άρτιος άνθρωπος όσο ζει πεθαίνει θανάτους πολλούς. (Νηφομανής, 14) Κι όταν έρθει χάρος δε βρίσκει τίποτε να πάρει:
"Ο ποιητής δεν προετοιμάζει το θάνατό του με την σπατάλη της ζωής του, όπως συμβαίνει με τους πολλούς, αλλά πραγματοποιεί τη ζωή του με την σπατάλη του θανάτου του. Σαν τον μυθικό Ερυσίχθονα, τρέφεται με τις σάρκες του κι όταν σπαράξει και το τελευταίο κομμάτι τους, πεθαίνει. Ακριβώς την ώρα που ο θάνατος δεν βρίσκει τίποτα να του πάρει"
Δ. Λιαντίνης, Χάσμα Σεισμού, σελ. 105
Πώς λοιπόν μπορείς να μιλάς για αυτοκτονία; Που ο ίδιος ο Λιαντίνης τέτοιο όρο δεν είπε για τον εαυτό του; Λες να δείλιασε; Λες να λάθεψε στη λέξη; Λες να του ξέφυγε, να το ξέχασε; Τι;

Να σου πω εγώ τι λες. Πως ποτέ σου δεν ένιωσες τα πυροβολεία τη μοναξιάς και της ερημίας.

Πώς να καταλάβεις και κουβέντες σαν αυτή:

"Ο τεχνίτης, μια και θέτει το έργο του πάνω απ' όλα,

οφείλει να καταστρέψει το άτομό του χάριν του έργου του."

Καβάφης

Πώς; Να το καταστρέψει; Το είπαμε ήδη. Το είπε ο Λιαντίνης. Με τα πυροβολεία της μοναξιάς και της ερημίας. Και τυχαία δε γράφει υπογραφή στο γράμμα του, το τελευταίο στο παιδί του, "Έζησα έρημος και ισχυρός". Ούτε τυχαία οριοθετεί τη ζωή του ως μελέτη θανάτου.

Κι αξίζει εδώ να θυμηθούμε και τούτο που σημειώνει ο Λιαντίνης με αφορμή την προηγούμενη δήλωση του Καβάφη:
Ερωτώ: πόσοι ποιητές καταστρέψανε το άτομό τους χάριν του έργου τους; Ο ίδιος ο Σεφέρης τόλμησε να καταστρέψει το άτομό του χάριν του έργου του; Ο Σολωμός όμως, ο Κάλβος, ο Παπαδιαμάντης, ο Καβάφης κατάστρεψαν το άτομό τους χάριν του έργου τους. Το ακαριαίον του Καρυωτάκη αυτοί το ζήσανε ολοζωής. Μπουκιά, μπουκιά, και στάλα στάλα τους κατάπιε η λύπη και ο θάνατος.

Δ. Λιαντίνης, Γκέμμα, 240
Το ακαριαίο του Καρυωτάκη. Δεν το είχαν ανάγκη ο Σολωμός, ο Κάλβος, ο Παπαδιαμάντης, ο Καβάφης. Αυτοί παλέψανε ολοζωής. Σταθήκανε ορθοί μια ολόκληρη ζωή μπροστά στα πυροβολεία της μοναξιάς και της ερημίας. Δίχως να λυγίσουν. Δε χρειάστηκαν να κολλήσουν στον κρόταφο μπιστόλι όπως ο αυτόχειρας της Πρέβεζας.

Κι ο Σεφέρης; Που ούτε το ακαριαίο του Καρυωτάκη ακολούθησε ούτε κατάστρεψε τον εαυτό του χάρη του έργου του; Από το Νηφομανή (76) το σχόλιο του Λιαντίνη:
[...] η αδερφή του Σεφέρη γράφει πως ο αδερφός της σώθηκε από την αυτοκτονία χάρη στη διέξοδο που βρήκε στην ποίηση.
Έχουμε την τέχνη για να μη μας συντρίψει η αλήθεια, που έλεγε ο Νίτσε. Και έτσι είχαν την τέχνη τους και οι παλιοί έλληνες. Ο Σεφέρης είναι νεοαρχαίος. Η τέχνη γίνεται γι' αυτόν η διέξοδος. Μάλιστα ο Λιαντίνης θα πει και τούτο:

«Ο Σεφέρης, στην κύρια ροή πνευματικός νομοθέτης, στους παραπόταμους ποιητής.»

Τα Ελληνικά, σελ. 98
Ο Λιαντίνης τι ήταν; Ποιητής ή νομοθέτης; Και τι στην κύρια ροή και τι στους παραποτάμους;

Δεν ξέρω να το απαντήσω. Ας μιλήσουν άλλοι, πιο ειδικοί. Ξέρω μόνο ότι φεύγοντας ζήτησε να στεφανώσουν έναν ποιητή και έναν ... νομοθέτη!

Δεν ξέρω επίσης να σου πω τι έκανε ο Λιαντίνης όταν τον άφησε ο ταξιτζής στο καταφύγιο του Ταϋγέτου. Ξέρω όμως τι έκανε ως τότε. Ξέρω τι έγραψε. Κι αυτά μου φτάνουν. Δεν τα χρειάζομαι τα μετά. Και σέβομαι την επιθυμία του να μείνουν αίνιγμα και δώρο.

Ξέρω επίσης ότι μέχρι στιγμής ουδείς κατάφερε να αποδείξει ότι ο Λιαντίνης αυτοκτόνησε. Έχουμε πιστοποιητικό θανάτου, όχι αιτία, όπως είπε και ο ιατροδικαστής που εξέτασε το σκελετό. Τονίζοντας μάλιστα - ο ιατροδικαστής - πως στην περίπτωση του Λιαντίνη δεν πρέπει να μιλάμε για αυτοκτονία!

Και ξέρω δυστυχώς και τούτο. Πως άρθρα σαν αυτό δεν ικανοποιούν όσους γεννήθηκαν τυμβωρύχοι. Λυπάμαι. Μα δεν τους συμμερίζομαι. Άλλη λύπη η δική μου, άλλη η δική τους.

Ξέρω τέλος και χαίρομαι που ξέρω στοιχεία που οι τυμβωρύχοι αγνοούν. Και που θα ήθελαν επιτέλους να ανοίξω το στόμα μου και να τα πω. Αμ δε. Αγαπώ πολύ το Δάσκαλό μου για να παραβιάσω τις επιθυμίες του. Αν ο Λιαντίνης ήθελε να μάθει ο κόσμος πως αυτοκτόνησε, θα το είχε φροντίσει. Δε θα δημιουργούσε αινίγματα. Γεννηθήτω λοιπόν το θέλημά του. Να είναι αίνιγμα ο τρόπος που χάθηκε και δώρο. Αφορμή να γράφουμε και να αναλύουμε το έργο του.

Μέχρι να γίνει κατανοητό σε όλους τι το σημαντικό άφησε στους ανθρώπους ο Λιαντίνης.

Τότε και θα δικαιωθεί ο θάνατός του.

Και θα λάβει εκδίκηση η λύπη που τον σκότωσε.

Εκείνη τη μέρα ένα μικρό παιδί θα τοποθετήσει κυκλάμινα στα πυροβολεία της μοναξιάς και της ερημίας του. Νεκράνθεμα και τροπαίολα για τη θυσία του.



Ως τότε, ώσπου η ώρα να σημάνει,

αφήστε να σωπαίνει το κανόνι.

Και στην ερημιά να φτεροκοπάει το αηδόνι.







Έλληνες θα ειπεί...






Να μαζεύονται οι φίλοι, να πίνουν κρασί και να τραγουδάνε...

Προβολές σελίδων τον προηγούμενο μήνα